De Israëlische ambassadeur presenteert in een opinie-artikel in Trouw een karikatuur van het vredesproces en de status van Jeruzalem. Nederlanders die niet in zijn propaganda geloven noemt hij hypocriet. Dat vraagt om een analyse van zijn argumenten.
In een opinie-artikel in het dagblad Trouw van dinsdag bewierookt de Israëlische ambassadeur in Den Haag, Aviv Shir-On, het besluit van de Amerikaanse president Trump om Jeruzalem te erkennen als hoofdstad van Israël. Daarin presenteert hij een karikatuur van de realiteit en maakt hij Nederlanders die er anders over denken uit voor hypocriet.
Kern van het betoog van Shir-On is dat de wereld maar moet aannemen dat Jeruzalem aan Israël toebehoort. In zijn artikel is geen plaats voor relevante feiten zoals VN-resoluties en andere internationaalrechtelijke bepalingen, en al helemaal niet voor de lokale Palestijnse bevolking. Volgens de ambassadeur draait het hierom:
Jeruzalem is al 3.000 jaar de hoofdstad van het Joodse volk en al 70 jaar de hoofdstad van de staat Israël.
De geschiedenis van Jeruzalem is goed gedocumenteerd. Het is correct dat de stad voor joden een bijzondere betekenis heeft, zoals het die heeft voor christenen, moslims en vele anderen. Dat geeft echter geen van die groepen het recht de stad gewapenderhand in te nemen en te annexeren. Ook het joodse volk heeft dat recht niet.
De Israëlische claim op Jeruzalem wordt dan ook niet erkend, noch door de VN, noch door de Europese Unie (EU), noch door Nederland. Afgelopen maandag onderstreepte EU-buitenlandchef Mogherini, naar aanleiding van een ontmoeting met premier Netanyahu, de positie van de EU: Oost-Jeruzalem wordt door Europa beschouwd als toekomstige hoofdstad van Palestina, West-Jeruzalem als die van Israël.
In een analyse van die ontmoeting wees The Rights Forum daarnaast op het feit dat Jeruzalem door de grondleggers van de staat Israël niet als hoofdstad werd beschouwd. Zionistische leiders stonden ambivalent tegenover de stad. Theodor Herzl, wegbereider van de zionistische beweging, voorzag de hoofdstad van een joodse staat op de berg Karmel – in het uiterste noordwesten van het land, ver van Jeruzalem.
Monique van Hoogstraten, jarenlang correspondent in Palestina/Israël voor onder meer de NOS, schreef deze week in Trouw (€) dat de meeste Israëli’s geen flauw benul hebben van Jeruzalem. Ze zijn nog nooit in Palestijns Oost-Jeruzalem geweest en zijn zelfs bang er heen te gaan, aldus Van Hoogstraten.
Shir-On wil dat de wereld Israëls claim op Jeruzalem als voldongen feit accepteert. De lezer die niet in de Israëlische framing meegaat wordt door de ambassadeur weggezet als ‘hypocriet’:
Jeruzalem is de facto al de hoofdstad van Israël. Het is de stad waar de regering en het parlement zijn gevestigd en voor de meeste Israëli’s is Jeruzalem de eeuwige en ondeelbare hoofdstad van ons land. Wie dat feit ontkent, negeert de huidige situatie en is hypocriet.
Waar het echter om gaat is dat Shir-Ons ‘de facto’ situatie internationaal door niets en niemand wordt geaccepteerd. De status van en soevereiniteit over Jeruzalem kan volgens de internationale consensus alleen door Palestijnen en Israëli’s samen worden bepaald, niet door unilaterale acties. Bovendien geldt het overbrengen van burgers en overheidsdiensten door Israël naar bezet Oost-Jeruzalem als een schending van het internationaal recht, en volgens het oprichtingsstatuut van het Internationaal Strafhof als een oorlogsmisdaad. De ‘de facto’ situatie die het gevolg is van Israëls Jeruzalem-politiek heeft dan ook geen enkele juridische waarde, en is – zoals door de VN vele malen bevestigd – null and void.
