Waar staat JA21 precies als het gaat om de genocide in Gaza, de Israëlische bezetting van Palestina en het internationaal recht? The Rights Forum analyseerde het stemgedrag, de moties en het verkiezingsprogramma van de partij.
Nee. JA21 positioneert zich in Den Haag als trouwe bondgenoot van Israël. De partij wil deze bondgenoot dus niet aanspreken op oorlogsmisdaden, of überhaupt op de humanitaire situatie in Gaza.
In het JA21-verkiezingsprogramma is een hoofdstuk gewijd aan het ‘Israëlisch-Palestijns conflict’ zonder enige verwijzing naar genocide of schendingen van het oorlogsrecht als zodanig. In plaats daarvan staat er dat Nederland de banden ‘met onze bondgenoot Israël [moet] bekrachtigen’.
De énige motie die de eenmansfractie van JA21 heeft ingediend met betrekking tot Gaza kwam in oktober 2024 en ging uitsluitend over het assisteren van de Israëlische regering bij het bevrijden van de Israëlische gijzelaars. De partij stemde tegen alle moties over erkenning van de genocide of over aansluiting bij de genocidezaak van Zuid-Afrika tegen Israël.
De enige twee moties rondom Gaza die wél steun van de partij kregen gingen volstrekt tegen het nemen van maatregelen in: een in augustus 2025 die steun uitsprak voor Israël, en een tweede over het niet willen instellen van sancties. Conclusie: een voor onze ogen ontvouwende genocide laat de partij koud.
Een motie mede-ingediend door JA21 in juni 2025 over de Israëlische aanval op Iran, maakte duidelijk hoe fractievoorzitter Joost Eerdmans naar de situatie kijkt: Israël zou het ‘vuile werk voor het Westen opknappen’. Hij steunde een motie die opriep tot het ‘totaal vernietigen van Hamas’, wat zoals we eerder schreven neerkomt op het uitspreken van steun voor het voltooien van de genocide.
Welke politieke partijen zetten zich in om de genocide in Gaza te stoppen? Welke zijn voor een wapenembargo tegen Israël? En welke erkennen Palestina? Ga naar www.gazakieswijzer.nl om meer te weten te komen over de Palestina/Israël-standpunten van zestien partijen.
Nee. In tegendeel: de enige motie ingediend door JA21 – samen met de SGP, PVV, ChristenUnie, VVD, BBB en het CDA – betreffende militaire samenwerking of wapenhandel met Israël, doelt juist op het zo snel mogelijk hervatten van de leveringen van F-35-onderdelen aan Israël.
JA21 stemt trouw tegen moties die een wapenembargo in wat voor vorm dan ook hopen in te stellen. En anderzijds stemt het voor moties die gericht waren op het voorzetten van militaire samenwerking of wapenhandel met Israël. Het verkiezingsprogramma zet deze lijn voort. In het algemeen staat JA21 voor het inperken van de bevoegdheden van de rechterlijke macht (en van belangenorganisaties en burgers), en de partij noemt de beslissing van de Hoge Raad over het exportverbod van F-35-onderdelen naar Israël als een voorbeeld van rechterlijke bevoegdheid die volgens zogenaamd te ver gaat. (Inter)nationale rechtsorde is voor JA21 duidelijk geen prioriteit.
Nee. In het verkiezingsprogramma staat niets expliciet over handel met Israël en/of de illegale nederzettingen. JA21 heeft geen enkele motie hierover (mede-)ingediend.
Ook op dit gebied stemt JA21 trouw tegen moties die een (vorm van een) handelsverbod proberen in te stellen. Een motie in juni 2024 over het toetsen van het Nederlandse ontmoedigingsbeleid? Stem tegen. Een motie in juni 2025 over opschorting van de handelsafspraken tussen Nederland en Israël? Stem tegen. Een motie in augustus 2025 over het opzeggen van het belastingverdrag tussen Nederland en Israël? Stem tegen.
JA21 stemde in september 2025 ook tegen de motie ingediend door D66-Kamerlid Jan Paternotte en anderen die opriep zo spoedig mogelijk een nationaal verbod op handel met illegale nederzettingen in te voeren.
Evenals een motie deze maand in afwachting van dit verbod Nederlandse bedrijven actief wil ontmoedigen dergelijke handel voort te zetten. Opmerkelijk is dat JA21 ook stemde tegen een motie ingediend door de SGP en PVV over het afzien van dergelijk handelsverbod.
JA21 is vaak afwezig geweest bij debatten en stemmingen. De partij heeft bijvoorbeeld niet deelgenomen aan de stemmingen over de betrokkenheid bij handelsmissies van Nederlandse bedrijven actief in de illegale nederzettingen, of aan de stemmingen over tijdelijke opschorting van het EU-Israël-Associatieverdrag.
Nee. Dit staat zo in het verkiezingsprogramma: JA21 is van mening dat de rechterlijke macht te groot is geworden en de ‘te ruime juridische interpretaties’ het door-parlement-vastgestelde beleid tegenwerken. De partij pleit voor ‘het moderniseren of opzeggen van internationale verdragen’.
Deze houding ligt aan de basis van het stemgedrag van de partij in de kwestie-Palestina/Israël: JA21 legt de verplichtingen van de Nederlandse staat onder het internationaal recht volkomen naast zich neer. Zo weigert JA21 de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof rondom de illegaliteit van de Israëlische bezetting over te nemen in nationaal beleid en weigert zij de Israëlische annexatie van Palestijns land te voordelen.
