Na een langslepende Woo-procedure zijn SOMO en The Rights Forum door de rechtbank Amsterdam in het gelijk gesteld: het Ministerie van Buitenlandse Zaken moet meer openheid geven over het Nederlandse beleid dat de handel met illegale Israëlische nederzettingen laat voortduren.
The Rights Forum en SOMO dienden begin 2023 een Woo-verzoek in om meer inzicht te krijgen in het Nederlandse beleid met betrekking tot handel met de nederzettingen. Veel documenten die werden overgedragen waren echter zwartgelakt of werden helemaal achtergehouden. Dat deed vermoeden dat het ministerie geen openheid van zaken wilde geven. Daar gaat de rechtbank nu in mee.
De rechtbank oordeelde dat het besluit op bezwaar van het ministerie moet worden vernietigd vanwege de talloze gebreken. Sommige zwartgelakte of achtergehouden documenten waren wel 4 tot 18 jaar oud, of simpelweg via een online zoekmachine te vinden. Volgens de organisaties toont dit aan dat het Ministerie geen openheid van zaken heeft willen geven over het beleid.
Het Nederlandse gedogen van de handel met illegale Israëlische nederzettingen wordt door het kabinet zeer misleidend ‘ontmoedigingsbeleid’ genoemd. Uit de stukken die al wel waren vrijgegeven blijkt dat van ontmoediging geen enkele sprake is. Ambtenaren op het Ministerie kwamen zelf ook al tot de conclusie dat het beleid weinig voorstelde.
Ze schreven onder andere dat als Nederland zich keurig aan het internationaal recht houdt ‘onze economisch adviseur in Tel Aviv zijn koffers kan pakken’ en ‘als daarin door een wat slimmere journalist gegraven gaat worden blijkt dan dat wij ervan wisten dat die dialoog [over het ontmoedigingsbeleid, red.] niks voorstelt.’
Producten uit nederzettingen – geproduceerd op van Palestijnen gestolen land – komen nog steeds ongehinderd op de Europese en Nederlandse markt. Europese, inclusief Nederlandse, financiële instellingen investeren jaarlijks miljarden euro’s in bedrijven die actief zijn in de illegale nederzettingen. Lydia de Leeuw, onderzoeker bij SOMO:
Het Nederlands en Europese gedoogbeleid zorgt er ook voor dat de Israëlische roof van Palestijns land een winstgevende business is en onophoudelijk doorgaat. Nederland veroordeelt de nederzettingenbouw al meer dan een halve eeuw, maar weigert stappen te nemen om het te stoppen.
Nederland handelt hiermee in strijd met het internationaal recht. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde vorig jaar dat alle staten de plicht hebben om ‘maatregelen te nemen om handels- of investeringsrelaties te voorkomen die bijdragen aan het in stand houden van de illegale situatie die door Israël in de bezette Palestijnse gebieden is gecreëerd.’ Gerard Jonkman, directeur van The Rights Forum:
De enige manier om aan de door het Hof opgelegde verplichting te voldoen is door een verbod op te leggen op de handel met nederzettingen. Net zoals het verboden is om handel te drijven met de door Rusland illegaal bezette Krim. Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) en Minister Beljaarts (Economische Zaken) moeten zich hier hard voor maken.
