“Kunnen we Israël nog vertrouwen?” Die wezenlijke vraag klinkt hard door in de internationale reacties op het aannemen van de “regularisatiewet” door Israël.
Allerwegen wordt Israël opgeroepen af te zien van invoering van de wet, die wordt gezien als een ernstige schending van het internationaal recht en een aanslag op de tweestatenoplossing.
Zowel secretaris-generaal van de VN António Guterres als VN-coördinator voor het Vredesproces in het Midden-Oosten Nickolay Mladenov noemen de wet in strijd met het internationaal recht en waarschuwen Israël voor “drastische juridische consequenties”. Mladenov wijst op het risico van vervolging door het Internationaal Strafhof, een gevaar waarvoor eerder van Israëlische zijde door openbaar aanklager Avichai Mandelblit en premier Benjamin Netanyahu is gewaarschuwd.
Volgens Mladenov “overschrijdt Israël een zeer dikke rode lijn”. Met de wet “opent het de sluizen naar potentiële annexatie van de Westelijke Jordaanoever en ondermijnt het de internationaal gesteunde tweestatenoplossing”. Mladenov waarschuwt Israël ook voor aantasting van “het karakter van de eigen democratie”.
Federica Mogherini, Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken van de EU, dringt er bij de Israëlische regering op aan de wet niet te implementeren. Ook zij stelt dat Israël “een nieuwe en gevaarlijke drempel overschrijdt”. Met het aannemen van de wet bemoeit de Knesset zich met “de juridische status van land in bezet gebied, een onderwerp dat buiten haar jurisdictie ligt”. Implementatie van de wet zou de bestaande “realiteit van één staat met ongelijke rechten, eeuwigdurende bezetting en conflict verder verstevigen”.
In afzonderlijke reacties sluiten de meest betrokken EU-lidstaten zich bij Mogherini aan. De Nederlandse regering wijst bij monde van minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken op het gevaar van ongebreidelde uitbreiding van de Israëlische nederzettingen in bezet Palestina: “De wet maakt de weg vrij voor meerdere nieuwe nederzettingen. Wij beschouwen nederzettingen als illegaal, ze zijn niet in overeenstemming met het internationaal recht. Hiermee komt de tweestatenoplossing in gevaar. Nederland werkt samen in het kader van de EU om er bij Israël op aan te dringen de wet niet toe te passen en roept alle partijen op zich te houden aan resolutie 2334.”
In de reactie van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken overheerst verbijstering. “Ons vertrouwen in het commitment van de Israëlische regering aan de tweestatenoplossing is wezenlijk geschokt. Veel Duitsers die achter Israël staan en diepe betrokkenheid bij het land voelen zijn ernstig teleurgesteld.” Mede gezien “de openlijke oproepen van Israëlische ministers om delen van de Westoever te annexeren en hun voorbereiding van wetgeving die dat mogelijk moet maken” heeft Israël de eigen geloofwaardigheid op het spel gezet, aldus de Duitse reactie.
Ook in de Franse reactie staat de geloofwaardigheid van Israël centraal. Volgens de Franse ambassadeur in Israël, Hélène Le Gal, staat de internationale gemeenschap voor de vraag “of ze Israël moet vertrouwen als het zegt dat het klaar is om met zijn buurman, de Palestijnen, een overeenkomst over de tweestatenoplossing te bespreken.” Minister van Buitenlandse Zaken Jean-Marc Ayrault waarschuwt voor “toenemende spanningen in het gebied” en dringt er bij Israël op aan de wet niet in te voeren.
In de reactie van de Britse regering klinken dezelfde zorgen door. Premier Theresa May wees haar collega Netanyahu er tijdens diens recente bezoek aan Londen al op dat het aannemen van de wet “Israëls internationale vrienden in een moeilijke positie zou brengen”. Volgens minister Tobias Ellwood heeft Israël het eigen aanzien in de wereld ernstig geschaad.
Hard is ook de reactie van de Arabische Liga en van Jordanië en Turkije, landen met diplomatieke betrekkingen met Israël. Met de “landroofwet” ondermijnt Israël het recht en de tweestatenoplossing, luidt ook hier de kritiek. Jordanië noemt het aannemen van de wet “een provocatie die iedere poging om tot vrede te komen torpedeert en tot meer extremisme en geweld in de regio kan leiden”. Alle partijen roepen Israël op de in december aangenomen Veiligheidsraadresolutie 2334 te respecteren, waarin Israël wordt gemaand zijn illegale kolonisering van Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever direct te staken.
