Mede op aandringen van de Nederlandse regering heeft de Europese Commissie op 11 november richtlijnen gepubliceerd voor de etikettering van producten uit Israëls illegale nederzettingen.
Die producten waren in het verleden onjuist en misleidend geëtiketteerd als “made in Israel”. Hierdoor werd Europese consumenten misleid – de nederzettingen liggen immers niet in Israël.
De nieuwe richtlijnen specificeren de juiste herkomstvermelding: “product uit de Westelijke Jordaanoever (Israëlische nederzetting)”. De toevoeging “Israëlische nederzetting” is nodig omdat consumenten anders niet weten of het een nederzettingenproduct of een Palestijns product betreft. Overigens gelden de richtlijnen ook voor producten afkomstig uit nederzettingen op de bezette Golan hoogvlakte.
De richtlijnen zijn geen nieuwe wetgeving, maar slechts een concrete uitleg van bestaande algemene wetten en regels die consumenten beschermen. Het Verenigd Koninkrijk voerde al in 2009 soortgelijke richtlijnen in. Denemarken deed dat in 2012 en België in 2014. De Nederlandse regering besloot op Europese richtlijnen te wachten. Na drie jaar voorbereidingstijd zijn die nu gepubliceerd.
Het is aan de Europese lidstaten, waaronder Nederland, om erop te zien dat het bedrijfsleven de richtlijnen naleeft. Als dat niet gebeurt, moet de overheid via de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) handhaven.
Producten uit nederzettingen die in Nederland verkocht worden zijn: groente, fruit, kruiden, dadels, wijn en cosmetica. Ook na publicatie van de nieuwe richtlijnen kunnen deze producten nog steeds in Nederland verkocht worden – alleen niet meer als “made in Israel”.
Israël heeft uitermate agressief op de richtlijnen gereageerd. Premier Netanyahu zei:
The labeling of products of the Jewish state by the European Union brings back dark memories. Europe should be ashamed of itself. It took an immoral decision. Of the hundreds of territorial conflicts around the world, it chose to single out Israel and Israel alone, while it’s fighting with its back against the wall against the wave of terror.
Netanyahu verdraait de werkelijkheid. Nadat Rusland delen van Oekraïne bezet en geannexeerd had, heeft de Europese Unie zware sancties aan Rusland opgelegd. Producten uit het Krim-schiereiland, dat Rusland ingelijfd heeft, zijn aan een importverbod onderworpen. Sancties tegen Rusland – maar producten uit Israëls nederzettingen kunnen na bijna 50 jaar bezetting nog steeds ongehinderd in Europa geïmporteerd en verkocht worden.
Netanyahu zei ook:
The European Union is not going to hurt the Israeli economy. It’s […] the Palestinian workers in Israeli enterprises in Judea and Samaria that will be hurt.
Dat argument is ook misplaatst. De Israëlische bezetting en kolonisatie berokkent de Palestijnse economie jaarlijks een schade van meer dan € 3 miljard. Dat kan de Israëlische regering niets schelen – die is direct verantwoordelijk voor deze schade. Maar als het om de belangen van nederzettingenbedrijven gaat, dan doen de salarissen van een paar duizend Palestijnse arbeiders ineens ter zake.
De Amerikaanse regering heeft haar steun uitgesproken voor de Europese etiketteringsrichtlijnen. Israëlische prominenten, onder wie voormalige ministers en diplomaten, hebben de richtlijnen eveneens verwelkomd en riepen de EU op verdere stappen te zetten:
We call upon the EU and other world governments to take further steps in this direction, in order to differentiate between Israel within the 1967 borders and the occupied territories.
