Op 17 januari 2018 werd bekend dat de regering-Trump een voorziene Amerikaanse UNRWA-bijdrage halveerde. In plaats van 125 miljoen dollar doneerde zij 60 miljoen. Enkele dagen later trok de VS een toezegging van 45 miljoen dollar voor voedselhulp in. Dat stortte de UNRWA, met een jaarbudget in 2016 van ruim 1,3 miljard dollar en permanente financiële zorgen, in een acute crisis. In 2015 was er al een tekort op de begroting van 121 miljoen dollar en in 2016 bedroeg het tekort 42 miljoen dollar.
De VS is sinds 1950 de grootste individuele sponsor van de UNRWA. De afgelopen jaren doneerden de Amerikanen steeds meer dan 350 miljoen dollar (in 2016 368 miljoen dollar) en namen daarmee zo’n 30 procent van het budget voor hun rekening. Hoewel het te vroeg is om daar definitief iets over te zeggen, zou het dit jaar weleens bij 60 miljoen kunnen blijven.
De Amerikaanse motieven zijn onduidelijk. Enerzijds stelt Trump toekomstige sponsoring afhankelijk van een volgens hem noodzakelijke hervorming van de UNRWA; doel en financiering van de organisatie dienen volgens hem tegen het licht te worden gehouden, en hoe dan ook moeten andere donoren meer gaan bijdragen. Anderzijds noemt hij de korting een strafmaatregel tegen de Palestijnen, die zouden weigeren met Israël over vrede te onderhandelen, hetgeen niet het geval is.
Het hoge ‘covfefe-gehalte’ van Trumps motivering versterkt de indruk dat hij met zijn aanval op de UNRWA tegemoetkomt aan een Israëlische wens, zoals hij dat in december 2017 met zijn erkenning van Jeruzalem als Israëls hoofdstad ook deed. Hoewel Israël zelf niets bijdraagt aan de UNRWA en ook niets over de organisatie te zeggen heeft, pleit het nadrukkelijk voor opheffing ervan. Verder wil het dat het Palestijnse recht op terugkeer nietig wordt verklaard en dat de nakomelingen van de oorspronkelijke vluchtelingen van 1947-1949 en 1967 van hun vluchtelingenstatus worden ontdaan; de oorspronkelijke vluchtelingen kunnen volgens Israël dan worden ondergebracht bij de algemene UNHCR.
Trumps maatregelen zijn een forse stap in deze richting. Er is alle reden aan te nemen dat de door de Amerikanen geëiste ‘hervorming’ van de UNRWA neerkomt op realisering van de Israëlische wens. Trump lijkt geen ander doel te hebben dan, na de kwestie-Jeruzalem, de Palestijnse vluchtelingenrechten ‘off the table’ te halen. Het valt te vrezen dat aansluitend meer Palestijnse rechten zullen sneuvelen in de opmaat naar het als ‘ultieme deal’ aangekondigde Amerikaanse vredesvoorstel, dat alleen een ultieme deal voor Israël belooft te worden.