Ook moties over sancties tegen bijvoorbeeld Israëlische functionarissen of gewelddadige kolonisten, vinden bij JA21 geen draagvlak. Van een boycot is al helemaal geen sprake: JA21 vindt dat ‘Nederlandse universiteiten en hogescholen niet moeten zwichten wanneer druk wordt uitgeoefend met Israëlische onderwijsinstellingen op te schorten of te beëindigen’.
Erkenning van de Palestijnse staat komt voor JA21 neer op steun aan ‘de decennialange terreurcampagne van de internationaal erkende terroristische organisatie Hamas’. Het Palestijnse recht op zelfbeschikking schuift de partij ter zijde.
JA21 doet daar nog een schep bovenop. Palestijnse vluchtelingen genieten sinds 1948 van het internationaal erkende recht op terugkeer naar de woonplaatsen waaruit zij met geweld zijn verdreven. JA21 neemt in haar verkiezingsprogramma echter het standpunt in dat ‘Palestijnen de realiteit moeten erkennen dat de Joodse staat Israël bestaat en dat er geen sprake kan zijn van recht op terugkeer van Palestijnen’. Dit is volstrekt onverenigbaar met het internationaal recht (onder meer met het VN Vluchtelingenverdrag en van resolutie 194 van de Algemene Vergadering van de VN).
Nee. Integendeel: de partij opereert in lijn met het Israëlische staats-narratief en draagt actief bij aan het beperken van de ruimte voor Palestijnse solidariteit in Nederland. Van de vijftien Palestina-gerelateerde moties die de partij sinds oktober 2023 heeft ingediend, hebben maar liefst elf betrekking op het criminaliseren van pro-Palestijnse uitingen en/of het normaliseren van Israëlische invloed binnen de Tweede Kamer.
Het was een JA21-motie die de leus ‘From the river to the sea’ als een oproep tot geweld neerzette; een framing die prominent is ingezet voor Israëlische propaganda en die het Palestijnse recht op zelfbeschikking ontkent. De partij pleit voor een verbod op Samidoun (een Palestijnse solidariteitsorganisatie gevestigd in Canada) en wil dat ‘Palestijns extremisme’ (lees: activisme) een aparte terrorismedreigingscategorie wordt.
Daarnaast probeert JA21 op structurele wijze Nederlandse financiering aan UNRWA (de humanitaire VN-organisatie voor Palestijnen) te blokkeren. Partijleider Joost Eerdmans heeft samen met SGP-fractievoorzitter Chris Stoffer hier in september 2024 een motie over ingediend, evenals Kamervragen die de Israëlische desinformatie over Hamasstrijders binnen UNRWA naar de Nederlandse politiek brachten. Eerste Kamerlid Annabel Nanninga diende een motie in over het compleet verbreken van de financiële banden met UNRWA.
Demonstranten die opkomen voor Palestijnse rechten worden door JA21 weggezet als antisemitisch of pro-Hamas, en de partij zet zich effectief in op het inperken van legitiem protest door het niet willen toelaten van tegendemonstraties of anders een bufferzone te willen introduceren rondom Joodse herdenkingen. Ondanks het besluit van de Universiteit van Amsterdam om pro-Palestijnse demonstranten niet aansprakelijk te stellen voor de schade op de universiteit, diende JA21 een motie in die het Kabinet verzocht de schade alsnog te verhalen op de ‘vandalen’. JA21 stelde ook Kamervragen over vermeende onrust bij pro-Palestina demonstraties, terwijl pro-Israëlische provocaties volkomen buiten beschouwing blijven.
JA21 omarmt het frame dat kritiek op Israël gelijkstelt aan antisemitisme en extremisme. Dit staat ook haaks op claims van de partij die zegt op te komen voor Nederlandse soevereiniteit: Israëlische invloed wordt juist gefaciliteerd.
JA21 verzet zich in woorden en daden tegen erkenning van de Palestijnse staat. De langetermijnvisie van de partij wordt in het verkiezingsprogramma enigszins toegelicht: Nederland moet haar banden met Israël bekrachtigen ‘door de verplaatsing van de Nederlandse ambassade naar Jeruzalem’. Een stap die de Israëlische bezetting van Oost-Jeruzalem legitimeert en een toekomstige Palestijnse staat onmogelijk maakt.
Voor JA21 zijn de Palestijnen rechteloze figuranten in een Israëlisch verhaal. JA21 vindt dat het niet van Israël kan worden gevraagd akkoord te gaan met de tweestatenoplossing of erkenning van Palestina op een andere manier, vanwege ‘het risico van het voortbestaan van het Hamas-bewind en de continuering van terreuraanvallen’. De partij vindt daarentegen wel dat Palestijnen moeten erkennen dat de Joodse staat Israël bestaat en dat geen sprake kan zijn van een recht op ‘terugkeer’ van Palestijnen die verblijven in aangrenzende landen naar het internationaal erkende grondgebied van de staat Israël.
De partij pleit ook dat Palestijnse vluchtelingen in andere landen erkend moeten worden als burgers van die landen. Ook kijkende naar het feit dat JA21 het Palestijnse recht op terugkeer wil opschorten, echoot de partij hier de standpunten van de extremistische regering-Netanyahu die neerkomen op het uitwissen van Palestina. JA21 is hier overigens inconsequent. Voor Nederland is het van mening dat het de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd voor asielzoekers afschaft terwijl het van Arabische landen eist dat het asielzoekers de burgerrechten van het betreffende land geeft.
Het is dan ook een valse belofte dat ‘Palestijnse inwoners van Gaza en de Westelijke Jordaanoever een goed en veilig leven met perspectief verdienen’. Deze woorden in het verkiezingsprogramma verliezen elke betekenis binnen de context dat JA21 elke voorwaarde voor zo’n toekomst actief tegenwerkt.
