Het Israëlische leger opende dinsdag het vuur op wanhopige Palestijnen bij een nieuw uitdeelpunt van voedsel. Het laat zien dat het nieuwe ‘hulpplan’ van Israël en de VS tot mislukken is gedoemd, en meer met controle en dwang te maken heeft dan met het redden van levens.
Het waren dystopische beelden. Stalen hekken in het zand. Honderden uitgehongerde Palestijnen opeengepakt daarachter, in lange rijen hopend op een voedselpakket. De chaos die hier logischerwijs bij ontstond toen de mensen wanhopig door een van de hekken braken. Het geluid van tank- en geweerschoten. Een Israëlische legerhelikopter die boven de menigte cirkelde en fakkels afvuurde.
Israëlische troepen schoten zeker één Palestijn dood en 48 raakten gewond, aldus het ministerie van Gezondheid in Gaza. Andere Palestijnse functionarissen spraken van drie doden op dinsdag en nog eens zes op woensdag bij hulpdistributiepunten. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zei hierover dat er ‘een moment van controleverlies’ was dat Israël ‘gelukkig snel weer onder controle kreeg’. Een rechtse Amerikaanse journalist vond het een ‘roerige maar succesvolle eerste dag’ van hulpverlening.
Het uitdelen van voedselpakketten wordt sinds dinsdag georganiseerd door de zogeheten Gaza Humanitarian Foundation (GHF), onder een Amerikaans-Israëlisch plan dat de hulpverlening moet overnemen van de VN en andere internationale hulporganisaties. Het aantal distributiepunten is teruggebracht van de eerdere vierhonderd van de VN naar vier van het GHF. Gewapende Amerikaanse huurlingen hebben de leiding over het uitdelen van hulp. De producten die worden uitgedeeld hebben etiketten in het Hebreeuws, dus lijken door Israëlische bedrijven te zijn geproduceerd.
Het plan is ontwikkeld door Israëliërs en werd al eind 2023 binnen de Israëlische regering en het leger besproken om Hamas te verzwakken en de VN buitenspel te zetten, meldde The New York Times vorige week. Het dwingt Palestijnen weg te trekken uit het noorden en midden van de Gazastrook, naar de distributiepunten in het zuiden. Hulp wordt zo een instrument om een uitgehongerde bevolking etnisch te zuiveren uit delen van Gaza. Het geeft Israël ook de mogelijkheden Palestijnen gevangen te nemen die zich bij hulppunten moeten identificeren. Een journalist van de onafhankelijke nieuwswebsite Drop Site zegt dat Israëlische militairen dinsdag bij het uitdelen van hulp al één Palestijn naar een detentiecentrum hebben meegenomen.
Al vanaf 7 oktober 2023 zet Israël honger in als oorlogswapen. Het blokkeert de humanitaire hulptoevoer voor Gaza sindsdien geheel of grotendeels. En ook voor 7 oktober beperkte en selecteerde het de goederen die Gaza in mochten. In Gaza heerst massale honger en met name de laatste weken stierven tientallen, veelal jonge, kinderen aan de gevolgen van ondervoeding, volgens de gezondheidsautoriteiten in Gaza.
Reuters meldde woensdag dat GHF de voedseldistributie tijdelijk had stopgezet vanwege de ‘ongeregeldheden’ dinsdag en dat het werkte aan ‘veiligheidsmaatregelen’ om herhaling te voorkomen. GHF ontkende dat later en beweerde dat het uitdelen van voedsel wel degelijk was voortgezet. Duidelijk is dat de controle van Israël over de hulpdistributie in strijd is met humanitaire principes, die voorzien in een onpartijdige, onafhankelijk en neutrale hulpvoorziening. Tekenend is het opstappen van GHF-topman Jake Wood, die zondag stelde dat GHF kan zich niet houden aan de principes van ‘menselijkheid, neutraliteit, onpartijdigheid en onafhankelijkheid’.
‘Dit plan is nooit uitvoerbaar geweest,’ zei woordvoerder Ahmed Bayram van de Norwegian Refugee Council tegen Al-Jazeera. ‘Je laat de hele bevolking van Gaza drie maanden lang uithongeren, en vervolgens laat je ze kilometerslang lopen voor een zak linzen en een zak meel. Zo werkt noodhulp niet.’ Daarbij is droog voedsel zoals pasta en rijst helemaal niet bruikbaar zolang Gaza is afgesloten van water, elektriciteit en brandstof om het eten te koken, merkte een journalist van Al-Jazeera op.
Vergelijkbare kritiek werd ook eerder al geuit door de VN, hulporganisaties en westerse regeringsleiders. Bovendien kunnen met name uitgehongerde kinderen niet zomaar weer gaan eten. Voor hen is een therapeutische aanpak nodig. Kortom, met het plan is ingezet op een voorspelbare mislukking ten koste van een uitgehongerde bevolking.
Op sociale media werden de beelden van Palestijnen tussen hekken gretig vergeleken met die van concentratiekampen uit de Tweede Wereldoorlog. Nu Palestijnen door Israël naar kleine afgesloten zones die in totaal nog geen 20 procent van de Gazastrook beslaan zijn gedreven, zonder mogelijkheden om in hun levensbehoeften te voorzien, waar ze in rijen achter hekken moeten staan voor eten onder de constante dreiging van bombardementen, is een vergelijking met getto’s en concentratiekampen zeker niet vergezocht.
Sterker, in december 2023 maakte de Joods-Russisch-Amerikaanse schrijver Masha Gessen al de vergelijking tussen het Gaza van vóór 7 oktober en Joodse getto’s in het door de nazi’s bezette Europa. ‘Het is de meest accurate analogie,’ zei ze in een interview op 17 december 2023. ‘En wat we nu zien is dat het getto wordt geliquideerd.’ In een ander interview rond dezelfde tijd zei ze: ‘Het grootste verschil tussen Gaza en Joodse getto’s onder de nazi’s is dat de meeste mensen in Gaza nog leven en de wereld er nu nog iets tegen kan doen.’
De wereld heeft er niets tegen gedaan, zo weten we nu. Israël heeft sindsdien systematisch de Gazastrook en haar bevolking vernietigd en is bezig de overlevenden bijeen te drijven in de facto concentratiekampen. Het uitdelen van voedselpakketten door de Amerikaanse huurlingen is een stap in dit proces, geen levensreddende operatie.
