Wim Scholten is o.a. bestuurskundige en voormalig rijks- en internationaal ambtenaar.
3 april 2023 Lees meer overDe aanpak van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding zal uitingen van antisemitisme niet doen afnemen, schrijven Wim Scholten, Jeff Handmaker, Adri Nieuwhof en Jaap Hamburger.
Geen serieus mens zal ontkennen dat antisemitisme, net als andere vormen van racisme, haat en intolerantie, een belangrijk maatschappelijk probleem is dat goed in de gaten moet worden gehouden en moet worden aangepakt. Wij vinden echter dat de aanpak van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) averechts werkt: uitingen van antisemitisme zullen door zijn aanpak niet afnemen.
De minister van Justitie en Veiligheid is verantwoordelijk voor het werk van de NCAB. In 2021 hebben wij een klacht ingediend bij deze minister over de werkwijze van de NCAB. We hebben onder andere geklaagd over een tweet waarin de NCAB reageerde op een tweet van Kenneth Roth, de voormalig directeur van Human Rights Watch, die hij ten onrechte van antisemitisme beschuldigde. Overigens heeft Roth deze tweet verwijderd en laten weten dat hij dit niet deed omdat hij de boodschap introk, maar omdat men de tweet onjuist interpreteerde.
Onze klacht ging ook over de onduidelijkheid die de NCAB laat bestaan over de vraag wat antisemitisme is. Het hanteren van de zogenoemde werkdefinitie van de International Holocaust Remembrance Alliance – de ‘IHRA-werkdefinitie’ – met de daaraan gekoppelde elf voorbeelden vinden wij onacceptabel. Deze werkdefinitie is o.a. bedoeld, en wordt regelmatig gebruikt, om (groepen) mensen en organisaties aan te vallen die opkomen voor de rechten van Palestijnen of kritiek hebben op Israëlische schendingen van die rechten.
De minister van Justitie en Veiligheid heeft de klacht voorgelegd aan een externe adviescommissie, die haar in het voorjaar van 2022 heeft beoordeeld. De NCAB is uiteraard in de gelegenheid gesteld zich te verweren, zowel schriftelijk als in een hoorzitting. De klachtencommissie heeft de minister geadviseerd het mandaat van de NCAB aan te scherpen, maar dat advies is door de minister terzijde gelegd.
Het lijkt erop dat de NCAB antisemitisme vooral als een probleem van veiligheid ziet. Bovendien baseert hij zich bijna uitsluitend op informatie afkomstig van pro-Israëlische organisaties (de zogenoemde Israël-lobby), zoals het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), de Amerikaanse Anti-Defamation League (ADL) en The Claims Conference. Een wetenschappelijke cijfermatige onderbouwing van de beweringen van de NCAB ontbreekt in de regel, zoals recent nog, toen The Claims Conference beweerde dat in Nederland relatief veel jongeren Holocaustontkenners zijn. De NCAB nam dat direct over, maar binnen enkele dagen bleek deze claim op drijfzand gebouwd.
De NCAB laat niet van zich horen als mensen of groepen ten onrechte van antisemitisme worden beschuldigd. Dat verzwakt de strijd tegen écht antisemitisme. Het zou de geloofwaardigheid van de NCAB versterken als hij zich in dergelijke situaties zou uitspreken.
De NCAB zou kunnen leren van de aanpak van de Nationaal Coördinator Discriminatie en Racisme (NCDR). Diens aanpak legt de nadruk niet op veiligheid, maar op onderwijs en bewustwording. Deze laatste benadering lijkt een beter perspectief te bieden om racisme (inclusief antisemitisme), islamofobie en andere vormen van haat, intolerantie en discriminatie aan te pakken.
Afgelopen herfst heeft de minister het Werkplan van de NCAB aan de Tweede Kamer gestuurd. Daarin wordt een nauwe samenwerking met het Openbaar Ministerie, de Nationale Politie en de Koninklijke Marechaussee aangekondigd.
Het plan toont eens te meer aan dat de bestrijding van antisemitisme door de NCAB (en dus door deze minister) een rommelig geheel is. Zo is nog steeds niet vastgelegd op welke definitie van antisemitisme de NCAB zich baseert en is er ook geen rechtvaardiging voor het afzonderlijke bestaan van de NCAB, los van de NCDR.
Men zou verwachten dat zo’n werkplan wordt ontwikkeld in een brede maatschappelijke discussie, maar de NCAB overlegt vrijwel uitsluitend met de Israël-lobbyorganisaties waaruit hijzelf afkomstig is. Ons herhaald verzoek om met ons te overleggen, bijvoorbeeld over welke definitie van antisemitisme in het regeringsbeleid gebruikt zou moeten worden, is tot nu toe onbeantwoord gebleven.
Wim Scholten is o.a. bestuurskundige en voormalig rijks- en internationaal ambtenaar.
Jeff Handmaker is universitair hoofddocent Rechtssociologie aan het International Institute of Social Studies van de Erasmus Universiteit.
Adri Nieuwhof is een mensenrechtenactiviste en voormalig anti-apartheidsactiviste bij het Nederlands Komitee Zuidelijk Afrika.
Jaap Hamburger is voorzitter van Een Ander Joods Geluid.
