‘Nieuwe FIFA’ moet oordelen over Palestijnse rechten

Deze week komt in Bahrein de wereldvoetbalbond FIFA bijeen. Op de agenda staat een hete aardappel die binnen de FIFA al vier jaar wordt doorgespeeld, maar deze week geconsumeerd moet worden: de kwestie-Palestina/Israël, vertaald naar het voetbalveld.

De hete aardappel bestaat uit zes Israëlische voetbalclubs die uitkomen in competities van de bij de FIFA aangesloten Israëlische voetbalbond (IFA), maar hun wedstrijden spelen op velden buiten Israël. Hun accommodaties liggen namelijk in de Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied − het territorium van de door de VN erkende staat Palestina.

Die Israëlische nederzettingen zijn illegaal onder internationaal recht, en worden door de hele wereld − Israël uitgezonderd − als zodanig beschouwd. In december 2016 nam de VN-Veiligheidsraad resolutie 2334 (pdf) aan waarin die illegale status eens temeer werd bevestigd.

Het internationaal recht verbiedt Israël zijn burgerbevolking over te brengen naar de bezette Palestijnse Westoever. Desondanks heeft Israël in de vijftig jaar dat de bezetting duurt zo’n 700 duizend kolonisten in Palestina gevestigd in meer dan 230 ‘nederzettingen’. Volgens de Vierde Conventie van Genève is dat te rubriceren als oorlogsmisdaad.

De zes Israëlische clubs spelen dus op Palestijns land, zonder dat daarvoor door de Palestijnse voetbalbond PFA toestemming is verleend. Dat is in strijd met het FIFA-reglement. Op grond daarvan eist de PFA dat de clubs worden gedwongen naar Israëlisch grondgebied te verhuizen of anders uit de IFA en de Israëlische competitie worden geschrapt.

Human Rights Watch voegt daaraan toe dat de FIFA, door de nederzettingenclubs te gedogen, bijdraagt aan zakelijke activiteiten die de nederzettingen ten goede komen en verdere kolonisering stimuleren − en daarmee aan schendingen van Palestijnse mensenrechten.

Die conclusie is niet nieuw voor de FIFA, aangezien hij staat beschreven in het door de FIFA aanbestede rapport FIFA & Human Rights (pdf), dat in april 2016 werd gepubliceerd. Het rapport vormt een van de bakens die de ‘nieuwe FIFA’ (post-Blatter) uit het moeras van corruptie en andere misstanden moet loodsen.

Eind april 2017 werd de FIFA nog een andere reddingsboei toegeworpen in de vorm van een juridische opinie (pdf) van de vooraanstaande Duitse volkenrechtdeskundige Andreas Zimmermann. Zijn opinie over de casus van de zes Israëlische clubs omvat FIFA’s verplichtingen op basis van het internationaal recht en het eigen reglement.

Zimmermann laat er geen twijfel over bestaan dat de FIFA onverwijld dient op te treden tegen de clubs en de Israëlische bond. Daarnaast gaat hij in op het non-argument dat de FIFA daarmee politiek zou bedrijven. Het omgekeerde is waar: juist een eventueel besluit van de FIFA om niet op treden maakt de organisatie per defenitie tot politieke actor.

Gezien alle feiten is het FIFA-congres er deze week snel uit: de IFA zal de nederzettingenclubs moeten verplaatsen of verbannen, op straffe van schorsing als FIFA-lid. Dat besluit zou een eerste teken zijn dat een ‘nieuwe FIFA’ is opgestaan, die serieus werkt maakt van rechtvaardigheid en transparantie, en die elke vorm van politiek buiten het clubhuis houdt.

Met dat scenario wordt echter voorbijgegaan aan het feit dat deze aardappel niet voor niets al vier jaar wordt doorgespeeld. Al in mei 2013 committeerde de FIFA zich aan een oplossing.

De timeline laat zien hoe dat proces werd vertraagd, en uiteindelijk bijna tot stlstand is gekomen. Debet daaraan is vooral de Israëlische lobby; wereldwijd heeft Israël grof geschut, waaronder zijn diplomatieke kanalen, ingezet om druk uit te oefenen op de FIFA, nationale voetbalbonden en andere stakeholders.

De argumentatie waarmee dat gebeurt heeft niets te maken met voetbal, maar alles met politiek, getuige ook de recent door het Israëlisch Instituut voor Strategische Studies gelanceerde campagne Kick terrorism out of football. Het betreft hier een zwaar aangezette poging om de FIFA te bewegen tot verbanning van de Palestijnse voetbalbond, officials en clubs als ‘promotors van terrorisme’. De campagne maakt deel uit van Israëls permanente politiek om de Palestijnen te delegitimeren, en van Israëls ‘oorlog tegen de BDS-beweging’.

Hoezeer sprake is van grotere belangen schetst James M. Dorsey in twee artikelen (1 en 2) op zijn onvolprezen blog Middle East Soccer. Daarin betreedt ook de Amerikaanse president Trump het speelveld. Niet alleen als vriend van Israël, maar ook als uitmester van FIFA’s corrupte boedel, en als partner in de alliantie tegen Iran. Dorsey beschrijft de grillige geopolitieke belangen, doelen en allianties die meespelen in het FIFA-besluit over de zes voetbalclubs. Wijzen op de FIFA-reglementen is terecht, maar het pleit wordt op andere podia beslecht.

Vast staat dat Israël er in is geslaagd om de FIFA-bijeenkomst in Bahrein te beïnvloeden. Uit de concept-aanbevelingen van de in 2015 aangestelde commissie-Sexwale is de optie tot schorsing van Israël als FIFA-lid verdwenen. De resterende aanbevelingen zijn broodmager: continuëring van de huidige situatie; een periode van zes maanden voor Israël om te handelen; of gespreksrondes met de betrokken partijen. Dat laatste is zinloos, aldus Sexwale. Van de andere twee is niets te verwachten.

Het is dan ook allerminst zeker dat het FIFA-congres er deze week uitkomt. De kans is groot dat aan de timeline een nieuw hoofdstuk wordt toegevoegd. Mocht dat gebeuren, dan zal de kolonisering van Palestina zich verdiepen − hand in hand met de politieke signatuur van de FIFA. In dat geval wacht de FIFA, en de daarbij aangesloten nationale bonden, een keiharde confrontatie met de internationale BDS-beweging en andere lagen van de civil society.