De claim van de ambassadeur dat Jeruzalem door ‘de meeste Israëli’s’ wordt gezien als ‘de eeuwige en ondeelbare hoofdstad’ is even betekenisloos en heeft alles weg van een self-fulfilling prophecy. Israël voert al decennia een agressieve koloniseringspolitiek om die situatie te bewerkstelligen, en volhardt daarin tot op de dag van vandaag. De internationale gemeenschap zal dat niet belonen.
Centraal in die opvatting staat het argument dat de Israëlische kolonisering van Jeruzalem inbreuk maakt op de erkende rechten van de lokale Palestijnse bevolking. Veelzeggend is – over ‘ontkennen’ gesproken – dat die bevolking in het artikel van de ambassadeur helemaal niet voorkomt. Eén uitzondering daargelaten: Shir-On meent dat de Palestijnen in 1948 Israël de oorlog verklaard hebben. In onze rubriek Documentatie is een groot aantal publicaties opgenomen, onder meer van Israëlische historici, die de ambassadeur de onjuistheid van die bewering zullen doen inzien.
De ambassadeur schetst de huidige realiteit als voor de Israëli’s ‘moeilijk te accepteren’. Daarmee doelt hij niet op de bezetting en kolonisering:
De Tempelberg is vandaag de dag ook voor moslims een heilige plek. Een feit dat voor ons misschien moeilijk is te accepteren, maar het is iets dat Israël respecteert en waar wij mee leven als onderdeel van de huidige realiteit in Jeruzalem.
De huidige realiteit in Jeruzalem wordt bovenal gekenmerkt door de Israëlische bezetting van Oost-Jeruzalem en – zoals ruim honderd internationale artiesten het deze week in een open brief aan president Trump noemden – ‘een kruipend proces van etnische zuivering’. In een recent artikel beschreven wij de feitelijke status van de stad. Deze week beschreef de in Israël gestationeerde journalist Jonathan Cook in de Washington Report on Middle East Affairs hoe Israël zich inspant om Jeruzalem ten koste van de Palestijnse lokale bevolking te judaïseren. De Nederlandse, in Palestina woonachtige publicist Toine van Teeffelen beschreef afgelopen week hoe dat proces zich vanaf 1967 heeft voltrokken. Op het weblog Abu Pessoptimist wordt dat proces in feiten en cijfers vertaald.
Gevolg is dat de Palestijnen in Jeruzalem leven als tweede- of derderangsburger onder een wurgende bezetting, in constante angst en onzekerheid, geterroriseerd door de Israëlische overheid en agressieve kolonisten. De Israëlische ambassadeur stelt dat de realiteit voor Israëli’s ‘misschien moeilijk is te accepteren’; voor de internationale gemeenschap – de Palestijnen voorop – is die echter volstrekt onacceptabel.
Desondanks bepleit de ambassadeur dat eraan wordt vastgehouden:
De beslissing van president Trump verandert ook in die zin weinig, want de status quo zal worden gehandhaafd.
Voor de nietsvermoedende lezer is van belang dat met ‘status quo’ de voortzetting van de bezetting en kolonisering wordt bedoeld. De Palestijnen wachten al decennia op de dag dat de internationale gemeenschap ingrijpt om die status quo te beëindigen en hun rechten te herstellen. Het feit dat zij in 1993 in Oslo de claim op 78 procent van hun historische land opgaven was letterlijk een mirakel, en laat geen ruimte voor discussie over de resterende 22 procent, laat staan over hun hoofdstad Oost-Jeruzalem.
Dat president Trump de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem wil verhuizen, omschrijft de ambassadeur als ‘logisch’:
Wat sommigen misschien vergeten, is dat veel buitenlandse ambassades eerder al waren gevestigd in Jeruzalem. Ook de Nederlandse ambassade bevond zich tot 1980 in de Israëlische hoofdstad. Toen werd dit niet als illegaal beschouwd en het werd ook niet gezien als een belemmering voor het vredesproces.
