Jan Tervoort is historicus.
4 April 2019 Lees meer overTraditioneel komt politiek links op voor de vrijheid van meningsuiting. Maar als het om Israël gaat is links nagenoeg muisstil. Bibberend kijkt het toe hoe de Israël-lobby met onsmakelijke hetzes probeert iedereen met onwelgevallige opvattingen monddood te maken.
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw was er binnen de Nederlandse linkse politiek en publieke opinie een brede en onvoorwaardelijke steun voor de internationale boycotbeweging tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Nu er in de 21e eeuw vanuit de Palestijnse samenleving een zelfde soort beweging – BDS genaamd – in opkomst is, die onder meer strijdt tegen het Israëlische militaire apartheidsbewind op de Westelijke Jordaanoever dat dit jaar zijn 53e jaar ingaat, is er van linkse steun weinig te merken. Sterker nog, de vrijheid van meningsuiting staat met betrekking tot dit onderwerp onder druk en moet opnieuw bevochten worden. Zo ook het recht van burgers om de staat Israël te boycotten. Maar in links Nederland is het verdacht stil. Waarom?
De verklaring hiervoor valt duidelijk waar te nemen in de bizarre hetze in de rechtse (sociale) media tegen GroenLinks naar aanleiding van de zogenaamde BDS-motie die de partij op haar congres van 16 februari jl. aannam. Hoewel de motie in essentie om de vrijheid van meningsuiting gaat – gericht tegen het criminaliseren van BDS dat in allerlei westerse landen gaande is – en GroenLinks de communicatie rond deze motie nogal knullig aanpakte, brak er een storm van onterechte antisemitisme-beschuldigingen los. ‘GroenLinks zet vernietiging van Israël op de agenda’, luidde het commentaar. Ook de ‘Kauft nich bei Juden’-frames, als verwijzing naar het antisemitische nazi-Duitsland, vlogen over de opiniepagina’s en het internet. De ‘Christenen voor Israël’ hielden een demonstratie voor het hoofdkantoor van GroenLinks.
Nu het stof wat is neergedaald blijkt dat de knullige communicatie van GroenLinks rond de motie waarschijnlijk is ontstaan omdat de partij zich geen raad wist met de motie over dit zeer gevoelige dossier: Israël. En dat de partij verrast werd door de ophef. Bram van Ojik en Jesse Klaver namen vervolgens op een wel heel nadrukkelijke manier afstand van BDS zelf, zoals u onder andere kunt zien in dit onthutsende fragment van Klaver in ‘Dit is de dag’ van de onvoorwaardelijk pro-Israëlische EO. Is het steunen van een boycotbeweging die zich laat leiden door internationaal recht taboe geworden op links? Ironisch en triest genoeg is het overdreven publiekelijk terugkrabbelen van zowel Klaver als Van Ojik een bestendiging van de criminalisering van BDS. Want dat was allereerst het doel van de hetze tegen GroenLinks en zijn BDS-motie. Die hetze kwam ook niet zomaar uit de lucht vallen.
De staat Israël heeft sinds 2006 een zogenaamd Ministerie van ‘Strategische Zaken’, dat als voornaamste doel heeft BDS waar ook ter wereld te bestrijden. Dat gebeurt door de boycotbeweging te criminaliseren met de twee gebruikelijke Israëlische wapens: de beschuldiging van antisemitisme en het ‘banden met terroristen’-frame.
Dat eerste gaat zo: als alle doelen van BDS gehaald zouden worden middels een boycot – iets dat gezien de machtsverhoudingen binnen het conflict onwaarschijnlijk is – dan zou in theorie een zogenaamde ‘éénstaatoplossing’ de uitkomst kunnen zijn: een staat met gelijke rechten voor joden en Palestijnen die het huidige Israël en de bezette gebieden omvat. In dat geval, en indien – ook onwaarschijnlijk – voldaan wordt aan het volledige recht op terugkeer van alle Palestijnse vluchtelingen in de regio, zouden joden in die staat geen meerderheid vormen. Daarom spreekt Israël met veel overdrijving over dit onwaarschijnlijke toekomstscenario als ‘de vernietiging van Israël als joodse staat’. Dat is in het pro-Israël-lexicon op haar beurt weer ‘het ontkennen van het zelfbeschikkingsrecht van het joodse volk’, dat op zijn beurt dan weer ‘antisemitisme’ zou zijn.
