Vrede op aarde is er ver te zoeken, en mede daarom heeft kerst voor veel Palestijnen op de bezette Westoever grote betekenis. Het kleine Bethlehem wordt overspoeld door tienduizenden pelgrims.
Terwijl wereldwijd vele miljoenen mensen zich verheugen op kerst, zullen weinigen zich realiseren dat in bezet Palestijns gebied hetzelfde gebeurt. Eerste Kerstdag is een officiële Palestijnse feestdag, en al begin december werden op pleinen in meerdere steden op de Westelijke Jordaanoever grote kerstbomen feestelijk onthuld en verlicht. Net als in andere landen zijn er in stadscentra traditionele kerstmarkten, waar lokale ambachtslieden hun waren verkopen.
De populariteit van Kerstmis heeft te maken met de rijke Palestijnse geschiedenis. Het op de Westoever gelegen Bethlehem wordt immers beschouwd als de plaats waar Jezus, de christelijke messias die binnen de islam onder de naam Isa een belangrijke profeet is, ruim tweeduizend jaar geleden werd geboren.
Maar er is nog een andere reden waarom Palestijnen zich op het kerstfeest verheugen: het biedt voor even afleiding van de grimmige realiteit van bezetting en onderdrukking waaronder de Palestijnse bevolking permanent leeft. Kerstmis is een lichtpunt in een gebied waar de spreekwoordelijke vrede op aarde ver te zoeken is.
‘Het geeft ons een zeldzaam gevoel van vreugde’, vertelt een van de aanwezigen bij de onthulling van de kerstboom in Ramallah. ‘Kerstmis is een nationale feestdag die we graag met onze families vieren, ondanks onze moeilijke politieke situatie en de interne problemen die het gevolg zijn van de bezetting.’
Hoe zwaar de bezetting ook rond kerst op de Palestijnse bevolking drukt bleek wel uit het verbod dat Israël de christenen uit Gaza ‘om veiligheidsredenen’ oplegde om naar Bethlehem of andere heilige plaatsen – Jeruzalem, Nazareth – te reizen. Na zware openlijke kritiek van Palestijnse kerkleiders en de Israëlische mensenrechtenorganisatie Gisha krabbelden de Israëlische autoriteiten enigszins terug. Zondag, drie dagen voor Kertsmis, werd bekend dat 55 christenen uit Gaza alsnog toestemming hebben gekregen naar de Westoever te reizen. De overige 850 aanvragen moesten nog worden beoordeeld.
De geboorte van Jezus wordt nergens zo uitbundig gevierd als in het kleine Bethlehem, dat rond de kerst wordt overspoeld door zo’n 150 duizend pelgrims van over de hele wereld – christenen, moslims en joden. Hun voornaamste doel is een bezoek aan de Geboortekerk, die op de exacte plek van de befaamde kribbe zou zijn opgetrokken. Onder de eeuwenoude gewelven van deze Romeinse kerk wordt op kerstavond rond middernacht een mis gehouden om de geboorte van Jezus te vieren.
Buiten, op Bethlehems Kribbeplein, wordt het kerstfeest op meer seculiere wijze gevierd. De kerstmarkt op het plein geeft lokale ambachtslieden, winkeliers en muzikanten de kans hun waren en talenten te presenteren aan een enorm publiek. De lichtjes, het gelach en de kerstmuziek laten de bevolking voor even vergeten dat, enkele kilometers verderop, het straatbeeld wordt gedomineerd door checkpoints, prikkeldraad en Israëlische militairen.
Dankzij de even beroemde als geheimzinnige Britse kunstenaar Banksy kwam er dit jaar nog een attractie bij. In het door hem gefinancierde en ingerichte Walled Off Hotel – deels omgeven door de beruchte ‘Afscheidingsmuur’, vandaar de naam – is een nieuw kunstwerk van zijn hand te zien: de beroemde kribbe met Jezus, Maria en Jozef, overschaduwd door de Afscheidingsmuur. Een kogelgat in de muur in de vorm van een ster verleent het kunstwerk zijn naam: de Scar of Bethlehem.
Dat christenen, moslims en joden samen deelnemen aan de festiviteiten in Bethlehem is in de ogen van velen bijzonder, maar is dat in historisch perspectief niet. Gedurende eeuwen leefden deze bevolkingsgroepen vreedzaam naast en met elkaar in Palestina, voordat de zogeheten kwestie-Palestina/Israël haar stempel op het gebied drukte.
Voor de Palestijnen, die in de kwestie altijd aan het kortste eind hebben getrokken, vormt kerst een zeldzame gelegenheid hun land van zijn mooie kant te laten zien. Een kant die de wereld veel vaker zou zien als de internationale gemeenschap concrete stappen zou zetten om, overeenkomstig de kerstgedachte, de Israëlische bezetting en onderdrukking een halt toe te roepen.
