Max Wieselmann was 18 jaar actief voor de organisatie Een Ander Joods Geluid. Onderstaande tekst sprak hij op 7 november uit tijdens een solidariteitsbijeenkomst voor Gaza, georganiseerd door de stichting Groningen-Jabalya. ‘Wat hebben wij in hemelsnaam geleerd van de Holocaust?’
De doden, de gewonden, de verminkte en getraumatiseerde mensen, de kinderen, we zitten op de bank en kijken ernaar.
Is dat de genoegdoening voor Israël als in Palestijnse families het verdriet over gedode naasten zich invreet in hun collectieve herinnering en dit generaties lang moeten meedragen?
Willen we dat voor Palestijnen net als voor Joden het doorstane leed gaat overheersen in alles wat hen onderling bindt?
Wat hebben wij in hemelsnaam geleerd van de Holocaust?
Het is dus in onze naam, de Joden, zogenaamd in ons belang, dat de Palestijnen worden afgeslacht, dat zij worden onderdrukt en bezet, opdat wij een veilige thuishaven kunnen hebben.
Nou, als iets het antisemitisme in de wereld opstookt is dat het gedrag van Israël en de extremisten die daar aan de macht zijn, en het feit dat veel landen en veel mensen dat gedrag goedpraten. En mijn ‘soortgenoten’ die, als rupsjes-nooit-genoeg, te pas en te onpas de antisemitisme-kaart trekken. Hoe wil je beter bereiken dat mensen een hekel aan Joden krijgen?
Intussen worden de Palestijnen als de nieuwe antisemieten weggezet, alsof antisemitisme niet een Europese ziekte is en het niet in Europa was dat zes miljoen Joden zijn vermoord.
En is het niet logisch dat de onderdrukten in Palestina in elke Israëlische soldaat een Jood zien, uit een land dat niet-Joden op zijn best als tweederangsburgers ziet?
Hebben we – en dan heb ik het over diegenen hier aanwezig en in de kring van Een Ander Joods Geluid, waarvoor ik achttien jaar actief ben geweest, en vele andere organisaties – niet al duizenden keren geschreven, gelobbyd en actie gevoerd voor een echte oplossing van het conflict?
Ik heb altijd geprobeerd de moed erin te houden en te blijven roepen dat het conflict oplosbaar is als wij stoppen met:
Ja, als we stoppen met het meten met twee maten. Maar dat doen we nog steeds. Wat zijn de meeteenheden nu: duizend Israëli’s tegen tienduizend Palestijnen, of straks een veelvoud daarvan? Zie de hartenkreet van Ramsey Nasr: doden daar hebben voor ons geen naam, een Palestijn is een Arabier en een moslim en dan weet je het wel. We identificeren ons blijkbaar meer met de gelikte pr van Israëlische kant.
Ja, als we de geschiedenis niet vandaag laten beginnen. Maar ook nu is het weer: Hamas, dat staat op de lijst van terroristische organisaties, probleem onderkend; Hamas uitschakelen, probleem opgelost.
Ja, als we stoppen met het omdraaien van oorzaak en gevolg. Maar nee hoor, het gaat weer alleen om de zelfverdediging van Israël en het zijn de Palestijnen die de idylle van het beloofde land voor de Joden telkenkere verstoren. En we moeten weer alle gelegenheidsargumenten aanhoren: van de mufti van Jeruzalem die op de schoot van Hitler zat, van de Palestijnen die elk vredesaanbod verwierpen, enzovoort enzovoort.
En ja, als we de daad bij het woord voegen, dus druk uitoefenen op Israël als het gaat om het respecteren van het internationaal recht en het aan onze eigen Europese spelregels houden. Maar we doen het niet, we durven het niet, niet in Nederland, niet in Europa, niet in de westerse wereld.
Ik noem dat het tweede wegkijken, in 1940-’45 keken we weg en nu laten we de Palestijnen en weer de Joden in de steek. De enige veiligheid die de wereld de Joden kan bieden ligt niet in het recht van de sterkste, maar in: nooit weer en dat voor iedereen!
Israël maakt het heel bont, dus weldenkende mensen beginnen zich af te vragen of dit wel goed te praten is. Er zijn meer jongeren in Europa en Nederland met een andere achtergrond en meer affiniteit met de onderliggende partij, en met minder schuldbewustzijn over of kennis van die oude en bijna vergeten oorlog in Europa.
Er zijn kritische Joden, zeker ook in Israël, en zij hebben onze steun hard nodig. En er zijn Israëli’s die uit Israël wegtrekken en een ander verhaal met zich meebrengen.
Is dit het begin van een kentering of ebt de woede, de schaamte, straks weer weg? Net zoals bij eerdere Gaza-oorlogen?
Mijn conclusie was na 18 jaar Een Ander Joods Geluid: dit gaan we op dit moment niet via de politiek oplossen en de media worden ook moe van ons, we worden als het om Israël/Palestina gaat deel van het niets doen, deel van het enerzijds en anderzijds, we worden ingekapseld. Het probleem zit dieper dan Israël/Palestina.
De kern ligt in een totaal verwrongen beeld van Joden (en dat geldt helaas ook voor andere minderheden), deels uit onwetendheid, deels uit schuldgevoel, of gewoon door ‘niet nadenken’.
Er bestaat niet zoiets als ‘de’ Joodse gemeenschap. Misschien is één procent van de Joden georganiseerd, en die ene procent voert via een klein aantal organisaties het hoogste woord en doet alsof het namens alle Joden spreekt. En helaas doen de media daar vrolijk aan mee.
We schijnen ook allemaal kosher te eten, allemaal naar de synagoge te gaan, en nog erger: we staan allemaal vierkant achter Israël.
Die beelden, die stereotypen, moeten we doorbreken. We moeten Joden weer als ‘gewoon’ gaan bekijken, in al hun diversiteit. We hoeven ze niet meer uit de wind te houden. Joden willen niet meer het vehikel voor christenen zijn voor hun eigen zielenheil.
We zijn ervaringsdeskundigen als het gaat om vervolging en uitsluiting, en hoe zulke processen beginnen als we mensen als groep gaan zien en wegzetten, ontmenselijken. Laten we die ervaring inzetten, niet alleen voor onszelf maar juist voor mensen die nu in de knel zitten, hier en daar.
Dit zou voor mij vooral het andere Joodse geluid moeten zijn, maar we kunnen het niet alleen. Het zal moeten in verbinding met mensen – en hopelijk vooral veel jongeren – met verschillende achtergronden.
Verbinding op basis van menselijke waarden zoals wederzijds respect, tolerantie, nederigheid en solidariteit, om sterk te staan en zo de publieke opinie en de politiek in beweging te krijgen.
Het is een moeilijke klus en ik ben niet optimistisch, het zal generaties duren om wat in honderd jaar aan schade en leed is aangericht te helen, maar het zal een keer gebeuren: free Palestine!
