Het nieuwe beleidsdocument van Hamas leidt tot verdeelde reacties. Vast staat dat de organisatie een mildere toon aanslaat en zelfs de tweestatenoplossing omarmt. Israël reageerde afwijzend.
Op 1 mei publiceerde Hamas een document waarin haar nieuwe beleid wordt beschreven. Het stuk wordt door velen het nieuwe Handvest van Hamas genoemd, hoewel Hamas zelf het liever bij A Document of General Principles and Policies houdt. Er wordt wereldwijd zeer verschillend over gedacht.
Veel waarnemers zien het document als een teken dat Hamas haar imago wil verbeteren. Het oude Hamas-handvest bezat namelijk elementen die weinig hielpen bij het proces om de organisatie op de kaart te zetten als rechtmatige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk. Er waren ook reacties van een hele andere orde: Netanyahu reageerde in de vorm van een clip, waarin hij het nieuwe document naar de prullenbak verwijst.
Inhoudelijk markeert het document wel degelijk belangrijke veranderingen ten opzichte van het oude handvest. Een punt waarop het oude handvest vaak terecht werd bekritiseerd, was dat het antisemitische beweringen bevatte. In het nieuwe document wordt duidelijk uiteengezet dat Hamas geen conflict heeft met het joodse geloof, maar slechts met het zionisme. Waar het conflict in het oude handvest werd gekenmerkt als een vrijheidsstrijd van de Palestijnse bevolking tegen binnenvallende joden, wordt nu benadrukt dat het gaat om een strijd tegen koloniale overheersing, agressie, onderdrukking en racisme.
De belangrijkste verandering is dat het stichten van een onafhankelijke Palestijnse staat in de in 1967 bezette gebieden – de Westoever en Gaza –, met Jeruzalem als hoofdstad, een ‘formule van nationale consensus’ wordt genoemd. Zo lijkt Hamas dus in te stemmen met de tweestatenoplossing – zij het als een tussenoplossing: het einddoel van de beweging blijft de bevrijding van geheel historisch Palestina.
De nieuwe positie wijst op een toenadering van Hamas met rivaal Fatah – de leidende partij binnen de Palestijnse Autoriteit –, hoewel Hamas in tegenstelling tot Fatah nadruk blijft leggen op de terugkeer van alle Palestijnse vluchtelingen.
Over de vermeende acceptatie van de tweestatenoplossing bestaat veel discussie. Is Hamas nu een meer gematigde beweging geworden – een politieke partij waarmee gesproken kan worden over een oplossing van het conflict? Hoort Hamas nog wel thuis op de Europese en Amerikaanse terreurlijsten? Of speelt Hamas slechts een misleidend politiek spel, met als doel het verwerven van legitimiteit en internationale sympathie? De meningen verschillen.
Binnen dat palet is de officiële mening van de Israëlische regering duidelijk: volstrekt afwijzend. Het onmiddellijke effect van het nieuwe document op het vredesproces is dus naar alle verwachtingen nihil, aangezien Israël bepaalt wie er om de tafel zitten. Wellicht de belangrijkste ontwikkeling is dat het nieuwe beleidsdocument van Hamas de toenadering tussen Hamas en Fatah in ieder geval in ideologisch opzicht een stapje dichterbij brengt.
Zonder rechtvaardigheid is er in het vredesproces geen vooruitgang mogelijk.
Tineke Lodders
Politica
