Hamas is bereid tot verzoening met het rivaliserende Fatah en het houden van algemene Palestijnse verkiezingen. Dat stelde de beweging zondag in een verklaring. Hamas heeft het eerder dit jaar ingestelde ‘bestuurscomité’ in Gaza ontbonden en nodigt de Palestijnse eenheidsregering uit het bestuur over te nemen.
Palestijnse verzoening, algemene verkiezingen en een Palestijnse eenheidsregering die de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en Gaza bestuurt: in de zondag uitgegeven verklaring stelt Hamas bereid te zijn besprekingen over deze punten te beginnen met eeuwige rivaal Fatah, de dragende partij van de Palestijnse Autoriteit (PA) die op de Westelijke Jordaanoever de scepter zwaait. Hamas zegt het ‘bestuurscomité’ dat het een half jaar geleden instelde te hebben ontbonden – een van de eisen die PA-president Mahmud Abbas aan de beweging stelde. Wat Hamas betreft kan de Palestijnse eenheidsregering direct aan de slag in Gaza. Een akkoord daarover werd al in april 2014 gesloten, maar nooit uitgevoerd, met name vanwege de vernietigende aanval van Israël op Gaza in de zomer van dat jaar.
De verklaring is het gevolg van bemiddeling door Egypte. Afgelopen week voerden delegaties van Hamas en Fatah in Cairo besprekingen met Egyptische bemiddelaars. In aansluiting daarop zouden de delegaties elkaar hebben ontmoet. De komende dagen moeten nieuwe besprekingen tussen de delegaties tot praktische afspraken leiden.
De onmin tussen Hamas en Fatah dateert van 2006, toen Hamas onverwacht de Palestijnse verkiezingen won. Hamas werd direct geconfronteerd met Israëlische en internationale sancties, en een tussen Hamas en Fatah gesloten eenheidsregering werd door Israël gesaboteerd. Een poging van Fatah om in 2007 met steun van de VS en Israël de macht te grijpen liep uit op een preëmptieve machtsgreep van Hamas, dat sindsdien de feitelijke machthebber in de Gazastrook is.
Als gevolg van de tien jaar durende Israëlische blokkade van de strook, en drie vernietigende Israëlische militaire campagnes in die periode, heerst in Gaza een ongekende humanitaire crisis. Die werd nog verergerd doordat Egypte na de machtsgreep van Al-Sisi in 2013 zijn smalle grens met Gaza nog slechts bij uitzondering openstelde. Ondanks noodkreten van onder meer het Rode Kruis en de VN keek de wereld passief toe hoe de de ellende de 1,9 miljoen inwoners van Gaza steeds verder boven het hoofd groeide.
Eerder dit jaar draaide Israël, dat vanwege zijn blokkade als bezetter van de strook geldt en krachtens het bezettingsrecht verantwoordelijk is voor het elementaire welzijn van de bevolking, Gaza nog verder de duimschroeven aan. In een één-tweetje met de Palestijnse Autoriteit, die hoopte op deze manier de macht van Hamas te breken, werd de levering van onder meer elektriciteit, brandstof, medicijnen en andere medische hulpmiddelen nog verder teruggeschroefd. Afgelopen maand dreigde PA-president Abbas met nog hardere maatregelen als Hamas bleef weigeren haar ‘schaduwregering’ te ontbinden, de eenheidsregering tot Gaza toe te laten en akkoord te gaan met verkiezingen.
De toezeggingen van Hamas zijn reden voor optimisme en kunnen de weg vrijmaken voor economische verbetering in Gaza, stelde Nabil Shaath, een adviseur van Abbas, in een reactie:
Once the consensus government […] starts ruling Gaza and the West Bank, starts developing economically and starts solving the economic problems of the Gazans, that first step will set real optimism for the second step, which is elections.
Hamas dankte Egypte voor zijn ‘genereuze inspanningen, die het Egyptische verlangen weerspiegelen om een eind aan de splijting te maken en verzoening te bewerkstelligen’. Maar alle mooie woorden ten spijt is het afwachten of die verzoening daadwerkelijk tot stand komt. Eerdere pogingen, zoals een ook dankzij Egyptische bemiddeling tot stand gekomen akkoord in 2011, liepen in de praktijk op niets uit. Als puntje bij paaltje kwam bleken de partijen moeite te hebben hun machtspositie op te geven.
Hamas hoopt door haar coöperatieve opstelling hoe dan ook de relatie met Egypte te verbeteren. Mocht de verzoeningspoging op niets uitlopen, dan is het voor de beweging van levensbelang dat Egypte de grens met Gaza vaker opent. De afgelopen maanden is Hamas Egypte vaker tegemoetgekomen, onder meer in het kader van de bestrijding van terroristen die geregeld aanslagen plegen in de Egyptische Sinaï-woestijn.
Het probleem is allang niet meer de bezetting. Het probleem is het gedogen ervan.
Ramsey Nasr Schrijver / dichter / acteur
