In een open brief dringen The Rights Forum en 32 andere organisaties er bij de EU op aan scherp stelling te nemen tegen een Amerikaans vredesplan dat voorbijgaat aan mensenrechten en het internationaal recht.
De gemeenschappelijke brief is gericht aan Federica Mogherini, Hoge Buitenlandvertegenwoordigster van de EU, en de ministers van Buitenlandse Zaken van de 28 EU-landen. Hij heeft betrekking op het Amerikaanse vredesplan voor Palestina/Israël dat later deze maand eindelijk zal worden onthuld, althans gedeeltelijk. Op 25-26 juni zal tijdens een internationale ‘workshop’ in Bahrein de economische component van het plan op tafel komen. Wanneer de politieke component het licht zal zien is nog altijd onduidelijk.
De 33 niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) – Israëlisch, Palestijns en internationaal – waarschuwen dat het Amerikaanse plan de rechten van de Palestijnen en het internationaal recht nog verder dreigt te ondermijnen dan al het geval is. Zij roepen de EU op om ruim voor de bijeenkomst in Bahrein openlijk te benadrukken dat alleen vredesplannen die zijn gebaseerd op de rechten van zowel Israëli’s als Palestijnen op Europese instemming en medewerking kunnen rekenen.
In het bijzonder dringen zij er bij de EU op aan het recht op zelfbeschikking van het Palestijnse volk hoog te houden. Daarbij gaat het niet alleen om de Palestijnen die in door Israël bezet gebied leven, maar ook om de Palestijnse ingezetenen van Israël en de Palestijnse vluchtelingen in de diaspora.
Daarnaast wijzen de organisaties de EU op het absolute verbod om door middel van geweld grondgebied te verwerven. Op de bezette Westelijke Jordaanoever en in bezet Oost-Jeruzalem maakt Israël door middel van voortgaande kolonisering en feitelijke annexatie, en met Amerikaanse steun, het ontstaan van een Palestijnse staat onmogelijk. In het licht van deze ontwikkelingen kan de EU niet langer volstaan met het louter herhalen van de mantra dat zij de tweestatenoplossing als enige realistische oplossing van het Israëlisch-Palestijnse conflict ziet, aldus de organisaties.
De verdere ondermijning van de Palestijnse rechten die zich aftekent is niet alleen desastreus voor het perspectief op een rechtvaardige en duurzame vrede, maar bovendien voor de internationale rechtsorde. Dat is reden te meer voor de EU om leiderschap te tonen, schrijven de organisaties, en duidelijke grenzen te stellen aan wat acceptabel is.
Afgelopen dinsdag, een dag na publicatie van de open brief, hadden Federica Mogherini en voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker in Brussel een ontmoeting met Jared Kushner, topadviseur en schoonzoon van de Amerikaanse president Donald Trump en architect van het Amerikaanse vredesplan. Kushner maakte een rondreis om zijn plan te promoten. Afgelopen week bezocht hij Israël, Jordanië en Marokko. Brussel was zijn laatste bestemming.
Volgens een EU-woordvoerder hebben Mogherini en Juncker tegenover Kushner benadrukt dat een plan voor het stimuleren van de Palestijnse economie noodzakelijk is, maar alleen kans van slagen heeft als het vergezeld gaat van een politiek plan dat recht doet aan de legitieme aspiraties van zowel de Palestijnen als de Israëli’s. En bovendien tegemoet komt aan ‘internationale maatstaven’ – een verwijzing naar de internationale rechtsorde.
Kushner zou geen details van zijn plan – door Trump eind 2017 aangekondigd als de ‘Deal of the Century’ – hebben prijsgegeven. De Amerikanen lieten eerder doorschemeren dat hun plan de hele regio ten goede zal komen. Zij hopen in Bahrein toezeggingen te krijgen voor forse investeringen, met name van de Golfstaten, maar ook van de EU en andere staten.
Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar hebben hun deelname aan de workshop toegezegd, maar duidelijk gemaakt dat er hoe dan ook een Palestijnse staat dient te komen die de Westoever, Gaza en Oost-Jeruzalem omvat. Afgelopen vrijdag kwam de 57 landen tellende Organisatie voor Islamitische Samenwerking (OIC) met eenzelfde verklaring.
China en Rusland zullen niet naar Bahrein gaan. Zij zien geen heil in een vredesplan zonder politieke component. De Palestijnse Autoriteit en de uitgenodigde Palestijnse zakenmensen zullen eveneens ontbreken. Zij wijzen een plan dat niet tegemoet kom aan hun rechten bij voorbaat af. Zoals bekend hebben zij iedere samenwerking met de Amerikanen verbroken nadat Trump in december 2017 Jeruzalem erkende als de hoofdstad van Israël en in mei 2018 demonstratief de Amerikaanse ambassade naar de stad verplaatste.
Tegenover The Media Line lichtten vooraanstaande Palestijnse politici en zakenmensen hun standpunt onlangs op video toe. ‘Wij zijn niet te koop’, zegt een van hen. ‘Wij zijn een land. Wij willen onze vrijheid. Zonder vrijheid is er niets.’
De Palestijnen zien de bui levensgroot hangen. In ruil voor de economische worst die Trump hen voorhoudt moeten zij afstand doen van hun recht op een soevereine staat, hun recht op Jeruzalem en het recht van terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen. En als zij daar niet mee instemmen zal de worst hen door de strot worden geduwd, is de vrees.
Kushner maakte het er niet beter op toen hij afgelopen zondag, gevraagd of de Palestijnen hun vrijheid tegemoet kunnen zien, antwoordde dat daarmee ‘de lat wel erg hoog wordt gelegd’. Hij maakte het nog erger door twijfel uit te spreken over het Palestijnse vermogen tot zelfbestuur.
In een echo uit het koloniale verleden stelde hij dat de Palestijnen eerst maar eens een deugdelijk juridisch systeem moeten installeren, de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting moeten respecteren en tolerantie voor alle godsdiensten moeten leren opbrengen. ‘We hopen dat ze na verloop van tijd in staat zijn tot zelfbestuur, maar dat is afwachten’, stelde hij. Om er in vastgoedjargon aan toe te voegen dat de Palestijnse gebieden pas dan de kans hebben ‘investable’ – rijp voor investeringen – te worden.
Diezelfde zondag kwam ook een uitspraak van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo naar buiten. Hij zei te begrijpen dat de indruk bestaat dat de Amerikaanse ‘deal’ koren op Israëls molen is. En dat het goed mogelijk is dat het plan wordt afgewezen. Trump stemde met Pompeo’s uitspraken in. ‘We moeten afwachten’, zei hij. Zijn bombastische aankondiging van de Deal of the Century lijkt een lichtjaar geleden.
Intussen groeit de twijfel of er ooit nog een politiek plan zal komen. Volgens de Amerikanen wordt er nog aan gewerkt, maar dat alleen al voedt de twijfel.
Eén ding is zeker: het Team Trump laat zich niets gelegen liggen aan de rechten van de Palestijnen en evenmin aan de internationale rechtsorde. Daarin ligt het belang van de oproep van de 33 organisaties aan de EU. Europa, dat veel te lang passief heeft toegekeken hoe de rechten van de Palestijnen en de rechtsorde steeds verder werden uitgehold, dient eindelijk leiderschap te tonen.
