De Israëlische politieman die in mei Iyad al-Halaq doodschoot hangt strafrechtelijke vervolging boven het hoofd. Dat is te danken aan de brede verontwaardiging over het voorval. Gewoonlijk worden dergelijke zaken niet eens onderzocht.
‘Het slachtoffer vormde voor niemand een gevaar.’ Dat oordeelt het Israëlische ministerie van Justitie na onderzoek naar de dood van Iyad al-Halaq, een autistische Palestijnse man die op 30 mei van dit jaar in Oost-Jeruzalem door een Israëlische politieman werd doodgeschoten. De politieman dient volgens het ministerie te worden vervolgd voor ‘roekeloze homicide’, hangende een hoorzitting waarop hij gelegenheid krijgt zich te verdedigen. Zijn meerdere, die de politieman vergeefs het bevel zou hebben gegeven het vuren te staken, treft volgens het ministerie geen blaam en wordt niet aangeklaagd.
Op 30 mei verliet de 32-jarige Iyad al-Halaq in alle vroegte de woning in Oost-Jeruzalem waar hij met zijn ouders en zus woonde. Zoals iedere ochtend wandelde hij naar de instelling voor mensen met een beperking, waar hij onderwijs volgde en een baantje had. Op een steenworp afstand van de instelling riepen twee leden van de Israëlische grenspolitie hem toe te stoppen. Zij hadden via de radio te horen gekregen dat zich in de omgeving een ‘terrorist’ ophield, en meenden uit Al-Halaqs gedrag op te maken dat hij dat was.
Zoals destijds door ons beschreven zette Al-Halaq het in verwarring en paniek op een lopen, terwijl de agenten het vuur op hem openden. Hij verschool zich achter een vuilcontainer, waarna hij door de politieman werd gedood. Hij zou door minstens zeven kogels zijn getroffen.
De dood van Al-Halaq bracht een wereldwijde golf van verontwaardiging teweeg. Ook in Israël, waar tijdens demonstraties om ‘justice for Iyad’ werd geroepen. Al-Halaqs ouders werden in diepe rouw gestort. Zijn moeder sprak van ‘moord in koelen bloede’. Zij beklaagden zich over de lange duur van het onderzoek van het ministerie van Justitie naar de toedracht, en wendden zich in september tot het Hooggerechtshof. Eergisteren kwam het ministerie na bijna vijf maanden onderzoek met zijn bevindingen.
Volgens het ministerie zetten de twee politiemannen de achtervolging in toen Al-Halaq wegholde, roepend dat zij zouden schieten als hij niet stopte. De politieman die hem even later zou doden schoot tweemaal op zijn benen, maar miste. Aangekomen bij de vuilcontainer waar Al-Halaq zich probeerde te verschuilen, schoot hij hem neer, waarna zijn commandant hem het bevel gaf het vuren te staken.
‘Waar is je pistool?’, riepen de politiemannen hem toe, nog steeds volgens de lezing van het ministerie. Al-Halaq zei iets onverstaanbaars en wees naar zijn begeleidster Warda Abu Hadid, die de achtervolging had gezien en bij de vuilcontainer was verschenen. ‘Waar is het pistool?’, vroegen de politiemannen haar. ‘Welk pistool?’, antwoordde zij, waarna de politieman Al-Halaq doodschoot.
De lezing van het ministerie komt niet overeen met die van Abu Hadid, die in meerdere interviews met Israëlische media verklaarde dat zij de politiemannen er minutenlang van probeerde te overtuigen dat Al-Halaq autistisch was en een document bij zich had waaruit dat bleek. Volgens haar riep Al-Halaq meermalen tegen de politiemannen ‘Ik hoor bij haar!’ In een van de interviews stelde zij: ‘Ik schreeuwde “niet schieten!”, maar plotseling vuurde de politieman drie kogels af, recht voor mijn ogen. Ze wilden niet luisteren, ze wilden me niet horen.’
De ouders van Al-Halaq en hun advocaat bekritiseren het feit dat de commandant door het ministerie van blaam is gezuiverd. Ook hekelen zij het ontbreken van camerabeelden waarop de achtervolging en de schietpartij mogelijk te zien zouden zijn. Bij de vuilcontainer hing een camera, en langs de route van de achtervolging nog eens een tiental, zoals de krant Haaretz al in juli schreef. Geen van de camera’s werkte, aldus het ministerie. Dat valt moeilijk te rijmen met het feit dat de advocaten van de politiemensen stellen dat de sfeer in de buurt permanent gespannen is en er ieder moment iets kan gebeuren.
Parlementariër Yusuf Jabareen van de Verenigde Lijst, de coalitie van vier overwegend Palestijnse politieke partijen met vijftien zetels in de Knesset, stelt dat het doden van Al-Halaq geen ‘roekeloze homicide’ is, maar moord. Partijleider Ayaman Odeh sluit zich daarbij aan; volgens hem werkt het ministerie welbewust in de hand dat Palestijnen ‘roekeloos vermoord kunnen worden zonder dat iemand daarvoor de prijs betaalt’.
In Haaretz benadrukt journalist Nir Hasson dat de (mogelijke) vervolging van de politieman uitzonderlijk is, en het gevolg van de ophef over de dood van Al-Halaq. In de afgelopen twee jaar zijn er ten minste elf Palestijnen door politiemensen of militairen doodgeschoten die geen enkele bedreiging vormden, stelt hij, zich baserend op de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem. De meesten werden in de rug geschoten. In geen van de gevallen werd vervolging ingesteld.
In ons eerdere artikel over Al-Halaq stelden wij de straffeloosheid die geldt voor Israëlische politiemensen en militairen die Palestijnen doden of verwonden aan de kaak. Steevast kondigen de autoriteiten een onderzoek aan, waarvan vervolgens nooit meer iets wordt vernomen. De mogelijke vervolging van de politieman die Al-Halaq doodde is de spreekwoordelijke uitzondering die de regel bevestigt.
