Vrijgelaten Israëliërs krijgen een naam, gezicht en verhaal. Vrijgelaten Palestijnen zijn nummers, als ze al worden genoemd. De ontmenselijking van Palestijnen in Nederlandse media en door Nederlandse bewindslieden draaide weer op volle toeren.
‘Zojuist zijn de laatste levende Israëlische gijzelaars vrijgekomen. We halen opgelucht adem dat zij hun geliefden weer in de armen kunnen sluiten na twee helse jaren in de handen van Hamas. Ik leef ook intens mee met de families die deze nachtmerrie hebben moeten doorstaan.’
Dat schreef demissionair minister van Buitenlandse Zaken David van Weel maandag op X. ‘Het is vreselijk dat veel gijzelaars de terreur van Hamas niet hebben overleefd’, voegde hij er aan toe.
Eigenlijk zegt deze tweet alles over de Nederlandse – en breder – westerse houding ten opzichte van Palestijnen. Het legt de dubbele standaarden en de ontmenselijking van Palestijnen bloot en verklaart hoe Nederland twee jaar lang actief een genocide heeft gesteund.
Want: de Palestijnen bestaan niet in het wereldbeeld van Van Weel en zijn politieke geloofsgenoten. Niet als volwaardige mensen, die medeleven en steunbetuigingen verdienen na het overleven van de meest gruwelijke horror die de mensheid in de 21e eeuw heeft voortgebracht.
Voor Van Weel tellen alleen de twintig vrijgelaten Israëliërs. Hij rept met geen woord over de 2.000 Palestijnse gijzelaars, die als onderdeel van de gevangenenuitruil zijn vrijgelaten. Ook demissionair premier Dick Schoof en voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen vonden het niet nodig om woorden vuil te maken aan vrijgelaten Palestijnen. Medeleven is voorbehouden aan twintig Israëli’s en hun families. De twee miljoen Palestijnen in Gaza die alles hebben verloren in de genocide blijven onbenoemd.
Van de vrijgelaten Palestijnen werden er tijdens de genocide 1.768 door Israël gevangenengenomen in de Gazastrook. Zij werden vastgehouden in wat door mensenrechtenorganisaties en overlevenden wordt omschreven als martelkampen of ‘slachthuizen’.
Daar zaten ze vast zonder proces of aanklacht, met als doel ze als onderhandelingsfiches te gebruiken en om terreur en angst onder de Palestijnse bevolking te zaaien. Het zijn dus, inderdaad, gegijzelden. Onder hen zijn ook 55 zorgverleners – door Israëlische troepen ontvoerd uit ziekenhuizen in Gaza.
Van de vrijgelaten Palestijnen zaten er 250 jarenlange gevangenisstraffen uit, vaak veroordeeld voor het plegen van geweld tegen Israëliërs. Opgeworpen kan worden dat dit geen gegijzelden waren, maar ook hier zijn kanttekeningen bij te plaatsen. Israël is de illegale bezetter van Palestina en van een eerlijke rechtsgang voor Palestijnen die gebruik maken van hun recht op verzet tegen een bezetter is geen sprake.
Bovendien waren de gevangengenomen Israëliërs niet uitsluitend burgers. Twee van de maandag vrijgelaten Israëliërs waren militairen, gevangengenomen bij gevechten tussen Palestijnse verzetsstrijders en het Israëlische leger. Dit waren zéker geen gegijzelden, dit waren krijgsgevangenen. Enkele anderen waren militairen buiten dienst.
Toch blijven westerse politici én media consequent het onderscheid maken: Israëliërs zijn gegijzelden, Palestijnen gevangenen. ‘Israëliërs worden neergezet als echte mensen met levens en families en dromen. Palestijnen, als ze al worden genoemd, zijn slechts nummers’, schrijft journalist Barry Malone op X.
De scherpe scheidslijn tussen een beschaafde rechtsstaat Israël die mensen gevangen neemt en de ‘terroristische organisatie’ die mensen gijzelt moet in stand worden gehouden. Wat ‘goed’ en ‘fout’ is wordt voor het publiek voorgekauwd.
Het levert absurde taferelen op. ‘Ontvoerd uit een tank tijdens een gevecht met Hamas’, zei een nieuwslezer van Skynews over een vrijgelaten Israëlische militair. Wellicht is het tijd om Russische militairen in Oekraïense gevangenschap ook als gegijzelden te gaan bestempelen?
Elk liveblog in het Nederlandse medialandschap had maandag ‘Israëlische gijzelaars, Palestijnse gevangenen’, in de kop. In het als liberaal bekendstaande NRC werden de Israëlische gevangenen met naam genoemd. Een aantal kreeg een korte bio. ‘Werkzaam als barista’; ‘was in staat zijn medegevangenen mentaal te ondersteunen’; ‘hield zich bezig met de vormgeving van het landschap in de kibboets’.
