Fréderike Geerdink is onafhankelijk journalist en auteur. Ze is gespecialiseerd in de Koerdische kwestie en in machtsstructuren, en schrijft voor Nederlandse, Engelse en Amerikaanse media. Ze was correspondent in Turkije en Koerdistan. Ze is lid van het Beleidsteam Persvrijheid van de NVJ.
23 december 2024 Lees meer overDe bundel ‘Daybreak in Gaza’ beschrijft de geteisterde landstrook in zestig verhalen, verteld door de Gazanen zelf. Fréderike Geerdink las ze en schreef een recensie.
Wat Izzeldin Bukhari bezielde toen hij Julie (Lulu voor intimi) in een kooitje propte en als bagage meenam vanuit Jeruzalem naar Gaza, is een raadsel. Het levert een tragikomisch verhaal op over hoe Lulu de kat zich heftig verzettend langs checkpoints met agressieve Israëlische soldaten en verbijsterde Hamas-officials laat vervoeren. Izzeldin komt nét op tijd voor de bruiloft van Amina, zijn zusje. Amina was Lulu’s baasje in Jeruzalem en verhuisde naar Gaza voor haar huwelijk. Lulu, ter bestemming bevrijd uit haar kooi, is het huwelijksgeschenk. ‘Amina heeft zo’n lief gezicht als ze tegen katten praat’, schrijft Izzeldin.
Het korte verhaal The ballad of Lulu and Amina staat in het boek Daybreak in Gaza, Stories of Palestinian Lives and Culture. Niet minder dan zestig verhalen dompelen de lezer onder in de Gazaanse werkelijkheid in de steden, dorpen en ontheemdenkampen, maar ook in de rijke geschiedenis van het gebied. De genocide die Israël nu pleegt, dringt zich voortdurend op. En dat is niet alleen omdat sommige verhalen ooggetuigenverslagen zijn. Met elke nieuwe vertelling, elke geschetste historie, elke opgediepte herinnering dreunt het binnen: de Israëlische bommen vernietigen niet alleen mensenlevens, maar een hele samenleving.
Daybreak in Gaza kwam in het najaar uit. Het is samengesteld door Mahmoud Muna en Matthew Teller. De auteurs deden ook Nederland aan om het te promoten en spraken onder andere in een propvol Wishing Well West, een buurthuis in Utrecht.
Muna is schrijver, maar vooral boekverkoper: hij runt de Educational Bookshop in Jeruzalem. Het afgelopen decennium schreef hij een hele reeks artikelen voor internationale media over Palestijnse cultuur, identiteit, taal, bezetting en verzet. Matthew Teller is een Britse schrijver en journalist, die over het Midden-Oosten publiceerde voor onder andere de BBC, The Guardian en de Financial Times. In 2022 verscheen zijn boek Nine Quarters of Jerusalem: A New Biography of the Old City. In Utrecht vertelt hij over zijn jeugd in een joods gezin, waar hij meekreeg dat Israël iets goeds was: ‘Dat heb ik de eerste twintig jaar van mijn leven geloofd. Daarna heb ik twintig jaar naar verhalen geluisterd en werd ik me bewust van de omvang van het onrecht dat er werd gepleegd jegens de Palestijnen.’
In Daybreak in Gaza staan de verhalen van de Palestijnen in Gaza centraal, want die, stelden Muna en Teller vast, worden te weinig gehoord, óók nu de genocide elke dag het nieuws haalt. De berichtgeving gaat vaak over enorme aantallen mensen die keer op keer worden verdreven, de tienduizenden die door Israël zijn vermoord, de evenzovelen die nog onder het puin liggen, de tienduizenden die ernstig gewond zijn geraakt. De bevolking van Gaza dreigt zo een onpersoonlijke, ontmenselijkte en ongehoorde massa te worden. Teller: ‘Gazanen hebben geschreeuwd, geroepen, gegild, maar er heeft nauwelijks iemand geluisterd.’
De persoonlijke verhalen maken individuele levens en de verbinding met het land zichtbaar. Het eerste verhaal is van Ahmed Mortaja, geboren in Gaza in 1996. Op 13 oktober 2023 schreef hij over gezichten van de doden die hij herkent op videos die hij ziet als hij even een internetverbinding heeft. Hij schrijft: ‘Ik ben Ahmed, en ik ben bang dat ik zal sterven en een nummer zal worden, en dat alles weg zal zijn voor ik heb voltooid wat ik moet schrijven.’ Twee weken later werd zijn huis geraakt bij een bombardement. Hij kroop onder het puin vandaan en bleef schrijven.
Al snel duikt het boek de geschiedenis in. Een verhaal uit 2003, waarin de broer van de auteur, Mohammed Omer, werd gedood door een Israëlische tankaanval. De Grote Mars van de Terugkeer, 2018, beschreven door theatermaker Ashraf Afifi. Het werk van UNRWA sinds de jaren vijftig, beschreven door Amani Shaltout. Het foto-archief van de familie Djeghalian, die in 1915 ontsnapten aan de Armeense genocide en in Gaza hun leven weer opbouwden. Gaza vijfduizend jaar geleden, de eerste huizen bij de zee. De christelijke familiegeschiedenis van Nabil Tarazi. Traditioneel borduurwerk. Recepten. Antiek. Poëzie.
Lulu de kat, het huwelijkscadeau: ze liep weg, getraumatiseerd door de reis misschien, of door iemand meegenomen omdat ze zo mooi was. Wat Izzeldin Bukhari bezielde? Hij schrijft: ‘Ik wilde Amina gewoon iets leuks uit Jerusalem geven voor haar huwelijk, want ik wist dat ze Gaza niet makkelijk meer zou kunnen verlaten zodra ze daar zou gaan wonen. Het leek een goed idee. Ze hield echt van die kat.’
Tussendoor telkens de getuigenverslagen van nu. Noor Swirki, journalist, moeder, vrouw. Beesan Nateel, schrijver: ‘Wie ben ik om aan overleven te denken?’ Illustraties, een serie van Maisara Baroud: Ik leef nog. Sommige auteurs, blijkt uit de korte omschrijvingen bij elk verhaal, hebben de genocide niet overleefd.
Daybreak in Gaza toont Gazaanse rijkdom en dat is prachtig. Maar ook hartverscheurend. Die rijkdom van mensen, culturen, talen, families, gemeenschappen is niet meer, door een tergend langzame genocide die in 1948 begon. Vind de schrijvers op social media, zeggen Muna en Teller aan het eind van de bijeenkomst in Utrecht. Vraag hen naar hun verhalen, vraag hen nog wat meer te vertellen, en luister.
Daybreak in Gaza verscheen bij SAQI Books in Londen. Alle opbrengsten van het boek gaan naar de hulporganisatie Medical Aid for Palestinians.
