Israël heeft niet alleen 96 door Nederland gefinancierde zonnepanelen gesloopt, maar ook het integrale ‘Midden-Oosten Vredesproces’. Dat laatste inzicht begint eindelijk tot de Tweede Kamer door te dringen, bleek afgelopen week.
Afgelopen dinsdag overlegde de Tweede Kamer met minister Koenders van Buitenlandse Zaken ter voorbereiding op een EU-bijeenkomst van afgelopen donderdag. Aan de orde was de sloop door Israël van 96 zonnepanelen, die met Nederlandse financiering waren geplaatst in het Palestijnse dorp Jubbah al-Dhib. Maar al direct werd een veel groter punt aangesneden: de vraag of het ‘Midden-Oosten Vredesproces’ (MOVP) – het kader waarbinnen alle overige bemoeienis valt – überhaupt nog bestaat.
Kirsten van den Hul (PvdA) stelde de vraag of de term MOVP nog wel voldoet, en suggereerde de V te schrappen. Raymond Knops (CDA) stelde dat de term de lading niet meer dekt. Sadet Karabulut (SP) wees op de realiteit van de Israëlische kolonisering, en stelde vast dat die compleet is losgezongen van het tweestaten-kader dat de Nederlandse regering en de EU nog steeds hanteren. Sjoerd Sjoerdsma (D66) stelde de vraag wanneer de zich verdiepende Israëlische koloniale aspiraties betekenis krijgen voor het Nederlandse MOVP-beleid.
Minister Koenders antwoordde dat hij de twijfels aan de term MOVP terecht vindt. Desondanks bepleitte hij het overeind houden van het MOVP-kroonjuweel – de tweestatenoplossing – in een tijd waarin anderen die juist los lijken te laten; Koenders wees daarbij op de Verenigde Staten. Hij noemde de bestaande situatie in Palestina enerzijds ‘onbestendigbaar’, maar waarschuwde anderzijds dat de focus op een oplossing desondanks ook in Europa afneemt. Het gesternte is in alle opzichten ongunstig.
De begrippen MOVP en tweestatenoplossing zijn overblijfselen van de Oslo-akkoorden – de in september 1993 getekende overeenkomst die eind jaren negentig had moeten leiden tot twee aparte staten, waaronder een soeverein Palestina met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. ‘Oslo’ mislukte: in plaats van zich terug te trekken uit Palestina zette Israël juist vol in op agressieve kolonisering. Inmiddels heeft het zo’n 700 duizend burgers naar het voor de Palestijnen bestemde gebied overgebracht, en die gehuisvest in talloze kolonies (‘nederzettingen’). Die gaan daar nooit meer weg, aldus Israëls premier Netanyahu.
Anno 2017 kan veilig gesteld worden dat het MOVP en de tweestatenoplossing de facto hebben gediend als springplank voor de geïntensiveerde Israëlische bezetting en kolonisering van Palestina, waarvan iedere dag miljoenen Palestijnen het slachtoffer zijn. Koenders bepleit nu die situatie in stand te houden, zonder de Palestijnen daarbij uitzicht te bieden op een goede afloop, of zelfs maar een glimp te gunnen van hun toekomstige leven of een tijdschema om dat te realiseren.
Na 24 jaar falend vredesproces en vijftig jaar Israëlische bezetting is dat geen optie meer. Het is onverantwoord om de levens en rechten van miljoenen Palestijnse burgers nog langer ondergeschikt te maken aan een uitzichtloos politiek tweestaten-spel, dat door de hoofdrolspeler wordt aangewend voor verdere kolonisering en het daarmee onbereikbaar maken van de tweede staat. Dat besef hoort Kamerbreed in te dalen, en dit jaar tijdens de begrotingsbehandeling te resulteren in aangepast beleid.
Dat is ook een kwestie van eigenbelang. Onder de Oslo-akkoorden heeft de internationale gemeenschap zich verplicht tot vérgaande, ook financiële betrokkenheid. Doel was de opgerichte Palestijnse Autoriteit klaar te stomen om in 1999 het gezag over het dan door Israël verlaten Palestina over te nemen. Anno 2017 komt die betrokkenheid allang niet meer ten goede aan Palestijnse staatsopbouw, maar aan elementair onderhoud en het verschaffen van basale humanitaire hulp aan de Palestijnse bevolking om de Israëlische kolonisering te doorstaan: een schooltje, een waterput, zonnepanelen of een landbouwproject. Voornaamste donor: de EU.
Daarmee wordt Israël door de EU de internationaalrechtelijke verplichting uit handen genomen om de onder zijn bezetting levende Palestijnse bevolking een fatsoenlijk leven te garanderen. Van enige dankbaarheid van Israëlische zijde is echter geen sprake. Sinds 2001 heeft Israël voor tenminste zestig miljoen euro aan projecten gesloopt, die met Europees belastinggeld waren gefinancierd.
Het Israëlische beleid is erop gericht de Palestijnen het leven onmogelijk te maken – zonder stroom, zonder water, zonder scholen, zonder economisch perspectief en zonder vrijheid –, in de hoop dat zij ‘vrijwillig’ hun land zullen verlaten. Dat geldt met name voor de Palestijnen in het onder ‘tijdelijk’ Israëlisch bestuur staande C-gebied (Area C, 60 procent van de Westoever). Europese hulpprojecten staan dat beleid in de weg, en worden daarom gesloopt. Zo confisqueerde Israël deze zomer 96 door Nederland gefinancierde zonnepanelen in het Palestijnse dorp Jubbah al-Dhib. Recent werd een aantal door de EU gefinancierde Palestijnse scholen gesloopt, onder andere in datzelfde dorp.
Over die Israëlische slooppraktijken bestaat in Nederland grote woede, zowel in de Tweede Kamer als bij minister Koenders. Vele malen eerder werden Nederlandse projecten vernield. Nooit had dat herstel, compensatie of zelfs maar Israëlische excuses tot gevolg. Toen Israël eind juni de zonnepanelen in Jubbah al-Dhib confisqueerde, reageerde het kabinet dan ook in harde termen. Begin augustus leidde dat tot de Israëlische toezegging dat de zonnepanelen zouden worden geretourneerd.
Dat is echter nog steeds niet gebeurd. Diverse Kamerleden herinnerden Koenders aan het feit dat het hierbij om elementaire levensbehoeften gaat, die geen verder uitstel dulden. Koenders zei dat te begrijpen – ‘Wij kunnen hier gezellig in het licht zitten, maar dat kunnen zij daar niet’ – en schetste de intensieve communicatie die is ingezet om de Israëli’s tot tempo te manen. Sjoerdsma (D66) uitte zware kritiek op de tijdrovende bemoeienis die Nederland zich moet getroosten om de panelen teruggeplaatst te krijgen.
Zo illustreren de door Israël geconfisqueerde zonnepanelen de uitzichtloosheid van het MOVP. De sloop van Palestina zet zich in alle hevigheid voort, terwijl de Nederlandse regering debatteert over zonnepanelen en droomt van een tweestatenoplossing die nooit zal komen. En de Palestijnen? Die zitten letterlijk en figuurlijk in het donker. Niet alleen in Jubbah al-Dhib, maar ook in Gaza, elders op de Westoever en in de vluchtelingenkampen in de regio.
Zonder rechtvaardigheid is er in het vredesproces geen vooruitgang mogelijk.
Tineke Lodders Politica