De Palestijnen die door NRC bij naam worden genoemd zijn niet de 1.718 ontvoerde burgers die zonder proces vastzaten, maar uitsluitend de veroordeelde geweldplegers: ‘veroordeeld tot meerdere malen levenslang voor zijn rol bij het doden van twee Israëlische soldaten’; ‘veroordeeld voor de moord op een officier van de Israëlische grenspolitie in 1993’.
NRC koos er niet voor om Shadi Abu Sido te noemen, een Palestijnse fotojournalist die sinds maart 2024 zat opgesloten en na vrijlating beschreef hoe Palestijnse gevangenen werden mishandeld.
Het zijn keiharde dubbele standaarden die NRC hier hanteert, die Hamas eruit laten zien als misdadige ontvoerder van barista’s en Israël als redelijke partij die zelfs veroordeelde moordenaars vrijheid verleent. Het zet de verhouding tussen de onderdrukker en onderdrukte op z’n kop.
Helemaal pijnlijk is dat het doden van een Israëlische soldaat zonder problemen als ‘moord’ wordt omschreven, terwijl dat voor de zeker 67.000 gedode Palestijnen in Gaza – het werkelijke aantal is waarschijnlijk veel hoger – vrijwel nooit toepasselijk wordt geacht.
Het geven van een naam, een gezicht en een levensverhaal aan Israëlische slachtoffers en dat nalaten bij Palestijnse draagt effectief bij aan de ontmenselijking van Palestijnen. En dat blijft niet bij niet bij woorden op papier. Israël laat zien hoe ontmenselijking er op de grond uitziet.
Israël verbood families en vrienden van gevangenen op de bezette Westelijke Jordaanoever de vrijlating van hun dierbaren te vieren. Waar Israëlische ex-gevangenen hun vrijlating met familieleden in veiligheid kunnen vieren, geldt dat niet voor Palestijnen.
Een familie werd tot wanhoop gedreven toen op het laatste moment bleek dat hun zoon niet in Palestina werd vrijgelaten, maar werd verbannen. Gezien de beperkingen die Israël aan Palestijnen oplegt om hun land te verlaten is het maar de vraag of ze hem ooit in levenden lijve zullen terugzien.
Los daarvan is het geweld – ondanks het staakt-het-vuren – verre van gestopt. Vandaag doodde het Israëlische leger vijf Palestijnen in Gaza-stad met een quadcopter. Palestijnen keren terug naar een land onder militaire bezetting en apartheid of een volledig verwoest Gaza.
Veel vrijgelaten Palestijnen, veelal sterk vermagerd en verzwakt, durven niet te praten over wat ze hebben meegemaakt in gevangenschap, uit angst voor vergelding door Israël. Een aantal van de begin dit jaar vrijgelaten Palestijnen werd in de maanden daarna gewoon wéér ontvoerd door Israël.
Sommigen vertellen wel hun verhaal, en deze zijn zonder uitzondering weerzinwekkend. ‘Twee jaar ben ik uitgehongerd. We aten niet, we dronken niet. Ze zeiden: “We hebben je kinderen vermoord”. Ze hingen ons naakt op, we waren dag en nacht vastgebonden’, zei de fotojournalist Abu Sido in een staat van schok na zijn vrijlating.
‘Hij ziet eruit als een dood lichaam, maar we zullen hem tot leven wekken’, zei een familielid van Saber Masalma, een politieke gevangene die 24 jaar vast zat, tegen The Guardian.
De Britse krant meldt dat de vrijgelaten Palestijnen in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever er slecht aan toe waren. ‘Hun jukbeenderen staken uit, sommigen vertoonden sporen van recente mishandelingen en enkelen konden niet lopen zonder dat hun familieleden hen ondersteunden.’
Ze beschreven hun gevangenschap als ‘verschrikkelijk’, ‘heel, heel slecht’ of ‘de ergste twee jaar van mijn leven’, als ze al wilden praten. ‘Een onbeschrijfelijk lijdensweg, meer dan wat je je maar kan voorstellen’, zei een andere vrijgelaten Palestijnen tegen persbureau AP.
Dit zijn enkele van de verhalen van de vrijgelaten Palestijnen die de Nederlandse media niet haalden. Daarnaast is er nog een groep over wie al helemaal weinig wordt geschreven: Palestijnse gegijzelden die nog altijd vast zitten.
Dat gaat om zo’n 9.000 Palestijnen, onder wie bijvoorbeeld meer dan 400 kinderen en 115 zorgverleners uit Gaza. Een van hen is Hussam Abu Safiya, de directeur van het door Israël volledig verwoeste Kamal Adwan-ziekenhuis in Bayt Lahiya in Noord-Gaza. Sinds december 2024 zit hij vast, en door mishandeling en slechte omstandigheden gaat zijn gezondheid hard achteruit. Er was hoop dat hij op de lijst voor vrijlating stond, maar vooralsnog zit hij vast in een van Israëls martelkampen.
