De minister kreeg alle ruimte om Nederlands medeplichtigheid aan de Israëlische genocide in Gaza wit te wassen als ‘verstandig’ beleid. Van de redactie had hij niets te vrezen.
In het actualiteitenprogramma Buitenhof van zondag 6 april werd minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) bevraagd op de onwil van de Nederlandse regering om op treden tegen Israëls genocide op de Palestijnen in Gaza. Aanleiding was een op 25 maart in dagblad Trouw gepubliceerde oproep van 46 voormalige ministers, ambassadeurs en diplomaten aan het kabinet-Schoof om eindelijk in actie te komen. Hun conclusie:
De kans verglijdt om toch aan de goede kant van de geschiedenis te gaan staan, om het internationaal recht te bevorderen, om niet langer schuldig te zijn aan het niet-voorkomen van genocide […].
Bij Buitenhof nam Veldkamp afstand van die kritiek. Volgens hem is het veroordelen van Israël zinloos omdat het de deur sluit voor gesprekken ‘achter de schermen’. Landen als Ierland, die het Israëlische geweld constant veroordelen, ‘hebben die gesprekken niet eens’, sneerde de minister. Nederland staat daar anders in: ‘Wij willen dingen voor elkaar krijgen’, zei Veldkamp.
Kortom: landen die Israël hard veroordelen, zetten zichzelf buitenspel; landen die geen veroordeling uitspreken, zitten aan tafel om ‘dingen voor elkaar te krijgen’. Bij een deel van de kijkers zal die analyse, en Veldkamps keuze om bij de ‘verstandigen’ te horen, op begrip kunnen rekenen.
Wat door de anchor van Buitenhof niet werd opgemerkt is dat Veldkamps analyse niets meer is dan een afleidingsmanoeuvre. De kritiek van zijn 46 oud-collega’s komt erop neer dat Nederland dient te voldoen aan zijn verplichtingen onder internationaal recht. Dat is geen keuze, maar een in steen gebeitelde plicht waaraan Nederland opzichtig weigert te voldoen. Nu laat Nederland toe dat Israël genocide pleegt, en ondermijnt het de internationale rechtsorde – beide met ingrijpende gevolgen, ook voor Nederland zelf. Dat zijn ernstige verwijten. Daar had het in Buitenhof over moeten gaan.
Ook met zijn typering van Ierland creëert Veldkamp een verknipt beeld. Inderdaad veroordeelt de Ierse regering Israëls misdaden regelmatig. En niet alleen dat. In mei 2024 erkende het de staat Palestina. Begin 2025 sloot het zich aan bij de genocide-aanklacht van Zuid-Afrika tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof. In de VN en daarbuiten bepleit het consequent de rechten van de Palestijnen.
Zo brengt Ierland in de praktijk wat Nederland nalaat: het geeft gehoor aan zijn verplichtingen onder internationaal recht. Denk bijvoorbeeld aan het Genocideverdrag dat aangesloten staten verplicht tot maatregelen om genocide in Gaza te voorkomen. Ierland geeft daar gehoor aan. Nederland niet: gisteren beschreven we hoe ons land zijn verplichtingen onder het Genocideverdrag schaamteloos ontduikt. Daar had het in Buitenhof over moeten gaan.
Veldkamps typering van de Ieren als schreeuwers die met Israël niet eens ‘gesprekken hebben’ is om nog een andere reden absurd. In december 2024 sloot Israël met veel tumult zijn ambassade in Dublin vanwege de Ierse aansluiting bij de genocide-zaak van Zuid-Afrika. Daarmee heeft Ierland ‘elke rode lijn overschreden in zijn relatie met Israël’, zei de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Gideon Sa’ar, die de Ieren beschuldigde van ‘antisemitische retoriek’, ‘delegitimering en demonisering van de Joodse staat’ en ‘dubbele standaarden’. Veldkamp vergat uit te leggen hoe Ierland onder die omstandigheden ‘gesprekken kan hebben’. Hij werd er ook niet naar gevraagd.
Israël verkettert niet alleen elk land dat rechten toekent aan de Palestijnen, maar ook elke instelling en organisatie die dat doet. Voorbeelden zijn de VN en topman Guterres, UNRWA, het Internationaal Strafhof, het Internationaal Gerechtshof en Speciaal VN-Rapporteur Francesca Albanese. Allemaal kregen die door Israël dezelfde beschuldigingen naar het hoofd geslingerd als de Ieren.
Israëls voorwaarde voor ‘gesprekken’ is dat zijn gesprekspartners hun erkenning van de Palestijnse rechten intrekken, en hun verplichtingen ten opzichte van het internationaal recht overboord zetten. Daar zijn de Ieren, anders dan Nederland, niet toe bereid. Daar had het in Buitenhof over moeten gaan.
Tot slot had het moeten gaan over Veldkamps pedante ‘Wij willen dingen voor elkaar krijgen’. Dan is de vraag wat hij de afgelopen anderhalf jaar ‘achter de schermen’ voor elkaar heeft gekregen. In Buitenhof noemde Veldkamp een voorbeeld. In september heeft hij de toenmalige Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant aangesproken op het gebrek aan discipline van diens genocide plegende leger.
Wat was het resultaat? Gallant ‘keek daar beduusd bij’; hij vond het ‘niet heel prettig’, zei Veldkamp. Sindsdien heeft Israël zijn genocide ongehinderd kunnen voortzetten en zijn ten minste tienduizend Palestijnen gedood. Ook de internationale rechtsorde is ernstig beschadigd. Dat is wat de pedante minister voor elkaar heeft gekregen.
De waarheid is dat Nederland Israël al decennia beschermt, uit de wind houdt en op alle denkbare manieren steunt. De waarheid is dat die opstelling afgelopen anderhalf jaar uitzinnige proporties heeft aangenomen, met medeplichtigheid aan genocide tot gevolg. De waarheid is dat een substantieel deel van de samenleving daar niet meer mee kan leven, en dat Nederland zich in internationaal opzicht als onbetrouwbare partner steeds verder isoleert.
Dat zijn grote thema’s waar elke journalist de vingers bij zou moeten aflikken. Maar in Buitenhof werden ze begraven onder een toneelstukje. Veldkamp kwam ermee weg. En als we niet oppassen komt ook Buitenhof ermee weg.
