Als een schim bezocht een Amerikaanse vredesmissie onder leiding van Jared Kushner Israël en Palestina. Toen hij vertrok was de tweestatenoplossing van tafel en een vredesproces verder uit zicht dan ooit.
Eind augustus bracht een Amerikaanse delegatie onder leiding van Jared Kushner een bezoek aan Israël en Palestina in het kader van het vredesproces. Namens de Palestijnen had president Abbas een streep in het zand getrokken. Na Kushners vertrek was niet alleen die streep uitgewist, maar de hele tweestatenoplossing. Resultaat: de Israëlische kolonisering gaat in versneld tempo door.
Daags voor aankomst van de Amerikaanse delegatie sprak Mahmud Abbas, president van de Palestijnse Autoriteit, zijn verbazing en irritatie uit over het gebrek aan Amerikaanse regie over het vredesproces tussen Israëli’s en Palestijnen. Abbas vertelde een afvaardiging van de Israëlische politieke partij Meretz dat hij sinds januari twintig ontmoetingen met Trumps gezanten had gehad zonder enige vooruitgang te boeken. Abbas beklaagde zich dat de Amerikanen hun afspraken met de Palestijnen niet willen of durven voorleggen aan de Israëli’s.
Every time they repeatedly stressed to me how much they believe and are committed to a two-state solution and a halt to construction in the settlements. I have pleaded with them to say the same thing to Netanyahu, but they refrained. They said they would consider it but then they didn’t get back to me […].”
Abbas ging nog een flinke stap verder. Hij sprak zijn voornemen uit om de Amerikanen te confronteren met een ultimatum: de Palestijnen willen binnen 45 dagen duidelijkheid van Kushner over de aankomende onderhandelingen, en eisen zijn publiek uitgesproken bevestiging dat de tweestatenoplossing het uitgangspunt en doel van die onderhandelingen vormt. Ook eist Abbas Kushners inzet om de illegale Israëlische kolonisering een direct halt toe te roepen.
Mochten de Amerikanen niet op Abbas’ ultimatum ingaan, dan zullen de Palestijnen een beroep doen op de Verenigde Naties om de hen binnen de Oslo-akkoorden toegezegde staat gerealiseerd te krijgen. Aldus de krijgshaftige taal van Abbas, die inziet dat hem geen tijd meer rest: niet alleen is hij oud, hij ontbeert in toenemende mate legitimiteit onder de Palestijnen, ziet rivalen opdoemen, heeft het conflict tussen de Palestijnse Autoriteit en Hamas niet kunnen oplossen, en verliest intussen elke dag meer land aan de Israëlische kolonisering.
Abbas kreeg zijn antwoord sneller dan hem lief was. Vlak voor Kushners aankomst in Ramallah gaf het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken een verklaring uit die erop wijst dat de regering-Trump afscheid heeft genomen van het traditionele Amerikaanse standpunt van de tweestatenoplossing. Woordvoerder Heather Nauert verklaarde dat de tweestatenoplossing een claim legt op de uitkomst van vredesbesprekingen, en om die reden losgelaten wordt. De VS wil voorkomen dat een van de partijen ‘voorgetrokken’ wordt.
Terwijl de wereld zich nog afvroeg wat dit te betekenen heeft, gaf de Israëlische premier Netanyahu antwoord met een publiek optreden in de illegale Israëlische kolonie Barkan. Daar verklaarde hij de tweestatenoplossing morsdood, en kondigde aan geen centimeter van de illegale kolonies te zullen verlaten, en sterker, er nog een heleboel bij te gaan bouwen. De regering-Trump biedt daar nu de ruimte voor.
Tijdens hun ontmoeting in Ramallah, ruim een week geleden, lijkt Kushner erin geslaagd om Abbas de nieuwe regels op te leggen. Uit het weinige nieuws valt op te maken dat Abbas te horen heeft gekregen dat nog wel over een tweestatenoplossing gesproken kan worden, maar dat de betekenis ervan wordt losgelaten: het tweestatenconcept wordt vrijgegeven aan het recht van de sterkste. Daarmee verdwijnt ook het kader voor vredesbesprekingen van tafel. Abbas kreeg het tegendeel van wat hij geëist had.
Ook op het tweede belangrijke punt moest Abbas bakzeil halen. Zijn voorwaarde dat Israël de bouw van kolonies (‘nederzettingen’) staakt als voorwaarde voor onderhandelingen lijkt geen kans te maken. Volgens Palestijnse bronnen zou Kushner hebben benadrukt dat Netanyahu daar onmogelijk mee kan instemmen omdat het hem zijn politieke leven zou kosten. Dat werd later door het Witte Huis weer ontkend. Dat Netanyahu geen andere keuze heeft dan doorbouwen, staat overigens vast. Zelfs een tijdelijke bouwstop kost hem de politieke kop; zijn eigen kabinetsleden zouden dat niet accepteren.
Er bestaat geen plan, zoals Kushner recent zelf verzuchtte. Er is ook geen regie over een vredesproces. De contouren van zo’n proces, al jaren ver uit zicht geraakt door de Israëlische koloniseringsdrift, zijn door Israël en de VS verlaten. De Amerikanen laten het ‘aan de markt over’, en Netanyahu heeft die ruimte direct benut. Daarmee gaat de finale fase van de kolonisering van Palestina in, die de definitieve grenzen moet opleveren. Een reële voorspelling is dat de Palestijnen eindigen met een paar procent van historisch Palestina, samengesteld uit een aantal bantoestans à la Gaza.
En Abbas? Die stamelde na zijn bijeenkomst met Kushner dat hij het vredesproces van de Amerikanen ‘oprecht’ acht. Daar bleef het bij. Kushner vertrok als een schim. Zijn enige verdienste zal zijn dat hij de boeken ingaat als de man die definitief een einde maakte aan de tweestatenoplossing.
Zonder rechtvaardigheid is er in het vredesproces geen vooruitgang mogelijk.
Tineke Lodders Politica
