De Amerikaanse politicus Bernie Sanders vindt dat de militaire steun aan Israël ter discussie moet worden gesteld. De VS is volgens hem medeplichtig aan de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever en Gaza en moet een veel evenwichtiger rol gaan spelen in het Midden-Oosten.
Dat stelt Sanders in een interview met het online magazine The Intercept. Het is een opmerkelijke stap van de 76-jarige senator uit Vermont. Hoewel hij zijn standpunt met de nodige voorzichtigheid omkleedt, doorbreekt hij de Amerikaanse politieke consensus waarin militaire steun aan Israël als een vanzelfsprekendheid geldt.
Vorig jaar nog zegde de regering-Obama Israël maar liefst 38 miljard dollar aan steun toe voor het decennium 2019-2028. Dat is verreweg het hoogste bedrag dat de VS ooit aan een land beschikbaar heeft gesteld. Volgens Sanders is de VS met zijn militaire steun medeverantwoordelijk voor de illegale bezetting en kolonisering van de Palestijnse gebieden. In overleg met Israëli’s, Palestijnen en anderen is er een aanzienlijk betere besteding te vinden, stelt hij:
The U.S. funding plays a very important role, and I would love to see people in the Middle East sit down with the United States government and figure out how U.S. aid can bring people together, not just result in an arms war in that area.
Sanders is volgens onderzoek veruit de populairste Amerikaanse politicus, en de hoop van veel progressieve Amerikanen. Al langere tijd bestaat er spanning tussen hem en veel van zijn aanhangers, die een kritischer houding eisen ten aanzien van de Israëlische bezettingspolitiek. Tijdens de vernietigende aanval van Israël op Gaza in de zomer van 2014 (Operation Protective Edge) leidde dat tot heftige aanvaringen tijdens spreekbeurten. Ook heeft Sanders zich enkele keren uitgesproken tegen de BDS-beweging, de beweging die Israël door middel van boycots, desinvesteringen en sancties wil dwingen het internationaal recht en de rechten van de Palestijnen te respecteren. Veel Sanders-aanhangers zijn betrokken bij de BDS-campagne.
Langzaam maar zeker is Sanders een kritischer positie gaan innemen. In juni benadrukte hij in een krachtige videoboodschap voor de linkse Israëlische Meretz-partij het Palestijnse recht op zelfbeschikking en de noodzaak de bezetting te beëindigen. En nu komt hij dus met een voorzichtige afwijzing van de Amerikaanse militaire steun.
Met zijn opstelling geeft Sanders uitdrukking aan een groeiend onbehagen in de VS over het Amerikaanse Midden-Oosten-beleid. Hoewel de VS onder Trump een sterkere pro-Israël-koers vaart dan ooit, wint de Israël-kritische onderstroom in de Amerikaanse samenleving aan gewicht.
Met name onder jongeren groeit het bewustzijn van Israëls meedogenloze bezettingspolitiek en de Amerikaanse verantwoordelijkheid daarvoor. Ook onder de zwarte en latino bevolking daalt de staat Israël snel in aanzien. In het verlengde daarvan wint de BDS-beweging aan populariteit, vooral op universiteiten. De beweging geniet de uitgesproken steun van de organisatie Black Lives Matter.
Dit was in juni reden voor de Brand Israel Group (BIG) om de noodklok te luiden. Deze organisatie van reclamemensen en marketingexperts probeert het beeld van Israël in de VS in positieve zin te beïnvloeden. In samenwerking met de Israëlische overheid tracht de organisatie de realiteit van bezetting, kolonisering en onderdrukking te overschaduwen met een beeld van Israël als technologisch wonderland, met een hip uitgaansleven en gezellig gedoe (en vrouwen in bikini) op het strand.
Tot haar schrik constateerde de organisatie in juni dat het niet bepaald opschiet met de missie, integendeel zelfs. Hoewel volgens onderzoek de kennis over Israël in de afgelopen zes jaar met 14 procent is gestegen (van 23 naar 37 procent), is tegelijk de waardering met 14 procent gedaald (van 76 naar 62 procent). De Times of Israel trok de onafwendbare conclusie:
In fact, the more the study participants knew about Israel, the less favorably they felt about the country.
Zo wordt het zelfs in de VS steeds lastiger om de werkelijkheid van militaire bezetting, kolonisering en geweld buiten de discussie te houden.
Zonder rechtvaardigheid is er in het vredesproces geen vooruitgang mogelijk.
Tineke Lodders Politica
