Liesbeth ZegveldMinister Blok: dring aan op opheffing van Gaza-blokkade

Terwijl de wereld worstelt met een ongekende en verlammende gezondheidscrisis, besteedt het Israëlische leger tijd en middelen aan het lastigvallen van de meest kwetsbaren: Palestijnen. Materiaal dat bestemd was voor de bouw van een kliniekje op de bezette Westelijke Jordaanoever is door Israël in beslag genomen. Een Palestijn met coronaverschijnselen is op 23 maart Israël uitgegooid en als grof vuil aan de ‘Palestijnse kant’ van een checkpoint gedumpt.

Openluchtgevangenis Gaza

Het grootste gevaar lopen de Palestijnen die in Gaza wonen. Bijna twee miljoen Palestijnen wonen daar in een gebied met een omvang van tweemaal Texel. De sociale, economische en hygiënische omstandigheden daar waren al beroerd. Meer dan tien jaar Israëlische blokkade heeft geleid tot een falend gezondheidszorgsysteem, extreme armoede en afhankelijkheid van humanitaire hulp. Disfunctionele infrastructuur heeft de volksgezondheid in gevaar gebracht – al vóór blootstelling aan het nieuwe virus.

Voor deze situatie is één land verantwoordelijk: Israël. Israël heeft Gaza in zijn geheel afgesloten met muren en hekken met prikkeldraad, de zee geblokkeerd en het controleert het luchtruim boven de Gazastrook. Israël controleert ook alle kritische infrastructuur, zoals telecommunicatie, water, elektriciteit en riolering. Daarmee is Gaza de grootste openlucht gevangenis ter wereld. Nu Israël volledig grip houdt op Gaza is de Palestijnse bevolking daar overgeleverd aan Israël.

In Gaza zijn tot nu toe twaalf gevallen van corona vastgesteld, de eerste twee nadat ze uit Pakistan via Egypte naar Gaza waren teruggekeerd. Verspreiding van het virus onder de bevolking is een nachtmerriescenario dat met man en macht moet worden voorkomen.

Verantwoordelijkheid Israël

Israël stelt zich op het standpunt geen verantwoordelijkheid te dragen voor Gaza en zijn inwoners. In 2005 heeft het land zijn militairen uit de Gazastrook teruggetrokken en sindsdien behandelt het Gaza als vreemd land. Het Israëlische standpunt is onjuist. Nu Israël volledige controle over de zee- en landgrenzen van Gaza uitoefent, is het een bezettingsmacht gebleven. De VN Veiligheidsraad en de Algemene Vergadering spreken van een (onrechtmatige) bezetting van Gaza door Israël. Ook de aanklager van het Internationaal Strafhof heeft gezegd dat Israël moet worden aangemerkt als bezettingsmacht in Gaza, ondanks het feit dat Israël dit betwist.

Dat betekent dat het internationaal humanitair recht, inclusief de bepalingen die op bezetting zien, van toepassing is. Dit recht, en ook de mensenrechten, verplichten Israël de gezondheid van de Palestijnen in Gaza te garanderen en zijn discriminatoire beleid te stoppen. Israël zal de schuld niet kunnen afwentelen als het nachtmerriescenario van verdere verspreiding van het corona-virus een realiteit wordt, een realiteit die Israël zelf heeft gecreëerd. Een realiteit die het niet heeft gepoogd te voorkomen.

Van de eerste 100.000 corona testkits die Israël bemachtigde gingen er 200 naar Gaza, 400 naar de Westbank en 99.400 naar Israël zelf. Het afsluiten van een gebied waarin de bevolking geheel afhankelijk is van externe hulp is bijzonder wreed en druist in tegen de fundamentele menselijke en humanitaire principes tijdens een noodsituatie. Anders dan Israël discrimineert deze pandemie niet.

Wat moet Israël doen? Deskundigen en hulporganisaties zeggen dat de enige manier om een ramp af te wenden is om de blokkade van Gaza door Israël op te heffen, in ieder geval voor de duur van deze crisis.

Verantwoordelijkheid Nederland

Nederland kan daar ook een bijdrage aan leveren. Nederland is gehouden naleving van het humanitair recht en mensenrechten te bevorderen en is daartoe, net als andere landen, door de Verenigde Naties opgeroepen.

Minister Blok, dit is het moment om druk uit te oefenen op Israël om de blokkade van Gaza op te heffen. Er is geen tijd te verliezen.

Dit artikel verscheen ook in de Volkskrant van 3 april 2020.