Je zou in reactie op deze vergezochte redenering eerder kunnen stellen dat het ontzeggen van het Palestijnse volk van het recht op geweldloos verzet middels een boycot een duidelijke vorm van racisme is, maar dat terzijde. Het ‘banden met terroristen’-frame is eveneens heel gekunsteld. BDS is in 2005 opgericht door 171 Palestijnse maatschappelijke organisaties. Dan is er altijd wel ergens een verre neef of oom die bij een Palestijnse ‘terreurorganisatie’ betrokken is geweest. Bovendien beschouwt Israël alle Palestijnen die ooit terecht of onterecht in Israëlische gevangenissen hebben gezeten voor ‘verzet’ – en dat zijn er nogal wat – als ‘terroristen’. Dan is het ‘terroristen’-frame makkelijk gemaakt.
Dat betekent overigens helaas niet dat er geen antisemitische BDS’ers bestaan. Of BDS’ers die banden met Palestijnse terreurorganisaties hebben. Binnen de boycotbeweging tegen Zuid-Afrika zullen ook anti-blanke racisten of mensen met banden met gewelddadige groepen gezeten hebben. Is het daarom geoorloofd de BDS-beweging an sich – een geweldloze boycotbeweging – als antisemitisch of ‘terroristisch’ af te schilderen? Natuurlijk niet. Maar dat is wel wat er gebeurt. Ook nu in Nederland.
De BDS-motie van GroenLinks was nog maar net aangenomen of het CIDI, de officiële lobbyclub voor Israël in Nederland, kwam op sociale media met het ‘BDS is antisemitisch en heeft banden met terroristen’-frame richting de partij. Dat hondenfluitje is genoeg om een hele schare aan pro-Israël-organisaties, rechtse media en opiniemakers – bondgenoten in de strijd tegen links, de islam en voor Israël – te mobiliseren: de PVV, de SGP, de ChristenUnie, het Nieuw Israëlietisch Weekblad, Christenen voor Israël, het Centraal Joods Overleg, De Telegraaf, GeenStijl, The Post Online, De Dagelijkse Standaard en Opiniez. Overal verschenen verklaringen, artikelen, columns, tweets en Facebook-berichten om GroenLinks en zijn leden als ‘antisemieten’ en ‘terroristenvrienden’ te framen.
Waar was de steun van linkse politieke partijen, media en opiniemakers voor GroenLinks dat – nogmaals – slechts een motie had aagenomen ter bescherming van de vrijheid van meningsuiting? Waar was de steun van links Nederland voor GroenLinks tegen deze vorm van intimidatie – want dat is het – richting deze partij, met als doel het inhoudelijke debat over Israël en Palestina en een mogelijke boycot te beknotten?
Het was nagenoeg muisstil. Op wat organisaties als The Rights Forum en Een Ander Joods Geluid na, die structureel te lijden hebben onder deze vorm van pro-Israël-intimidatie en -laster, was de ‘linkse’ steun op de vingers van één hand te tellen. Daaronder een stuk op Vrij Links van hoofdredacteur Jan Bockma, waarvoor hulde.
Waarom bleef brede linkse solidariteit met GroenLinks uit? Uit angst. Het afbreukrisico is groot. Zodra een politieke partij of opiniemaker de ‘verkeerde’ mening heeft over het Israëlisch-Palestijns conflict krijgen zij zélf te maken met de zogenaamde Israël-lobby en haar rechtse mediabondgenoten. Dan worden ze zélf bedolven onder frames en valse beschuldigingen. Bij het onderwerp Israël gaan de meesten daarom liever een blokje om, ook zij die zich op andere onderwerpen als ridders voor het vrije woord manifesteren.
Die lafhartige houding kan links zich niet langer permitteren. De hetze tegen GroenLinks onderstreept dat steun voor het vrije woord op het thema-Israël/Palestina nu meer dan ooit nodig is. Het is de hoogste tijd dat links de angst voor intimidatie afschudt en luid en duidelijk opkomt voor de vrijheid van meningsuiting.
Het probleem is allang niet meer de bezetting. Het probleem is het gedogen ervan.
Ramsey Nasr Schrijver / dichter / acteur
