Hoewel de UvA haar toetsingskader nog steeds niet op orde heeft, is nu een eerste stapje gezet tot beëindiging van de samenwerking met Israëlische partners.
Aanleiding voor het besluit zijn de ‘grote risico’s omtrent mensenrechtenschendingen en de inperking van de academische vrijheid’, schrijft Het Parool. De maatregel volgt op de aanhoudende protesten van studenten, docenten en stafleden tegen de samenwerking tussen Nederlandse universiteiten en Israëlische partners. Die protesten bestonden al langer, maar liepen hoog op vanwege de Israëlische genocide in Gaza. Samengevat: de relatie met Israëlische universiteiten is onhoudbaar.
In reactie daarop stelden universiteiten adviescommissies in om de samenwerkingen te beoordelen. Daarbij kwam een opvallend tekort aan het licht: universiteiten bleken niet over een relevant kader te beschikken om de effecten op mensenrechten en misbruik van kennis voor militaire doeleinden te toetsen. Tilburg University stelde als eerste een ‘mensenrechtelijk afwegingskader’ op. Op grond daarvan adviseerde de commissie begin december om de samenwerking met Israëlische universiteiten te beëindigen. Dat is nog niet gebeurd.
Ook de Universiteit van Amsterdam (UvA) bleek niet over zo’n kader te beschikken. De belofte om dat in januari te presenteren is niet waargemaakt: het is er nu nog niet. Vooruitlopend daarop heeft de ‘adviescommissie Samenwerking met derden’ drie internationale samenwerkingsprojecten beoordeeld, waaronder de studentenuitwisseling met de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. De commissie adviseert die niet voort te zetten. Het College van Bestuur neemt het advies over.
De samenwerking met twee andere Israëlische universiteiten is niet beoordeeld. Wel blijken vier bestaande onderzoeksprojecten te zijn getoetst, schrijft Het Parool. Het resultaat is geheim, maar duidelijk is dat ze worden voortgezet.
Nederlandse universiteiten werken al decennia samen met Israëlische academische instellingen die zijn verweven met het Israëlische regime van bezetting en kolonisering, en met Israëls militair-industriële complex. Die verwevenheid is gedocumenteerd in het boek Towers of Ivory and Steel van de Israëlische onderzoekster Maya Wind. Instellingen als het Technion en de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem zijn onder meer betrokken bij de ontwikkeling van technologie voor drones en surveillancesystemen die worden ingezet voor de onderdrukking van de Palestijnse bevolking.
Eerder beschreven wij de rol van de Israëlische universiteiten bij het verspreiden van de propaganda die de weg plaveide voor Israëls genocide in Gaza. Zij presenteerden in hun verklaringen een vijandig, volstrekt onwetenschappelijk beeld van een strijd tussen ‘licht en duisternis’, met de Palestijnen in Gaza als onmensen. Ook bepleitten zij hard ingrijpen tegen pro-Palestijnse protesten op universiteiten in onder meer de VS.
Desondanks profiteren zij op grote schaal van EU-subsidies, schreven wij in december. Sinds het begin van Israëls genocide in Gaza ontvingen Israëlische instellingen bijna een kwart miljard euro subsidie, blijkt uit onderzoek van Al-Jazeera. Tot de begunstigden behoren acht Israëlische universiteiten en wapenfabrikant IAI. Onderzoekers van de UvA participeren in acht van deze gesubsidieerde projecten waarbij Israëlische universiteiten of bedrijven zijn betrokken.
