Supermarkt Lidl laat weten dat haar Israëlische dadels niet uit bezet Palestijns gebied komen. De vraag is echter waarom Lidl überhaupt zakendoet met de Israëlische leverancier Hadiklaim, die op een zwarte lijst van de VN staat.
In Nederland worden nog steeds producten verkocht uit Israëls illegale nederzettingen in bezet Palestijns gebied. Die producten zijn niet als zodanig herkenbaar, anders zou niemand er met goed fatsoen in kunnen handelen en zouden consumenten ze mijden. Dat heeft geleid tot gesjoemel met de herkomst.
De bekendste sjoemelvariant is om producten uit de illegale nederzettingen te etiketteren als ‘Afkomstig uit Israël’. In meerdere artikelen beschreven we hoe die praktijk werkt. Een andere variant betreft producten die in bulk worden geïmporteerd en hier worden verpakt. Zij krijgen het etiket ‘Afkomstig uit Nederland’. Van de werkelijke herkomst is geen spoor meer te bekennen.
Op 10 maart publiceerden we een artikel over dadels die door supermarktconcern Lidl als ‘Afkomstig uit Israël’ worden verkocht. Het concern neemt die af van de Israëlische leverancier Hadiklaim, die marktleider is in de handel in Medjoul-dadels uit de door Israël bezette en geëxploiteerde Jordaanvallei. Wij stelden dat de door Lidl aangeboden dadels uit die illegale praktijk afkomstig waren.
Dat klopt niet, schrijft Lidl in reactie op brieven van consumenten die wij kregen doorgestuurd. De dadels komen uit de regio Neot HaKikar in Israël, pal ten zuiden van de Dode Zee, en niet uit bezet Palestijns gebied. Lidl schijft dat dit met Hadiklaim zo is afgesproken, en dat de leveringen streng worden gecontroleerd. Het concern distantieert zich van dadels ‘uit illegaal geannexeerde regio’s’, voegt het daaraan toe.
Het is bekend dat producten uit bezet gebied worden overgebracht naar Israël om daar te worden verwerkt en verpakt, al dan niet vermengd met producten uit Israël zelf. Wij beschreven die praktijk aan de hand van druiven uit bezet Palestina die in Israëlische wijnen worden verwerkt. Alle grote Israëlische producenten hebben wijngaarden in bezet gebied. En al hun wijnen worden geëxporteerd als afkomstig uit Israël, ook naar Nederland.
Gebeurt dat ook met de dadels die Lidl verkoopt? Dat weten we niet; dat hadden we in ons artikel duidelijker moeten maken. Daarvoor moet je ter plaatse de productstromen monitoren, een helse klus. Hopelijk is dat wat Lidl bedoelt met zijn strenge controles. Maar over het algemeen is de controle op producten uit Israël puur administratief: ligt de door de leverancier opgegeven postcode in Israël, dan wordt de import toegestaan.
Maar ook al zouden alle dadels van Lidl inderdaad uit Israël afkomstig zijn, dat maakt ze nog niet ‘schoon’. Leverancier Hadiklaim maakt zich immers schuldig aan grootschalige illegale exploitatie van de Palestijnse Jordaanvallei en grove schendingen van de mensenrechten. Om die reden staat het op de ‘zwarte’ VN-lijst van bedrijven die ondanks waarschuwingen van de VN in hun kwalijke activiteiten volharden. De consument die de dadels van Lidl koopt spekt zonder het te beseffen ook de kas van Hadiklaim.
De vraag is waarom Lidl überhaupt zakendoet met Hadiklaim. Het supermarktconcern negeert daarmee de internationale gedragscodes ter bescherming van de mensenrechten, met name de OESO-richtlijnen en de UN Guiding Principles on Business and Human Rights. Die schrijven bedrijven als Lidl voor te garanderen dat hun productketens schoon zijn van mensenrechtenschendingen. Dat houdt in dat zij geen zaken kunnen doen met bedrijven als Hadiklaim, ook niet via tussenhandelaren.
Juist afgelopen dinsdag benadrukte minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra (CDA) in antwoord op Kamervragen van Sjoerd Sjoerdsma (D66) dat bedrijven die de gedragscodes negeren bereid moeten zijn daarover publiekelijk verantwoording af te leggen. Aan Lidl de oproep dat nu te doen ten aanzien van de samenwerking met Hadiklaim.
