Met overweldigende meerderheid nam het Belgische parlement de oproep aan de eigen regering aan. In onze Tweede Kamer komt dinsdag een vergelijkbare motie in stemming. De Kamerleden staan voor een lakmoesproef: steunen zij de internationale rechtsorde of gedogen zij Israëls illegale annexatie?
De Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers (vergelijkbaar met de Nederlandse Tweede Kamer) roept de Belgische regering op concrete stappen te zetten om de voorgenomen Israëlische annexatie van bezet Palestijns gebied te voorkomen. Bovendien wordt de regering verzocht om, in EU-verband of samen met gelijkgezinde landen, een lijst met ‘proportionele tegenmaatregelen’ op te stellen. Een motie van die strekking werd aangenomen met 101 stemmen vóór en 39 onthoudingen; er waren geen tegenstemmen. Opmerkelijk is dat ook de liberalen en christendemocraten vóór de motie stemden.
De motie is een reactie op het voornemen van de Israëlische regering om delen van de bezette Palestijnse Westelijke Jordaanoever te annexeren, oftewel onder Israëlische soevereiniteit te brengen. In het twee maanden geleden gesloten regeerakkoord van het Israëlische kabinet staat dat daarmee per 1 juli een begin kan worden gemaakt. Premier Benjamin Netanyahu heeft gezworen dat te zullen doen, al is nog onduidelijk wat er aanstaande woensdag precies gaat gebeuren.
Annexatie is, zoals in de Belgische motie uitvoerig uiteengezet, een grove schending van het internationaal recht, met desastreuze gevolgen voor de tweestatenoplossing en het perspectief op vrede. Op grond van de verplichtingen die België onder datzelfde internationaal recht heeft doet de Kamer van Volksvertegenwoordigers de volgende oproep aan de regering:
[box] De Kamer van Volksvertegenwoordigers […] verzoekt de federale regering:
In de Nederlandse Tweede Kamer komt dinsdag een vergelijkbare, maar veel minder vérgaande motie in stemming, ingediend door Sadet Karabulut (SP), met steun van Lilianne Ploumen (PvdA) en Bram van Ojik (GroenLinks). In de motie wordt minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok gevraagd maatregelen in kaart te brengen die getroffen kunnen worden als Israël tot annexatie overgaat. De volledige tekst luidt:
[box] De Kamer,
De motie is een lakmoesproef, de ultieme test of de Kamer haar verplichtingen in het kader van het internationaal recht hoger aanslaat dan haar loyaliteit aan Israël. Traditioneel weigeren de Kamer en de regering hardnekkig om maatregelen te treffen tegen de Israëlische schendingen van het internationaal recht en de universele mensenrechten. Kritiek op Israëls handelen is er geregeld, maar nooit werden die woorden gevolgd door daden als bleek dat Israël in zijn illegale politiek volhardde.
Waar het ontzien van Israël aanvankelijk nog als strategisch kon worden beschouwd, is met het evidente failliet van die aanpak de grens met medeplichtigheid al jaren geleden overschreden. Illustratief is dat regering en Kamer nog altijd toestaan dat Israëlische kolonisten hun producten op de Nederlandse markt verkopen. Enerzijds veroordeelt Nederland de Israëlische kolonies (‘nederzettingen’) sinds jaar en dag als ‘illegaal’ en ‘een obstakel voor vrede’, anderzijds draagt het met zijn coulante houding ruimhartig bij aan hun illegale bestaan en groei.
Al jaren negeert Nederland als het om Israël gaat – andere landen en gebieden kregen wel handelsbeperkingen en andere sancties opgelegd – zijn verplichting onder internationaal recht om schenders van dat recht onder alle omstandigheden en met alle beschikbare middelen tot inkeer te brengen. Dat mag beschamend heten voor een land dat zich erop beroemt het mondiale centrum van Vrede en Recht te zijn en in de Grondwet heeft vastgelegd dat de regering de ontwikkeling van de internationale rechtsorde dient te bevorderen.
Met de voorgenomen annexatie overschrijdt Israël de ultieme rode lijn en zet het zijn Europese bondgenoten met de rug tegen de muur. Annexatie is niet alleen de zoveelste schending van het internationaal recht, maar ook van de Oslo-akkoorden, en betekent definitief het einde van de meer dan 25 jaar gekoesterde tweestatenoplossing, realiseren de Europese landen zich. Annexatie dwingt hen tot een principiële keuze: handhaven we nu wel het internationaal recht, of houden we Israël opnieuw de hand boven het hoofd, met alle desastreuze gevolgen van dien?
Hoewel de motie van Karabulut bijzonder mild is, zijn in de Tweede Kamer, anders dan in België, hoe dan ook tegenstemmen te verwachten. In de eerste plaats van de partijen die vrijwel per definitie met Israël optrekken, wat het ook doet: ChristenUnie, SGP, PVV en Forum voor Democratie, samen goed voor dertig van de 150 zetels. Vaak sluit de VVD (32 zetels) in stemmingen bij dit gezelschap aan. Ervan uitgaande dat de linkse en centrumpartijen vóór de motie stemmen, zal het stemgedrag van het CDA (19 zetels) doorslaggevend zijn, zoals vaker het geval is in het dossier-Palestina/Israël.
Het CDA heeft zich geregeld in duidelijke bewoordingen tegen Israëls Palestinapolitiek gekeerd. In juni 2013 sprak toenmalig buitenlandwoordvoerder Omtzigt bijvoorbeeld met betrekking tot de nederzettingenpolitiek van een ‘rode lijn’ die Israël niet mocht passeren zonder sancties over zich af te roepen. In juni 2016 diende het CDA, samen met de PvdA en D66, een motie in waarin de regering werd opgeroepen om, ‘wanneer partijen afzien van constructieve deelname aan vredesbesprekingen en ondermijnend beleid blijven voeren, concrete maatregelen te nemen, bijvoorbeeld door opschorting van bilaterale of Europese samenwerkingsovereenkomsten’. Inlijving van Palestijns land is toch de ultieme vorm van ondermijnend beleid. En in november 2017 riep het CDA-congres de Tweede Kamerfractie op te ‘blijven aandringen op concrete maatregelen in Europees verband, die het behoud en de verwezenlijking van de tweestatenoplossing versterken’.
In de praktijk blijken die stevige woorden, zoals wij in een recent artikel in herinnering riepen en zoals oud-premier (en oprichter van The Rights Forum) Dries van Agt vandaag in een kritisch opiniestuk onderstreept, helaas maar al te vaak niets waard. De stemming over de motie-Karabulut is voor het CDA het moment van de waarheid. Schaart de partij zich achter de internationale rechtsorde, of kiest zij voor gedoogsteun voor annexatie en overschrijdt zij ook de laatste rode lijn?
