In juni 2020 botste een Palestijnse jongeman met zijn auto tegen een Israëlisch checkpoint, waarna hij door Israëlische militairen werd doodgeschoten. Onderzoekers concluderen dat sprake was van een buitengerechtelijke executie.
Het incident speelde zich af in de namiddag van 23 juni 2020 bij het beruchte ‘Container checkpoint’ tussen Jeruzalem en Bethlehem op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. De 26-jarige Palestijn Ahmad Erekat, op weg om last-minute boodschappen te doen voor de bruiloft van zijn zus later die middag, botste om onduidelijke redenen tegen het wachthuisje van het checkpoint, waarbij een Israëlische militair ten val kwam, maar ongedeerd kon opstaan. Erekat stapte uit, stak zijn handen omhoog, en werd door twee andere militairen met zes kogels neergeschoten. Hij was een neef van de in november overleden Palestijnse topdiplomaat Saeb Erekat.
Het onderzoek werd uitgevoerd door het in Londen gevestigde bureau Forensic Architecture. Op basis van beelden van een bij het checkpoint opgehangen veiligheidscamera, alsmede foto’s, video’s en getuigenissen van omstanders, werd met gebruik van technieken als 3D-modellering, geolocatie en schaduwanalyse minitieus in kaart gebracht wat zich heeft afgespeeld. Daarnaast beschikten de onderzoekers over een gedetailleerde rapportage van het incident en de bredere context van de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al-Haq, die op 13 juli 2020 namens 83 organisaties werd overhandigd aan de afdeling ‘Speciale procedures’ van de VN.
De onderzoekers stellen dat Erekat alle kans had om – indien dat zijn bedoeling zou zijn geweest – op hoge snelheid op het checkpoint in te rijden. Ook bekritiseren zij het feit dat van Israëlische zijde geen nader onderzoek is ingesteld, dat opnames van de overige camera’s niet zijn vrijgegeven, en dat de electronica van Erekats huurauto (de black box) niet is onderzocht.
De Israëlische autoriteiten stelden bovendien dat Erekat ‘binnen enkele minuten’ medische assistentie werd verleend. Uit de vele beschikbare foto’s en video’s, en uit getuigenissen, blijkt echter het tegendeel. Vlak na de schietpartij lijkt Erekat nog in leven, maar van assistentie is geen sprake. Aansluitend arriveerde een Israëlische ambulance, die een half uur later weer vertrok met de gevallen Israëlische militair aan boord. Een Palestijnse ambulance die direct na de Israëlische arriveerde, werd de toegang tot Erekat ontzegd. Drie kwartier na de botsing lag Erekats lichaam nog in dezelfde houding als direct na de schietpartij, ten teken dat geen medische hulp is verleend, hoewel dat mogelijk zijn leven had kunnen redden. ‘The practice of denying medical care is an act of “killing by time”’, schrijven de onderzoekers.
Pas drie kwartier na het incident werd Erekats lichaam met een laken bedekt, en weer 25 minuten later onderzocht en gefotografeerd. Ruim anderhalf uur na de schietpartij werd het laken verwijderd, en bleek het slachtoffer geheel te zijn ontkleed, omringd door circa twintig Israëlische militairen en politiemensen. Uiteindelijk werd Erekats lichaam door een Israëlische ambulance afgevoerd. Nu, ruim acht maanden later, is zijn lichaam nog steeds niet aan zijn familie overgedragen, en heeft geen begrafenis kunnen plaatsvinden.
De onderzoekers merken op dat sprake is van vaste patronen, zowel wat betreft het niet verlenen van medische asststentie aan neergeschoten Palestijnen, als ten aanzien van het achterhouden van lichamen. Israël houdt de lichamen van circa zeventig gedode Palestijnen vast – een vorm van collectieve bestraffing.
In schril contrast met wat de onderzoekers de buitengerechtelijke executie van Ahmad Erekat noemen, staat het toenemende aantal aanrijdingen van Israëlische kolonisten met Palestijnen, waarbij doden en gewonden vallen. Dergelijke aanrijdingen, waarvan vele bewust lijken te zijn uitgevoerd, worden door de Israëlische autoriteiten in de regel niet onderzocht en blijven onbestraft.
Op 2 maart werd een jonge Palestijn aangereden bij het dorp Al-Fandaq en gewond achtergelaten. Diezelfde dag trachtte een kolonist in een gele Mitsubishi ten noorden van Nablus een aantal Palestijnen te overrijden. Op 21 februari werd bij Ramallah een auto met vier Palestijnen door een Israëlische legerjeep achtervolgd en geramd, waarbij de inzittenden gewond raakten. Aansluitend vertrokken de militairen zonder iemand te arresteren.
Op 12 februari reed een kolonist bij het dorp Ayn al-Bayda in op een groep Palestijnse wandelaars, waarbij een 52-jarige Palestijn werd gedood en twee anderen gewond raakten. Twee dagen eerder werd bij Salfit een Palestijn doodgereden door een kolonist uit de nederzetting Ariel.
Op 21 december 2020 werd een 32-jarige Palestijn in de omgeving van Al-Khalil (Hebron) aangereden door een kolonist uit de nederzetting Afsar (Metzad). Op 2 december reed een Israëlische bus in op een groep Palestijnen bij het militaire checkpoint 300 aan de noordzijde van Bethlehem, waarbij twee Palestijnen om het leven kwamen en vijf anderen gewond raakten. Op 30 november werden een Palestijnse vrouw en twee kinderen bij een militair checkpoint in Al-Khalil (Hebron) aangereden door een Israëlische kolonist, waarbij de drie gewond raakten.