In 1980 gebood de VN-Veiligheidsraad lidstaten met een ambassade in Jeruzalem die te verplaatsen naar de erkende hoofdstad Tel Aviv. Dit als reactie op de Israëlische annexatie van Oost-Jeruzalem en het uitroepen van een ‘verenigd Jeruzalem’ tot hoofdstad. Die unilaterale Israëlische acties zijn door de internationale gemeenschap vanaf de eerste dag scherp veroordeeld.
Sindsdien heeft Israël echter nagelaten om de annexatie ongedaan te maken, of om tenminste gelijke rechten toe te kennen aan de bewoners van het geannexeerde gebied. Integendeel: Israël is zich te buiten gegaan aan kolonisering en kruipende etnische zuivering; niet alleen in Jeruzalem, ook op de Westelijke Jordaanoever.
Zolang die illegale en moreel onverdedigbare situatie voortduurt, zal geen land zijn ambassade daar onderdeel van maken. Trump zal de uitzondering blijven. Zijn wereldbeeld sluit goed aan bij dat van de Israëlische regering, maar – zo heeft het afgelopen jaar uitgewezen – bij dat van vrijwel niemand anders.
De ambassadeur besluit zijn artikel met de claim dat Trumps erkenning van Jeruzalem als Israëls hoofdstad gaat bijdragen aan vrede:
Deze erkenning brengt vrede juist dichterbij. Vrede zonder Jeruzalem als de hoofdstad van Israël is ondenkbaar. […] Een vredesakkoord moet gebaseerd zijn op de realiteit en om de onderhandelingen weer op gang te krijgen, is een duw in de goede richting nodig. President Trumps verklaring dient beide doelen.
De realiteit waar de ambassadeur over rept is dat Israëls zelf-geproclameerde zeggenschap over Jeruzalem in strijd is met de internationale rechtsorde, en door de Palestijnse bevolking en de internationale gemeenschap niet zal worden aanvaard. Een vredesakkoord moet gebaseerd zijn op rechtvaardigheid en duurzaamheid. Trumps actie ondergraaft beide.
De concrete betekenis van Trumps handelen is dat de Verenigde Staten zich hebben gediskwalificeerd als betrouwbare onderhandelaar, en dat van een vredesproces geen sprake meer is. Ook voor de tweestatenoplossing is het game over, zoals de ambassadeur in zijn artikel ten overvloede aantoont. Het wachten is nu op de presentatie van Trumps ultimate deal. Volgens onderzoek door de New York Times zal die neerkomen op het door Israël vormgegeven bantoestan-scenario. Voor de gevolgen van dit ‘vredesplan’ wordt gevreesd.
Heeft Trumps onbezonnen actie dan helemaal geen waarde? Toch wel. Trump lijkt de geschiedenis te zullen ingaan als de man die van het ‘conflict om land’ definitief een strijd voor gelijke rechten maakte. Duidelijker dan ooit is immers dat Israël niet in staat is tot een rechtvaardige gebiedsverdeling, maar vrijwel alle land voor zichzelf opeist. Van Israël wordt nu geëist om tenminste alle onder zijn controle staande burgers gelijke rechten toe te kennen.
Het zou een ambassadeur zorgen moeten baren dat de wereld Israël steeds duidelijker houdt voor wat het is: een bezetter en kolonisator die zich schuldig maakt aan ernstige schendingen van de mensenrechten, die elke rechtvaardige oplossing dwarsboomt, en die de media van zijn bondgenoten misbruikt voor het verspreiden van staatspropaganda om dat proces te bestendigen.
Op dat pad zal Israël snel meer weerstand ondervinden. Dat de eis tot gelijke rechten voor de Palestijnen wereldwijd resoneert, blijkt onder meer uit de voortgaande groei van de BDS-beweging. In de terminologie van de ambassadeur: Trump heeft die nu een duw in de goede richting gegeven.
Ik koester een diepgewortelde hoop op vrede in het midden-oosten met gerechtigheid als basis.
Doekle Terpstra
Bestuurder
