De beschuldigingen omvatten oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Het is nu aan de rechters van het Strafhof om te bepalen of de gevraagde arrestatiebevelen worden uitgevaardigd. De kans daarop is groot.
Het verzoek tot de uitvaardiging van arrestatieverzoeken voor kopstukken van Israël en Hamas werd vandaag bekendgemaakt door Karim Khan, de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof. Hij deed dit in een online verklaring en videoboodschap. Het betreft de arrestatie van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, minister van Defensie Yoav Gallant, alsmede drie kopstukken van Hamas: Yahya Sinwar, Muhammad al-Masri (aka Muhammad Deif) en Ismail Haniyeh.
De Israëlische leiders worden onder meer beschuldigd van het uithongeren van de burgerbevolking van Gaza als oorlogsstrategie; het bewust aanvallen van burgers; het toebrengen van letsel en leed; moord en/of uitroeiing; en vervolging. De Hamasleiders worden beschuldigd van onder meer uitroeiing, moord, gijzelneming, seksueel geweld en marteling. De aanklacht heeft betrekking op de periode van 7 oktober 2023 tot heden, en omvat de aanslag van Hamas in Israël, en de daarop volgende strijd in de Gazastrook.
Khan heeft de verzoeken tot arrestatie ter beoordeling voorgelegd aan de rechters van de Pre-Trial Chamber van het Strafhof. Normaal gesproken heeft die enkele maanden nodig om tot een oordeel te komen. In het geval van de Sudanese leider Omar al-Bashir duurde dat acht maanden (2008-2009), maar in het geval van de Russische leider Vladimir Putin slechts één maand (2023). Zover bekend werd een verzoek om een arrestatiebevel slechts eenmaal niet toegekend.
Als de rechters besluiten tot het uitvaardigen van arrestatiebevelen dienen de verdachten zich vrijwillig te melden. Daarnaast hebben de 124 bij het Strafhof aangesloten staten de verplichting hen te arresteren zodra zij hun grondgebied betreden. Het Strafhof behandelt geen zaken zonder de fysieke aanwezigheid van verdachten. Israël en onder meer de VS zijn niet bij het Strafhof aangesloten; Nederland is dat als gastland wel.
Het verzoek tot uitlevering van de vijf beschuldigden maakt deel uit van het onderzoek naar de ‘Situatie in Palestina’ waartoe het Internationaal Strafhof in maart 2021 besloot. Dat richt zich op oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, begaan door Israël en Palestijnse strijdgroepen in de door Israël bezette gebieden. Het werd voorafgegaan door een vooronderzoek (januari 2015 tot december 2019) en de beoordeling van de jurisdictie van het hof (december 2019 tot februari 2021).
Daarnaast behandelt het Internationaal Gerechtshof – net als het Internationaal Strafhof gevestigd in Den Haag – twee andere zaken waarbij Israël is betrokken. Geruchtmakend is de door de regering van Zuid-Afrika in december 2023 aangespannen ‘genocide-zaak’ waarin het Gerechtshof inmiddels twee maal ‘tijdelijke maatregelen’ tegen Israël heeft uitgevaardigd; het hof beraadt zich momenteel op een derde serie maatregelen. De tweede zaak betreft een verzoek van de VN om een adviesopinie over de juridische consequenties van de nu 57 jaar durende Israëlische bezetting van Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook.
Opmerkelijk is dat Khan in zijn verklaring opnieuw verwijst naar de druk die er op het Strafhof wordt uitgeoefend om vervolging van Israëlische leiders te voorkomen. Op 8 mei schreven wij dat Netanyahu onder meer premier Mark Rutte daartoe had opgeroepen. Onbekend is of die zich daarvoor heeft geleend.
Eind april werd al bekend dat een groep Amerikaanse Congresleden het Strafhof sancties in het vooruitzicht heeft gesteld indien het de zaak voortzet; wetgeving bleek al in voorbereiding. Israël zelf dreigt de Palestijnse Autoriteit (PA) verantwoordelijk te stellen; dat zou kunnen leiden tot de ondergang van de PA.
The Rights Forum juicht het verzoek van de hoofdaanklager aan de rechters van het Strafhof toe. Wij zijn van mening dat al jaren voldoende duidelijk is dat Israël en Palestijnse strijdgroepen als Hamas – en ook Palestijnse Islamitische Jihad, waartegen kennelijk nog onvoldoende bewijs voorhanden is – zich schuldig maken aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid om arrestatie van de verantwoordelijken te rechtvaardigen.
