Met grof geweld en arrestaties reageerde Hamas de afgelopen dagen op demonstraties in de Gazastrook tegen prijsverhogingen en de slechte leefomstandigheden. Tientallen betogers werden afgetuigd, honderden opgepakt. Palestijnse mensenrechtenorganisaties uiten zware kritiek op Hamas.
‘Wij willen leven!’ Onder dat motto gingen afgelopen donderdag, vrijdag en zaterdag inwoners van de Gazastrook de straat op om te demonstreren tegen de extreme leefomstandigheden en recente belastingverhogingen op voedsel en andere elementaire levensbehoeften. Op zeker zeven plaatsen betoogden zij tegen Hamas, de feitelijke bestuurder van Gaza, en tegen de Palestijnse Autoriteit (PA), de officiële machthebber die is gevestigd in Ramallah op de bezette Westelijke Jordaanoever.
De protesten zijn overwegend georganiseerd door jongeren uit vluchtelingenkampen die het leven in armoede en uitzichtloosheid zat zijn. Onder hen velen die niet eerder bij de organisatie van protesten betrokken waren, schrijft Haaretz (€). In Gaza wordt letterlijk honger geleden vertelt Samir Zaqut, onderdirecteur van de in Gaza gevestigde mensenrechtenorganisatie Al-Mezan, de krant:
In the past, poverty never reached the level of hunger. I can’t say that anymore: today there is definitely hunger. The demonstrations are part of the response to this difficult situation, especially among young people.
Politie- en veiligheidsdiensten van Hamas, zowel in uniform als in burger, traden hard op om de demonstraties de kop in te drukken. Betogers werden met pepperspray bespoten en met wapenstokken afgetuigd. Ook werd in de lucht geschoten. Journalisten zagen hun telefoons in beslag genomen, zodat ze geen opnamen van het geweld konden maken. Sommige burgers die opnamen maakten kregen ordetroepen over de vloer, die het materiaal in beslag namen.
Vele tientallen mensen raakten gewond. Bij een inval in het huis van een journalist werden twee daar aanwezige medewerkers van de Independent Commission for Human Rights (ICHR) afgetuigd en vervolgens korte tijd vastgehouden. Zaterdag werden vier medewerkers van Al-Mezan en twee andere organisaties met geweld opgepakt. Na ondervraging werden ze vrijgelaten.
Naar schatting zeshonderd mensen, onder wie 19 journalisten, zijn de afgelopen dagen opgepakt en vastgezet. Een aantal van hen is inmiddels op vrije voeten. Onduidelijk is hoeveel mensen nog vastzitten.
Hamas beschuldigt de PA ervan achter de demonstraties te zitten. Bij sommige betogingen verschenen leden van de Al-Qassam-brigades, de militaire tak van Hamas, met posters van PA-president Mahmud Abbas en de tekst ‘Vertrek’.
De afgelopen twee jaar trachtte de PA Hamas met draconische maatregelen – het terugschroeven op zelfs stopzetten van betalingen voor elektriciteit, medische voorzieningen en ambtenarensalarissen – op de knieën te dwingen. Daarmee verergerde ze de dramatische effecten van de bijna twaalf jaar durende Israëlische blokkade. Het volledig stopzetten van de Amerikaanse hulp aan de Palestijnen door president Trump maakte de ellende nog groter.
Protesten van de bevolking van Gaza zijn doorgaans dan ook gericht tegen Israël, Trump en de PA. Maar steeds vaker wordt ook tegen Hamas gedemonstreerd, dat verantwoordelijk is voor de recente prijsstijgingen van eerste levensbehoeften. De hardhandige reactie van Hamas op de protesten maakte onder de bevolking opnieuw bittere kritiek los. Op Facebook regende het verontwaardigde statements van inwoners van Gaza.
Zware kritiek is er ook van Palestijnse mensenrechtenorganisaties, waaronder Al-Mezan, Al-Haq, de ICHR en het Palestinian Center for Human Rights (PCHR). Zij roepen de autoriteiten op de gevangenen vrij te laten en de vrijheid van meningsuiting, vergadering en demonstratie te respecteren, die is vastgelegd in de Palestijnse ‘Basic Law’ en het internationaal recht. Daarnaast willen zij dat onderzoek wordt ingesteld naar het geweld tijdens de ‘Opstand van de hongerigen’, dat schuldigen worden vervolgd en slachtoffers recht wordt gedaan.
Namens de Verenigde Naties veroordeelde Nickolay Mladenov, de Speciale Coördinator voor het Midden-Oosten Vredesproces, het optreden van Hamas. Ook hij benadrukte het recht van de bevolking om te demonstreren tegen misstanden:
The long-suffering people of Gaza were protesting the dire economic situation and demanded an improvement in the quality of life in the Gaza Strip. It is their right to protest without fear of reprisal.
Voor het eerst in bijna een jaar werden afgelopen vrijdag de wekelijkse ‘Grote Mars van Terugkeer’-demonstraties bij het zogenoemde ‘grenshek’ tussen Gaza en Israël geannuleerd. Aanleiding daartoe vormden aanvallen van de Israëlische luchtmacht op honderd ‘Hamas-doelen’ in de voorafgaande nacht.
De aanvallen volgden op het afschieten van twee raketten vanuit Gaza in de richting van Tel Aviv eerder in de nacht. De raketten zouden per ongeluk zijn afgevuurd tijdens onderhoudswerkzaamheden, luidde achteraf de door Israël onderschreven verklaring. De raketten kwamen in open terrein terecht en richtten geen schade aan. Bij de Israëlische luchtaanvallen raakten vier Palestijnen gewond.
