The Rights Forum spreekt zijn zorgen uit over de aangekondigde Amerikaanse sancties tegen het Internationaal Strafhof in Den Haag. Los van de daaruit volgende schade aan de rechtsorde is hierbij nadrukkelijk de rol van Nederland in het geding.
Verplichting
Als gastland van het Strafhof heeft Nederland onder artikel 43 van het zogeheten Zetelverdrag de verplichting om:
Doeltreffende en adequate maatregelen [te treffen] die vereist zijn om de beveiliging, veiligheid en bescherming van de in dit verdrag bedoelde personen te waarborgen, en die noodzakelijk zijn voor het naar behoren functioneren van het Hof, zonder inmenging van welke aard dan ook.
Realiteit
De realiteit is dat de in artikel 43 bedoelde personen nu dreigt te overkomen waartegen Nederland hen hoort te beschermen. Dit met de in artikel 43 bedoelde ‘inmenging in het naar behoren functioneren’ van het Hof als uitgesproken doel. Dit is niets minder dan een aangekondigde aanval op het Strafhof en zijn medewerkers, waarvan overigens ook Nederland en individuele Nederlanders en hun gezinnen slachtoffer kunnen worden.
Donald Trump wil de sancties naar verluidt op 21 januari, de dag na zijn inauguratie, instellen. Het is mogelijk dat de Senaat hem nog te snel af is, door het op 9 januari 2025 door het Huis van Afgevaardigden aangenomen sanctiepakket te bekrachtigen. In beide gevallen zijn sancties een kwestie van tijd.
Dode letter
Nederlands verplichting om het Strafhof te beschermen, plus het feit dat de sancties zich al negen maanden aankondigen, veronderstelt dat Nederland de bedoelde ‘doeltreffende en adequate maatregelen’ heeft getroffen. Recent is het vertrouwen daarin echter ernstig geschaad. Het Strafhof blijkt onder onze ogen bijna tien jaar door Israël te zijn bespioneerd en geïntimideerd. Onderzoek naar de vraag hoe dit heeft kunnen gebeuren is tot dusver uitgebleven. Artikel 43 bleek een dode letter.
Israëlische inmenging in het onderzoek van het Strafhof
De Israëlische inmenging kwam in mei aan het licht na onderzoek van The Guardian en de Israëlische nieuwswebsites +972 Magazine en Local Call. Daaruit bleek dat Israël het Internationaal Strafhof bijna tien jaar lang heeft bespioneerd, en zijn medewerkers heeft geïntimideerd, belaagd en belasterd. De inmenging was gericht op het saboteren van het onderzoek door het Strafhof naar Israëlische en Palestijnse (oorlogs)misdaden in bezet Palestijns gebied, waarmee het Hof in januari 2015 een begin maakte.
Al in 2016 kreeg Nederland een indicatie van de Israëlische inmenging toen een juriste in Nederland met de dood werd bedreigd vanwege haar bijdrage aan het onderzoek van het Strafhof. De zaak werd hoog opgenomen, maar onderzoek door het Openbaar Ministerie liep op niks uit. De zaak werd in mei 2019 gesloten. Zo heeft de Israëlische inmenging tot 2024 kunnen duren. Toen waren het niet de opsporings- of inlichtingendiensten die hem aan het licht brachten, maar de media.
Lees verder
Lees minder
Dat mag zich niet herhalen. Nederland heeft een unieke verantwoordelijkheid, waar het zich terecht op laat voorstaan, en die het nu moet waarmaken. Daar zijn we niet gerust op. Daarom stellen wij de politieke fracties in de Tweede Kamer onderstaande vragen, met de aansporing die met spoed voor te leggen aan de verantwoordelijke minister, en toe te zien op adequate maatregelen.
Onze vragen
- Erkent de minister de in het Zetelverdrag genoemde verplichting? Zo nee, waarom niet?
- Erkent de minister de toepasselijkheid van deze verplichting op de dreigende Amerikaanse sancties? Zo nee, kan de minister dat heel precies (juridisch) uitleggen?
- Welke van de in het verdrag bedoelde ‘doeltreffende en adequate maatregelen’ heeft het kabinet preventief getroffen om de Amerikaanse sancties, of ten minste de gevolgen voor het Strafhof, te voorkomen?
- Mocht niet preventief zijn gehandeld, welke maatregelen heeft het kabinet paraat als het tot Amerikaanse sancties komt, zodat schadelijke gevolgen voor het Strafhof worden geneutraliseerd?
- Deelt de minister de opvatting dat het niet naleven van de in het Zetelverdrag bedoelde verplichting leidt tot aantasting van (het functioneren van) het Strafhof, en van de internationale rechtsorde als geheel?
- Deelt de minister de opvatting dat het niet naleven van de in het Zetelverdrag bedoelde verplichting ten koste gaat van Nederlands reputatie, met name die als betrouwbare gastheer en hoeder van het internationaal recht?
- Hoe beoordeelt de minister de potentiële risico’s van de Amerikaanse sancties voor Nederlandse functionarissen van justitie, politie en de rechtspraak, alsmede hun families? Kan de minister garanderen dat zij ‘zonder inmenging van welke aard dan ook’ met het Strafhof kunnen samenwerken? Welke maatregelen zijn of worden daartoe genomen?
- Acht de minister de aangekondigde Amerikaanse sancties in strijd met artikel 70 van het Statuut van Rome inzake misdrijven gericht tegen de rechtspleging’? Zo ja, ziet de minister hierin een bruikbaar middel om de sancties te beantwoorden? Zo nee, kan hij dat heel precies (juridisch) uitleggen?
- Heeft het Strafhof Nederland op enig moment verzocht om de schending(en) van artikel 70 door Israëlische of Amerikaanse functionarissen ter vervolging voor te leggen aan aan de daartoe bevoegde Nederlandse autoriteiten?
Verval van de rechtsorde
The Rights Forum waarschuwt voor de snelle erosie van de na de Tweede Wereldoorlog opgebouwde internationale rechtsorde. Het laten prevaleren van (geo)politieke belangen boven het recht eindigt in het recht van de sterkste. Dat pad, weet iedereen, loopt dood, ten koste van onnoemelijk leed en onherstelbare schade.
The Rights Forum benadrukt de verplichting van Nederland onder het Zeteleverdrag, en wijst op de bredere context waarin Nederland zijn verplichtingen onder internationaal recht niet naleeft. Die willekeurige toepassing ondermijnt de rechtsorde als geheel, en de Nederlandse betrouwbaarheid in het bijzonder.
The Rights Forum benadrukt de unanieme verantwoordelijkheid van de Tweede Kamer voor de consequente toepassing en bescherming van de rechtsorde. Die vloeit voort uit de Grondwet, waarop Kamerleden een eed zweren, en uit de internationale verdragen waarbij Nederland partij is, zoals de Verdragen van Genève.
Lees verder
Lees minder
Onze campagne
The Rights Forum voert campagne ter bescherming van het Internationaal Strafhof. Onze petitie die het Openbaar Ministerie oproept tot strafrechtelijk onderzoek naar de Israëlische ondermijning van het Strafhof werd al 8.100 keer getekend. Teken hem ook en help ons hem verder te verspreiden.
