De nieuwe leider van de Israëlische Arbeidspartij ontpopt zich als een havik. Avi Gabbay zal, mocht hij premier worden, geen van de illegale Israëlische nederzettingen in bezet Palestina ontruimen om tot vrede te komen.
De Israëlische Arbeidspartij lijkt zich onder haar nieuwe voorzitter in het kamp van de tegenstanders van vrede met de Palestijnen te nestelen. Avi Gabbay, koud drie maanden partijleider, stelt in een televisie-interview dat hij ‘geen nederzettingen zal ontruimen in het kader van een vredesakkoord’. Die ‘nederzettingen’ – de Israëlische kolonies in bezet Palestina – worden door de internationale gemeenschap juist als onoverkomelijk struikelblok voor zo’n akkoord beschouwd, aangezien ze de internationaal nog altijd nagestreefde tweestatenformule ondermijnen.
De Arbeidspartij was ooit de motor achter Israëls illegale kolonisering van in 1967 bezet Palestijns gebied, hand in hand met religieuze joden die een bijbels recht op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem claimden. Later omhelsde de partij de tweestatenformule, zij het altijd met reserves. Onder Gabbays voorganger Isaac Herzog, die zich als leider van het ‘Israëlische vredeskamp’ presenteerde, propageerde ze een uitgeklede tweestatenoplossing: Israël zou een deel van zijn kolonies ontruimen, maar geen afstand doen van Oost-Jeruzalem en de grote ‘nederzettingenblokken’. Gabbay stelt nu dat hij geen enkele nederzetting wil ontuimen.
In Gabbays uitspraak klinken de woorden door waarmee premier Netanyahu (Likud-partij) de afgelopen maanden ieder theoretisch perspectief op vrede de grond in boorde. Keer op keer stelde hij dat Israël zijn illegale kolonies in bezet Palestina, waar zich in vijftig jaar meer dan 700 duizend kolonisten hebben gevestigd, nooit meer zal verlaten. Maar Gabbay ziet een verschil: waar Netanyahu geen vrede wenst, wil de Arbeidspartij die nog wel. Hij acht het mogelijk om ‘oplossingen te vinden waarbij de ontruiming van de nederzettingen niet nodig is’.
Geconfronteerd met vragen en kritiek naar aanleiding van zijn tv-optreden verklaarde Gabbay dat hij wel degelijk een tweestatenoplossing nastreeft. Maar om te beginnen op voorwaarde dat de staat Palestina gedemilitariseerd wordt en de Palestijnen afstand doen van Oost-Jeruzalem en de grote nederzettingenblokken; in die blokken wonen volgens hem 420 van de 480 duizend kolonisten op de Westelijke Jordaanoever.
Om ook alle overige kolonies in te lijven moet Israël een ‘creatieve oplossing’ bedenken. Het ‘ontwortelen van joden’ moet in ieder geval vermeden worden. Gevraagd hoe het zit met de rechten van de Palestijnen, antwoordde Gabbay: ‘I don’t deal with the rights of Palestinians.’
De tweestatenoplossing die uit Gabbays woorden opkringelt verschilt in niets van de onvermijdelijke uitkomst van Netanyahu’s Palestina-politiek: in een verre toekomst zullen de Palestijnen gedwongen worden een vorm van autonomie te aanvaarden in een lappendeken van enclaves op de Westelijke Jordaanoever, omringd door Israëlisch grondgebied en onder dominant Israëlisch toezicht. Daar mogen zij dan het bordje ‘soevereine staat Palestina’ op hangen, en wie weet mogen ze ook een paar verpauperde wijken van Jeruzalem houden om hun hoofdstad in te vestigen.
Als de internationale gemeenschap de zaken op hun beloop blijft laten, is dit de toekomst waar Israëls religieus-nationalistische politiek heen voert. Een politiek waarbij de Arbeidspartij zich nu aansluit en die slechts in één opzicht een ‘oplossing’ is: ze komt tegemoet aan een oude wens in religieus-nationalistische kring om een zo groot mogelijk Israël met zo min mogelijk ‘Arabieren’ te realiseren.
Een naaste medewerker van Gabbay verklaarde tegen de krant Haaretz dat de partijleider zich welbewust richt op het midden en het ‘soft-rechtse’ deel van het Israëlische electoraat. Met die koers hoopt hij met name de achterban van Likud te bekoren. In vertrouwelijke gesprekken zou hij zich afficheren als een ‘Likudnik die hun taal spreekt’.
Afgelopen zaterdag deed Gabbay ook al stof opwaaien met de uitspraak dat hij de Verenigde Lijst, een coalitie van vier Palestijnse partijen met dertien zetels in de Knesset, uitsluit van een regeringscoalitie waaraan de Arbeidspartij deelneemt. Er is geen enkele overeenkomst tussen beide partijen, stelde hij. Vóór de leiderschapsverkiezing van zijn partij zei hij dat ‘het moment gekomen is dat de Palestijnen in Israël, die 20 procent van de bevolking uitmaken, in de regering zijn vertegenwoordigd’. Maar ook toen al verklaarde hij samenwerking onmogelijk zolang de fractie van de Verenigde Lijst ‘antizionistische figuren zoals Haneen Zoabi’ herbergt.
Een dag later hield Gabbay een pleidooi voor een ‘agressieve’ Israëlische politiek in het Midden-Oosten. Israël is de sterkste partij in de regio, stelde hij: ‘We hoeven niet bang te zijn voor de Arabieren; zij moeten bang zijn voor ons.’ En die positie moet Israël met harde hand handhaven: schieten Arabieren een raket op Israël af, dan schiet Israël er twintig op hen af. ‘Dat is het enige dat ze begrijpen in het Midden-Oosten’, aldus Gabbay, die duidelijk maakte dat die uitspraak in elk geval voor hemzelf geldt.
Ik koester een diepgewortelde hoop op vrede in het midden-oosten met gerechtigheid als basis.
Doekle Terpstra
Bestuurder
