Journalistiek onderzoek wees uit dat een met steun van de Nederlandse ambassade in Tel Aviv georganiseerde ‘Hollandse maand’ van supermarktketen Shufersal ook in Israëls illegale kolonies plaatsvindt. Minister Zijlstra ontkende dat. Nu komt de Telegraaf met nieuw bewijs. De Holland-promotie lijkt ‘kolonie-breed’ te zijn uitgerold.
De Nederlandse overheid ontkent dat een ‘Hollandse maand’ plaatsvindt in Israëls illegale kolonies in bezet Palestijns gebied. Onderzoek door The Electronic Intifada in de Israëlische kolonies Gilo en Pisgat Ze’ev bewees echter het tegendeel. Vanmorgen publiceerde de Telegraaf nieuw bewijs (€) waaruit blijkt dat de Hollandse maand ook in de kolonie Gush Etzion plaatsvindt. Hiermee wordt aannemelijk dat de promotie-actie ‘kolonie-breed’ is uitgerold.
Deze maand wordt in de vestigingen van het Israëlische supermarktconcern Shufersal een ‘Hollandse maand’ georganiseerd, waarbij tal van Nederlandse fabrikanten ‘Hollandse’ producten aanbieden in een decor van windmolens, bloembollen en grachtenpanden.
Shufersal is een omstreden bedrijf. Het exploiteert winkels in Israëls illegale kolonies in bezet Palestijns gebied, laat daar producten fabriceren of verpakken, en handelt er mogelijk in vastgoed. Naar alle maatstaven op het gebied van fatsoenlijk zakendoen gemeten dienen Nederlandse bedrijven afstand te bewaren tot ondernemingen als Shufersal.
Datzelfde geldt voor de Nederlandse overheid, vertegenwoordigd door de Nederlandse ambassade in Tel Aviv. Het Nederlandse ‘ontmoedigingsbeleid’ schrijft voor dat niet wordt samengewerkt met bedrijven die zijn gevestigd in de illegale Israëlische kolonies. Shufersal is zo’n bedrijf.
Desondanks werd door de Nederlandse ambassade intensief met het supermarktconcern samengewerkt bij de organisatie van de Hollandse maand, en werd daarbij ook een groot aantal Nederlandse bedrijven betrokken. Op die manier werden bedrijven gekoppeld aan een Israëlisch bedrijf waarmee niet zou moeten worden samengewerkt. In plaats van ‘ontmoediging’ is sprake van ‘bemoediging’.
In een verleden week gehouden Tweede Kamerdebat vernauwde minister Halbe Zijlstra van Buitenlandse Zaken het Nederlandse beleid als volgt: zakendoen met foute Israëlische bedrijven is oké, als dat maar niet in de illegale kolonies gebeurt. Zolang dat criterium wordt bewaakt, mag de ambassade in Tel Aviv Nederlandse bedrijven koppelen aan wie zij maar wil, aldus de minister.
In het Kamerdebat garandeerde Zijlstra dat de Nederlandse ambassade borg staat voor strikte naleving van dit criterium. Onderzoek door The Electronic Intifada wees echter uit dat die bewering niet klopt. Shufersal-filialen in de illegale Israëlische kolonies Gilo en Pisgat Ze’ev blijken volop te participeren in de Hollandse maand. De Telegraaf voegt daar op basis van eigen onderzoek nu een derde kolonie aan toe: Gush Etzion.
De onthullingen maken aannemelijk dat de Hollandse maand ‘kolonie-breed’ is uitgerold, in de kennelijke overtuiging dat dit in Nederland onopgemerkt zou blijven. De vraag is nu hoe dit heeft kunnen gebeuren. Daarbij dient aandacht uit te gaan naar de mogelijkheid dat Shufersal de Hollandse maand op eigen gezag, en in weerwil van gemaakte afspraken met de Nederlandse ambassade, in de illegale kolonies heeft ondergebracht.
Vast staat dat minister Zijlstra de Tweede Kamer onjuist heeft geïnformeerd, en dat de ambassade in Tel Aviv het niet erg nauw heeft genomen met het ontmoedigingsbeleid. Dat is niet voor het eerst. Eind 2013 bleek de ambassade voor een officieel Nederlands-Israëlisch Samenwerkingsforum Israëlische bedrijven te hebben ingeschreven met vestigingen en activiteiten in de illegale kolonies. De ambassade hield daar de waarschuwing aan over dat zoiets niet meer mocht voorkomen.
Opmerkelijk is verder dat het inmiddels elf dagen geleden is dat bewijs werd overlegd voor de aanwezigheid van de Holland-promotie op plaatsen waar die niet thuishoort. Verwacht mag worden dat dat tot ingrijpen had geleid: de Nederlandse ambassade had de officiële Nederlandse promotie direct dienen te beëindigen, en onderzoek moeten instellen in andere kolonies waar Shufersal supermarkten exploiteert. Dat lijkt niet gebeurd.
Ik koester een diepgewortelde hoop op vrede in het midden-oosten met gerechtigheid als basis.
Doekle Terpstra
Bestuurder
