Evelyn Fox Keller (82), wetenschapster en feministe met ‘joodse, linkse’ wortels, is vereerd met de prestigieuze Dan David-prijs. En schenkt haar prijzengeld aan organisaties die Israëls onderdrukking van de Palestijnen bestrijden.
De Amerikaanse wetenschapster, zondag in Tel Aviv een van de ontvangers van de Israëlische Dan David-prijs, geeft haar prijzengeld van 300 duizend dollar aan drie Israëlische mensenrechtenorganisaties. Alleen onder die voorwaarde kon ze de prijs accepteren, vertelt Fox Keller in een interview met Amira Hass in Haaretz (€). De begunstigde organisaties zijn B’Tselem, de Association for Civil Rights in Israel en Physicians for Human Rights.
Fox Keller, die onder meer werkzaam was aan het Massachusetts Institute of Technology en in brede kring wordt geroemd om haar veelzijdige wetenschappelijke werk, wil met haar gebaar ‘een politiek statement’ maken. De drie organisaties zijn gekozen omdat ze ‘het Israëlische beleid tegenover de Palestijnen bestrijden’ en zich inzetten voor ‘vreedzaam samenleven en de bescherming van mensenrechten voor iedereen’.
De kritiek die Fox Keller levert op Israëls Palestina-politiek is scherp en principieel, maar tussen de regels door klinkt ook emotie. Opgegroeid met ‘joods, links erfgoed’ moet zij constateren dat Israël is verworden tot het tegendeel van de daarmee verbonden idealen. En dat weinig Israëli’s dat iets kan schelen. Ze was geschokt toen ze tien jaar geleden bij een conferentie van het Weizmann Institute of Science oude Israëlische vrienden ontmoette. De ‘liberalen en socialisten’ van weleer bleken geen flauw benul te hebben van de situatie in bezet Palestina.
Zelfs de Israëlische universiteiten gedragen zich tot Fox Kellers leedwezen als makke schapen. Met de armen over elkaar kijken ze toe hoe Israël de Palestijnse academische vrijheid en het recht op onderwijs insnoert, bijvoorbeeld door bewoners van Gaza te verbieden op de Westelijke Jordaanoever te studeren en door allerlei hindernissen op te werpen voor buitenlanders die aan een Palestijnse universiteit willen studeren of werken. Natuurlijk zouden de Israëlische universiteiten hun stem moeten verheffen, zegt Fox Keller. ‘Maar dat doen ze niet en dat willen ze niet. Ze hebben geen stem en ze hebben geen wil.’
Dat geldt ook voor de Universiteit van Tel Aviv, waar de Dan David Foundation is gevestigd en waar zondag de prijsuitreiking plaatsvond. Een reden om de feestelijkheden te laten schieten – zoals actrice Natalie Portman onlangs bekendmaakte de haar toegekende Genesis-prijs niet in Israël in ontvangst te zullen nemen – of zelfs de prijs te weigeren was dat voor Fox Keller niet. Ze was vereerd met de prijs, vertelde ze, en zag die als een kans om de Israëlische organisaties te steunen die zich inzetten voor gelijkheid en vrede:
I am accepting the prize in support of people who resist the system. […] As a political statement, it is stronger if I take the prize and give it away.
De Dan David-prijs is een jaarlijkse onderscheiding voor prestaties met een blijvende impact voor de mensheid op wetenschappelijk, technologisch, cultureel of sociaal terrein. De prijs is ingesteld door de in 2011 overleden filantroop Dan David en wordt jaarlijks toegekend door de Dan David Foundation. De prijswinnaars – dit jaar waren het er negen – mogen 3 miljoen dollar verdelen, waarvan zij 10 procent moeten doneren ten bate van veelbelovende studenten in hun respectievelijke vakgebieden. Fox Keller ontving de prijs vanwege haar invloedrijke ‘pionierswerk op het gebied van taal, gender en wetenschap’.
