Waar staat Forum voor Democratie (FvD) precies als het gaat om de genocide in Gaza, de Israëlische bezetting van Palestina en het internationaal recht? The Rights Forum analyseerde het stemgedrag, de moties en het verkiezingsprogramma van de partij.
Nee. FvD stemde tegen alle moties die oproepen om de genocide wel te erkennen, waaronder die in november 2024 en april 2025. FvD stemde daarnaast ook tegen een motie om de Nederlandse regering zelf te laten onderzoeken of Israël genocide en misdrijven tegen de menselijkheid pleegt in Gaza.
In augustus dit jaar leek FvD een draai leek te maken in het standpunt over Israël en Palestina, maar aan het woord ‘genocide’ waagt de partij zich niet. Het verkiezingsprogramma spreekt nog steeds over de ‘oorlog’ in Gaza: ‘We voelen sympathie voor zowel Israël als de Palestijnen. We veroordelen ten zeerste het optreden van Hamas op 7 oktober 2023 maar beschouwen de respons van de regering-Netanyahu in Gaza eveneens als volstrekt buitenproportioneel en onaanvaardbaar.’
Welke politieke partijen zetten zich in om de genocide in Gaza te stoppen? Welke zijn voor een wapenembargo tegen Israël? En welke erkennen Palestina? Ga naar www.gazakieswijzer.nl om meer te weten te komen over de Palestina/Israël-standpunten van zestien partijen.
Dat is onduidelijk. Het stemgedrag levert een gemengd beeld op. Vóór augustus jl. stemde de partij consequent tegen voorstellen voor beperking van wapenhandel. Op 21 augustus van dit jaar steunde de partij voor het eerst een motie van SP en PvdD voor een algemeen wapenembargo tegen Israël en steunde het ook een minder vergaand voorstel van CDA en D66.
In september hebben ze juist weer tegen een wapenembargo gestemd. FvD stemde tegen drie oproepen voor een wapenembargo die in september werden ingediend (1, 2, 3). Zelf heeft de partij geen enkele motie over dit thema ingediend of mede-ingediend.
Tijdens het Kamerdebat van 21 augustus legde fractievoorzitter Thierry Baudet uit dat hij ‘tot de conclusie [is] gekomen dat de Likudpartij, die al zeker dertig jaar de dominante machtsfactor in Israël is, geen oprechte pogingen doet om te komen tot een gelijkwaardige vrede met de Palestijnen’, en dat de regering-Netanyahu het vredesproces ‘juist frustreert’. Hij wenst Israël een ‘wijzere, veel verstandigere regering en koers toe’.
FvD verzet zich dus niet zozeer tegen Israël, maar tegen de regering-Netanyahu. Baudet zei er ook onomwonden bij dat de huidige situatie in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever ook slecht is voor Europa wegens ‘nieuwe massamigratie’ en omdat het Europa’s ‘morele gezag doet verkruimelen’.
Daar lijkt de partij zelf ook nog niet helemaal over uit. Tussen januari 2024 en vorige maand werden 31 moties ingediend over dit thema (waarbij FvD nooit indiener of mede-indiener was). Bij zes daarvan stemde FvD voor een vorm van handelsbeperking of –verbod, en bij de rest tegen. Het stemgedrag lijkt niet consistent.
De eerste keer dat FvD vóór een motie stemde met kritiek op het regeringsbeleid op dit onderwerp was in juni 2024. Dat ging over een onderzoek naar de effectiviteit van het Nederlandse ‘ontmoedigingsbeleid’, dat bedoeld is om handel met illegale Israëlische nederzettingen in bezet Palestina te ontmoedigen, maar daar ernstig in faalt. Vervolgens stemde de partij in januari 2025 echter tegen een motie om dit ontmoedigingsbeleid aan te scherpen.
