Op voorspraak van Nederland gaat de Europese Commissie onderzoek doen naar Israëls schendingen van de mensenrechten. Ondertussen laat de regering toe dat Israël zijn genocide in Gaza voortzet.
Minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) krijgt zijn zin. Dinsdag honoreerde de Europese Commissie het door hem voorgestelde onderzoek naar het naleven van de mensenrechten door Israël. Mocht blijken dat Israël die schendt, dan kan dat gevolgen krijgen voor het EU-Israël Associatieverdrag – en dus voor de substantiële handelsvoordelen die Israël daaronder geniet. De EU is Israëls belangrijkste handelspartner.
Naar verluidt kon Veldkamps voorstel rekenen op steun van 16 andere lidstaten. Vooraf had hij getwijfeld of het door sommige lidstaten niet als ‘te groot’ zou worden ervaren. De NOS noemt negen landen die zich ertegen verzetten: Duitsland, Hongarije, Tsjechië, Italië, Griekenland, Cyprus, Litouwen, Kroatië en Bulgarije. Letland sprak zich niet uit.
Details over het onderzoek zijn niet bekend, laat staan de datum waarop het gereed is. Bovendien moet worden afgewacht of het gevolgen krijgt. Opzegging van het verdrag vereist namelijk unanimiteit van alle 26 lidstaten. Dat verklaart onze kritiek op de door Veldkamp gekozen route. Voor de bevolking van Gaza geldt: onderzoek kun je niet eten. Het besluit tot een ongewis onderzoek is geen oplossing voor het probleem.
Bovendien is zo’n onderzoek al gedaan, schrijft NRC. Het rapport van de Zweed Olof Skoog, de speciale EU-vertegenwoordiger voor de mensenrechten, werd op 11 november 2024 opgeleverd maar nooit publiek gemaakt. NRC beschrijft het als ‘in essentie een opsomming van onderzoek en conclusies van andere instellingen, waaronder het Bureau van de Hoge Commissaris voor vluchtelingen van de VN, het Internationaal Gerechtshof en de aanklager van het Internationaal Strafhof’. Dat onderzoek gaat nu dus worden herhaald.
Dat hoeft geen tijd te kosten. Bestudering van het oordeel van het Internationaal Gerechtshof van 19 juli 2024 volstaat. Daarin spreekt het Hof zich uit over de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden – de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en Gaza – en de massale mensenrechtenschendingen die eraan ten grondslag liggen. Te vrezen valt echter dat gekozen wordt voor een omslachtige aanpak die lang kan duren. En waarvan de uitkomst net als in november 2024 geen gevolgen krijgt.
Deze aanpak laat de uithongering van de Palestijnen in Gaza intact. Het suggereert dat Nederland en de EU in actie komen, maar doet niets om de Israëlische genocide te stoppen. ‘Nederland houdt zich niet aan het genocideverdrag en onderneemt te weinig actie voor Gaza’ schrijft RTL Nieuws vandaag. In het artikel wordt door prominente deskundigen – hoogleraren, advocaten en historici – onderbouwd dat Nederland niet aan zijn verplichtingen voldoet om genocide te voorkomen. Dáárover hoort het te gaan.
Heeft Nederland naast de plicht ook de middelen om de Israëlische genocide te helpen stoppen? Jazeker. Het kan zelfstandig besluiten tot een handelsverbod, beëindiging van de militaire samenwerking en wapenhandel, en erkenning van de staat Palestina. Ook kan direct een visumplicht worden ingesteld voor Israëlische kolonisten en militairen. Zulke maatregelen zullen zonder twijfel effect hebben en andere landen inspireren het voorbeeld te volgen.
Het goede nieuws voor Veldkamp is dat hij voor die maatregelen over een breed mandaat beschikt. In juni 2016 werd door de Tweede Kamer een motie aangenomen van Michiel Servaes (PvdA), Raymond Knops (CDA) en Sjoerd Sjoerdsma (D66) over het Midden-Oosten Vredesproces. Die bepaalt dat ‘concrete maatregelen’ worden genomen tegen partijen die ‘afzien van constructieve deelname aan vredesbesprekingen en ondermijnend beleid blijven voeren’. Als maatregelen noemt de motie de ‘opschorting van bilaterale of Europese samenwerkingsovereenkomsten’. Dat was in 2016.
In het hier en nu heeft Veldkamp een nog veel breder mandaat. Zondag trokken 100 duizend Nederlanders en 97 maatschappelijke organisaties een niet te missen Rode Lijn tegen Israëls genocide en de Nederlandse medeplichtigheid daaraan. En drie recente opiniepeilingen wijzen uit dat een substantiële meerderheid van de bevolking het regeringsbeleid over Gaza afwijst en wil dat Nederland de Israëlische genocide beteugelt. Alles wat Veldkamp moet doen is daar gehoor aan geven.
