Hoe moet het verder met Israël en Palestina? De naderende ontknoping van dat conflict is immers rampzalig: Israël laat de twee-statenoplossing definitief mislukken. De Palestijnse Autoriteit, die delen van de Palestijnse gebieden bestuurt, treedt steeds repressiever op tegen de eigen bevolking om de veiligheid van de bezetter en de nederzettingen te waarborgen. Europa blijft miljarden betalen om de humanitaire noden van de Palestijnen te lenigen.
Voor deze “één-staat realiteit van permanente bezetting” heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry eind december gewaarschuwd. In een ongekend harde toespraak kwalificeerde hij de bestemming waar Israël op afdendert als „separaat en ongelijk” – in één gebied twee bevolkingsgroepen met verschillende rechten. Dat is Amerikaans diplomatiek jargon voor ‘apartheid’.
Kerry liet onvermeld dat Amerika hoofdverantwoordelijk is voor de totale impasse in het vredesproces. Acht jaar lang heeft president Obama alle pogingen om Israël onder druk te zetten geblokkeerd. Uitzondering is de krachtige resolutie van de VN-Veiligheidsraad tegen Israëls nederzettingenbeleid, eind december. Die kon worden aangenomen omdat Amerika, dat doorgaans zijn veto inzet om Israël te vrijwaren, zich van stemming onthield.
Zo’n resolutie was voor het laatst in 1980 aangenomen. Sindsdien heeft Israël hard gewerkt om de nederzettingen internationaal te normaliseren. Tevergeefs. Alle nederzettingen zijn een flagrante schending van het internationaal recht en zullen niet erkend worden, bekrachtigde de Veiligheidsraad twee weken geleden.
Met Kerry’s toespraak en de VN-resolutie heeft Obama de manoeuvreerruimte van zijn opvolger willen inperken. Er zijn namelijk sterke aanwijzingen dat Trumps beleid zal ontaarden in politieke steun voor de bezetting. Daags na de Amerikaanse presidentsverkiezingen riep de Israëlische minister van Onderwijs Bennet al: „Het tijdperk van de Palestijnse staat is voorbij”. Het hangt van Europa af of hij gelijk krijgt.
Europa heeft alles ingezet op een twee-statenoplossing. Het heeft geen plan-B. Onder president Trump moet Europa aan zijn principiële uitgangspunten voor een levensvatbare twee-statenoplossing vasthouden. Een doorstart van het vredesproces kan alleen in een internationaal kader en op basis van die uitgangspunten slagen.
De kans op een doorstart is gering. Een integer en ambitieus vredesinitiatief van Frankrijk heeft Israël gemakzuchtig afgewezen. Betreurenswaardig, want in zijn toespraak heeft Kerry uiteengezet hoe groot de vredesdividenden voor Israël zouden zijn: regionale veiligheidssamenwerking kan dan gedijen, Israël zou door oude vijanden formeel erkend worden.
Maar de Israëlische premier Netanyahu gelooft niet in win-win oplossingen. Hij wil de Palestijnen in bilaterale onderhandelingen laten capituleren. Mocht hij met president Trump een diplomatiek initiatief optuigen om dat te bewerkstelligen, dan dient Europa dat af te wijzen.
Met Amerikaanse en Israëlische regeringen die de twee-statenoplossing ondermijnen, moet Europa nu des te meer doen voor het behoud van die oplossing. Handelingsperspectieven daarvoor zijn volop aanwezig, ook voor Nederland.
In deze roerige tijd is de verleiding groot om de kwestie Israël-Palestina te parkeren. Maar dat zou in politiek opzicht kortzichtig zijn. Mislukt de twee-statenoplossing, dan wordt het conflict onbeheersbaar.
Ook vanuit menselijk oogpunt mogen we de kwestie niet parkeren. In 2017 duurt de Israëlische bezetting vijftig jaar. Het is tijd dat we de Palestijnen van dat juk bevrijden.
Bovenstaand artikel verscheen op 7 januari in NRC Handelsblad