Israël verwerkt zijn afval op de bezette Westelijke Jordaanoever en schendt daarmee het internationaal recht. Palestijnen hebben geen mogelijkheden dat aan te vechten.
Uit een nieuw rapport van de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem blijkt dat Israël een groot deel van zijn industrieel en menselijk afval overbrengt naar de bezette Westelijke Jordaanoever om daar verwerkt te worden. Israël misbruikt zijn positie als bezettingsmacht door soepeler milieuregels te hanteren in de bezette gebieden dan in Israël zelf. Afvalverwerkingsbedrijven die zich op de Westelijke Jordaanoever vestigen krijgen belastingvoordelen en subsidies. Als bonus hoeven ze nergens verslag van te doen. Niet van het verwerkingsproces en ook niet van eventuele maatregelen die ze nemen om milieurisico’s voor de omgeving te beperken.
In het rapport wordt de Westelijke Jordaanoever een ’sacrifice zone’ genoemd, een gebied dat de risico’s en milieukosten van afvalverwerking moet dragen in het belang van de industrie en welvaart van Israël. Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever leven onder militaire bezetting en hebben geen mogelijkheid om de vestiging van de Israëlische afvalbedrijven aan te vechten. Sterker, ze worden niet eens op de hoogte gesteld van de aanwezigheid en activiteiten van de afvalbedrijven. Het gaat allemaal buiten hen om, maar het is wel hun omgeving en gezondheid waarmee gespeeld wordt.
Shoni Goldberg, directeur van het ministerie van Milieubescherming voor het district Jeruzalem, gaf afgelopen zomer ruiterlijk toe dat de Palestijnse gebieden als sacrifice zone gebruikt worden. In antwoord op vragen over misbruik van de soepeler milieuregels op de Westoever stelde hij:
Yes. There are certainly wastes, especially hazardous waste and expensive waste, that Israelis transfer to the West Bank to get rid of.
Volgens het rapport, dat de titel draagt Made in Israel: Exploiting Palestinian Land for Treatment of Israeli Waste, zijn er tenminste 15 van dergelijke bedrijven op de Westelijke Jordaanoever. Ze zijn gevestigd op industrieterreinen die bij de illegale Israëlische kolonies aangelegd zijn. Zes van de 15 bedrijven verwerken gevaarlijk afval dat serieuze gezondheidsrisico’s met zich meebrengt voor de Palestijnen die in de buurt wonen.
In het rapport wordt gefocust op vijf bedrijven, waarvan er zich vier bezighouden met de verwerking van risicovol afval zoals afgewerkte olie en elektronisch, chemisch en medisch afval. Omdat de bedrijven niet verplicht zijn om te rapporteren over hun activiteiten is het lastig na te gaan wat voor processen er precies worden toegepast en welke veiligheidsmaatregelen de bedrijven nemen. Maar zelfs als ze de hoogste veiligheidsnormen in acht zouden nemen (wat zeer de vraag is) bestaat er nog steeds het risico dat er iets mis gaat en dat water of grond vervuild raakt, dat giftige stoffen of dampen zich verspreiden of dat er brand uitbreekt. Bovendien heeft elk afvalverwerkingsproces, hoe veilig ook, altijd vervuilende effecten op de omgeving.
Het vijfde bedrijf dat in het rapport onder de loep wordt genomen is Compost Or Factory Ltd., dat gevestigd is in het noordelijke deel van de Westelijke Jordaanoever. Het bedrijf recyclet rioolslib dat voor het overgrote deel in Israël geproduceerd wordt. Rioolslib is vast organisch afval dat achterblijft in installaties waar rioolwater gezuiverd wordt. Het slib, dat haar oorsprong vindt in menselijke uitwerpselen, wordt grotendeels verwerkt tot kunstmest. Een aantal bedrijven in Israël dat zich met dit proces bezighield is de afgelopen jaren gesloten na klachten van omwonenden over de stankoverlast. De zuiveringsbedrijven die hun rioolslib eerst naar die bedrijven brachten, brengen het nu naar Compost Or Factory Ltd. op de Westoever, dat inmiddels zo’n 60 procent van alle rioolslib verwerkt dat in Israël geproduceerd wordt. De stankoverlast is met andere woorden verplaatst naar bezet Palestina.
Een journalist van de website The New Arab heeft naar aanleiding van het rapport een uitstapje gemaakt naar het gebied waar de Compost Or Factory gevestigd is en beschrijft hoe ernstig de stankoverlast in de wijde omgeving is:
A pungent stench fills the air long before the car approaches the Compost Or Factory, where thousands of tonnes of compost are produced each year from human waste.
Ook gaat de journalist in op het feit dat de Palestijnen vaak geen vergunning krijgen van Israël om eigen waterzuiveringsinstallaties te bouwen. Terwijl Israël de Palestijnen opscheept met de verwerking van Israëlisch afval, loopt ongezuiverd rioolwater door de valleien en dorpen van de Westoever.
B’Tselem wijst erop dat Israëls afvalverwerking op de Westelijke Jordaanoever een grove schending van het internationaal recht is. Dat bepaalt dat een bezetter het land dat hij bezet houdt niet mag exploiteren in zijn eigen belang. Bovendien is een bezettende macht verantwoordelijk voor de volksgezondheid en de hygiëne in het bezette gebied en verplicht er een adequate levensstandaard te garanderen, waaronder het ‘hoogst bereikbare niveau van lichamelijke en mentale gezondheid’. Het is duidelijk dat het transporteren van Israëlisch afval, waaronder gevaarlijk industrieel en chemisch restmateriaal, naar de bezette gebieden daar niet bepaald aan bijdraagt.
Israël gebruikt de Westoever of het zijn eigen grondgebied is, waar het kan doen en laten wat het wil. Maar wel een ‘eigen grondgebied’ waar het veel lagere milieunormen hanteert dan in Israël zelf, en met een bevolking die van elke besluitvorming uitgesloten is.
B’Tselem-directeur Hagai El-Ad zei bij de presentatie van het rapport dat Israël nog steeds profiteert van het feit dat het in een groot deel van de wereld wordt gezien als een westerse democratie. Terwijl het tegelijkertijd al een halve eeuw heerst over miljoenen mensen in bezet gebied die volkomen rechteloos zijn. Die twee dingen zijn niet met elkaar te combineren:
Israel is having it both ways. […] But of course these two things do not go hand in hand.
Afgelopen week nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (UNGA) een resolutie aan waarin Israël wordt gemaand het dumpen van afval op Palestijns grondgebied te staken. De resolutie bevestigt de soevereiniteit van de Palestijnen over hun natuurlijke hulpbronnen en grondstoffen op de Westoever en in Oost-Jeruzalem.
In de resolutie wordt vastgesteld dat Israël in bezet Palestina met name grond, water en gas voor zich opeist dat de Palestijnen toekomt. Niet alleen laat Israël na de Palestijnen daarvoor te vergoeden, bovendien voorkomt het dat zij hun land en grondstoffen zelf kunnen exploiteren. In de resolutie wordt Israël opgedragen de exploitatie van grond en andere hulpbronnen en grondstoffen direct te beëindigen en de Palestijnen te compenseren.
Het probleem is allang niet meer de bezetting. Het probleem is het gedogen ervan.
Ramsey Nasr Schrijver / dichter / acteur