In mei 2025 stemde FvD tegen een motie over een handelsverbod voor producten van en naar illegale Israëlische nederzettingen in de Westelijke Jordaanoever, en in juli 2025 vóór een motie te stemmen voor een handelsverbod voor producten en diensten van en naar de illegale Israëlische nederzettingen. Om in september dit jaar net zo makkelijk weer tégen een motie te stemmen voor een zo spoedig mogelijk nationaal verbod op handel met illegale nederzettingen.
Het FvD-verkiezingsprogramma zegt niets over dit thema.
Nee. FvD spreekt zich er in het verkiezingsprogramma luid en duidelijk tegen uit. De partij wil zelfs artikel 93 en 94 van de Grondwet schrappen, wat wil zeggen dat ze de directe werking van internationaal recht in het Nederlandse rechtsstelsel wil beëindigen. Internationale verdragen, zoals het Genocideverdrag en het Vluchtelingenverdrag, staan dan niet langer automatisch boven Nederlandse wetten, en rechters kunnen nationale wetten daar ook niet langer aan toetsen.
De partij wil ook het artikel in het Burgerlijk Wetboek aanpassen dat organisaties in staat stelt namens het algemeen belang rechtszaken te voeren tegen de staat. Daarmee slaat het ook The Rights Forum – en vele andere organisaties die zich inzetten voor het publieke belang – een instrument uit handen om de regering te dwingen om zich aan de eigen wetten te houden, zoals in de F-35-zaak.
Deze opvatting komt ook naar voren in het stemgedrag van FvD in de Tweede Kamer. Zo stemde de partij in maart 2024 tegen een motie om te onderkennen dat de Nederlandse regering onder het internationaal recht de plicht heeft om zich internationaal in te spannen om de Israëlische annexatie van Palestijns gebied ongedaan te maken. En in september 2024 stemde FvD tegen een motie over aanvullende internationale maatregelen tegen Israëls annexatiebeleid, op grond van het advies van het Internationaal Gerechtshof.
Nauwelijks. Het FvD stemde bijvoorbeeld tegen een motie waarin het kabinet werd opgeroepen zich in te zetten voor de onafhankelijkheid van de internationale gerechtshoven in Den Haag en voor de bescherming van VN-medewerkers en getuigen op Nederlands grondgebied. Dit terwijl The Guardian net had onthuld dat Israël al jarenlang een ‘oorlog’ voert tegen het Internationaal Gerechtshof, inclusief intimiderende huisbezoeken tegen medewerkers van het Hof die in Den Haag wonen.
De partij stemde ook tegen een motie om medewerking van de Israëlische regering te eisen om de naar Israël teruggekeerde Maccabi-aanhangers alsnog in Nederland te laten berechten in het geval van strafbare feiten die zij in Amsterdam hebben gepleegd. Baudet zei destijds over deze rellen dat beide kanten ‘laakbaar’ gedrag hadden vertoond, maar greep ze ook direct aan om verder op te hitsen tegen Nederlanders met een ‘Noord-Afrikaanse’ migratieachtergrond.
FvD stemde als enige partij dan weer vóór een motie van DENK die de regering verzocht om de geldstromen van lobbyorganisaties zoals het CIDI, ‘die opereren als verlengstuk van Israël’, te openbaren en aan banden te leggen.
In het FvD-verkiezingsprogramma staat: ‘We spreken ons in internationaal verband uit voor de totstandkoming van een tweestatenoplossing en erkennen een Palestijnse staat binnen de grenzen van 1967. Tevens spreken we ons uit tegen de ruim 750.000 illegale Joodse kolonisten die zich op Palestijns gebied op de West Bank hebben gevestigd.’
Hoe de partij dat wil realiseren, is onduidelijk, zeker omdat FvD het internationaal recht als zodanig afwijst.
In een artikel in het Reformatorisch Dagblad in oktober 2023 werd overigens al een bepaalde verschuiving bij het FvD opgemerkt. Van uitgesproken pro-Israël was de partij ‘neutraler’ geworden. Dat zou volgens het artikel te maken hebben gehad met bredere internationale politiek, waaronder uitgesproken pro-Russische standpunten en een kritischer houding richting de VS en de NAVO, die zich uitstrekt naar Israël.
