De VN-Veiligheidsraad leverde in een spoedzitting harde kritiek op Trumps Jeruzalem-besluit. Maar maatregelen zijn niet te verwachten. Intussen zetten de Amerikaanse en Israëlische VN-ambassadeurs de kwestie verder op scherp.
De spoedzitting van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN), afgelopen vrijdagavond, vormde een bevestiging van wat we in de voorafgaande dagen al hadden gezien: Trumps besluit van woensdag om Jeruzalem als Israëls hoofdstad te erkennen en de Amerikaanse ambassade naar de stad te verplaatsen wordt wereldwijd scherp veroordeeld. De Amerikanen en Israëli’s staan zo goed als alleen in hun claim op Israëlische zeggenschap over Jeruzalem.
Ook in de Veiligheidsraad hield de internationale gemeenschap nadrukkelijk vast aan de heersende visie op de status van Jeruzalem: die kan alleen door Israëli’s en Palestijnen in directe onderhandelingen worden bepaald, waarbij gedeelde soevereiniteit het uitgangspunt is. Israëls eenzijdige aanspraak op soevereiniteit, en de proclamatie van Jeruzalem tot zijn hoofdstad, worden afgezien van Trump door niemand erkend. Met zijn steun schendt Trump de rechten van de Palestijnen en bindende resoluties van de Veiligheidsraad, luidt de kritiek. Bovendien is zijn steun een bedreiging voor de veiligheid van Palestijnen en Israëli’s en voor de stabiliteit van de regio.
Alle kritiek ten spijt zijn maatregelen van de Veiligheidsraad niet te verwachten. De regering-Trump heeft gezworen iedere Israël-kritische resolutie met een veto te torpederen. In het verleden hebben de Amerikanen dat al tientallen malen gedaan, maar soms werd een kritische resolutie ‘doorgelaten’ om toch enige druk op Israël uit te oefenen – zolang er maar geen sancties werden afgekondigd. Zo weigerde Barack Obama een jaar geleden zijn veto uit te spreken over resolutie 2334, waarmee Israël eens temeer werd gemaand het internationaal recht te respecteren.
Trump en zijn entourage openden destijds furieus de aanval op Obama, en zwoeren ieder ‘anti-Israëlisch’ geluid de kop in te zullen drukken zodra zij het Witte Huis hadden betreden. Het moest afgelopen zijn met de ‘Israel-bashing’ in de VN. Buigen of barsten, werd het credo. Het recente Amerikaanse vertrek uit de UNESCO illustreert dat het menens is.
Trumps VN-ambassadeur Nikki Haley introduceerde zichzelf begin dit jaar met de woorden ‘There is a new sheriff in town’. Zij is de belichaming van Trumps credo, met het bruuskeren en intimderen van dwarsliggers als handelsmerk. ‘Verandering is niet makkelijk’, zei ze nu in antwoord op de kritiek van alle andere Veiligheidsraadsleden. Om er aan toe te voegen dat de VN sinds jaar en dag een van de ‘belangrijkste centra van vijandigheid jegens Israël’ is, en de kans op vrede meer slecht dan goed heeft gedaan.
Het is juist Trumps besluit dat de weg naar vrede opent, stelde Haley. Voor de Palestijnen had ze ook een mededeling, een kenmerkend staaltje blaming the victim: wie met geweld op Trumps besluit reageert toont aan ‘geen partner voor vrede’ te zijn en heeft geen recht van spreken.
Volgens de Speciale VN-Coördinator voor het Vredesproces, Nickolay Mladenov, heeft Trump ‘de lange geschiedenis van het Israëlisch-Palestijnse conflict op een kritiek punt gebracht’. Zeker is dat de Amerikaanse president de internationale gemeenschap definitief voor het blok heeft gezet: buigen of barsten.
Dat beaamde Israëls VN-ambassadeur Danny Danon, strijdmakker van Haley en qua intimidatie en onbehouwenheid haar evenknie. De kwestie-Jeruzalem is ‘een reality check voor de Palestijnen en alle landen van de wereld’, vertelde hij de Veiligheidsraad. Willen zij vrede? Dan zullen ze eerst Jeruzalem als ongedeelde hoofdstad van Israël moeten erkennen. Anders kunnen ze vrede vergeten.
De Palestijnen gaven afgelopen week al een duidelijk antwoord: zij zegden het vertrouwen in een toekomstige bemiddelende rol van de Amerikanen op. En in de Veiligheidsraad kregen Haley en Danon te verstaan dat Trumps besluit geen effect zal hebben op de opstelling van de internationale gemeenschap. Onder meer de Britse VN-ambassadeur drong er bij de Amerikanen op aan eindelijk openheid te geven geven over het vredesplan waarmee zij al zo lang schermen, maar waarvan nog steeds niets te zien is.
De Franse president Macron zal er naar verluidt bij Trump op aandringen zijn besluit te heroverwegen en heeft dat gisteren, tijdens een ontmoeting met de Israëlische premier Netanyahu in Parijs, officieel kenbaar gemaakt. De Arabische Liga riep de regering-Trump zaterdagavond al op het besluit terug te draaien.
Vandaag, als Netanyahu in Brussel op bezoek is, hebben de Europeanen de mogelijkheid Israël hard aan te spreken op zijn eenzijdige claim op Jeruzalem. En op hun beurt openheid te geven over hun vredesplannen, want die zijn nog altijd even vaag als de Amerikaanse. Hoe gaat Europa het recht van de Palestijnen op gedeelde soevereiniteit over Jeruzalem concreet beschermen? En hoe denkt het de tweestatenoplossing die het nog altijd koestert voor de poorten van de hel weg te slepen?
Zonder rechtvaardigheid is er in het vredesproces geen vooruitgang mogelijk.
Tineke Lodders Politica
