De altijd al extreme pro-Israëlpolitiek heeft nu geleid tot medeplichtigheid aan genocide. Terecht maakt premier Schoof zich zorgen om de spanningen die dit in de samenleving heeft opgeroepen. Nu moet hij ze helen.
Ruim vijftien maanden heeft Nederland toegekeken hoe de Israëlische genocide op de Palestijnen in de Gazastrook zich voltrok. Al die tijd heeft de regering er niets tegen ondernomen en is ze Israël blijven steunen. Zo heeft de altijd al extreme pro-Israëlpolitiek nu geleid tot medeplichtigheid aan genocide.
In reactie op het akkoord tussen Hamas en Israël zei premier Schoof te hopen dat dit de spanningen binnen de Nederlandse samenleving zal verminderen. Kennelijk is in politiek Den Haag nog niet doorgedrongen dat het daar zelf een primaire oorzaak van is. Als de premier geen polarisatie wil, doet hij er goed aan Nederland geen partij te maken, en te handelen conform Nederlands verplichtingen onder het internationaal recht. Dat hebben de kabinetten-Rutte en Schoof echter nadrukkelijk nagelaten.
Dat begon al direct na 7 oktober 2023. Toen kreeg Israël van zowel het kabinet als de Tweede Kamer carte blanche voor zijn – van begin af genocidale – geweld. Vrijwel de voltallige politiek verspreidde gure Israëlische propaganda om de strijd tegen Hamas te framen als één tussen licht en duisternis. Zo werd het vuur opgestookt. En dat was pas het begin.
Vijftien maanden is niets gedaan om Israël tot de orde te roepen. De in januari, maart en mei 2024 door het Internationaal Gerechtshof tegen Israël ingestelde maatregelen, bedoeld om genocide te voorkomen, zijn door Nederland niet afgedwongen. Sancties zijn uitgebleven. Zelfs de met belastinggeld gesubsidieerde handelsvoordelen die Israël onder het EU-Israël Associatieverdrag geniet, zijn intact. Samengevat: van de mogelijkheden die de regering had om het geweld te bezweren, is geen gebruik gemaakt.
Daar staat tegenover dat Nederland bezig is de samenwerking te intensiveren met het leger dat de genocide pleegt. Ook werd sinds 7 oktober 2023 voor bijna een miljard euro aan Israëlische wapens gekocht van bedrijven die dat leger bewapenen. Daarnaast wordt door de Staat tot aan de Hoge Raad geprocedeerd om onderdelen te kunnen blijven leveren voor de F-35-vliegtuigen waarmee Israël Gaza bombardeert.
Zo is Nederland medeplichtig gemaakt aan de Israëlische genocide.
In zijn scherpe Commentaar van 16 januari oordeelt NRC hard over de rol van de VS en EU. ‘De oorlog in Gaza heeft de wereld op zijn allerlelijkst laten zien’, concludeert de krant. NRC schrijft dat ook Nederland te weinig heeft gedaan om Israëls geweld te stoppen, en zich in de VN zelfs twee keer onthield van stemming over een staakt-het-vuren. ‘Nederland behoort tot een kleine minderheid van landen die zich niet uitspreken voor een vredesbestand’, schrijft Trouw in een reconstructie van het regeringsbeleid.
Dat leidt inderdaad tot spanningen in de samenleving, zoals premier Schoof het noemt. Daarin is hij veel te bescheiden. NRC vat de schade aan de samenleving als gevolg van de oorlog in Gaza samen als ‘verwoesting’:
Gerechtigheid is zoek. Spanningen in samenlevingen zijn toegenomen, bevolkingsgroepen zijn tegen elkaar opgezet, er is in veel westerse landen een uitbarsting te zien van antisemitisme en haat jegens moslims. In Europa, ook in Nederland, zijn scheuren in de samenleving ontstaan die misschien nooit meer helen. Ook dat is een verwoesting die deze verschrikkelijke oorlog heeft aangericht.
Die verwoesting is ook zichtbaar in Nederland. Dat de altijd al extreme pro-Israëlpolitiek heeft kunnen uitmonden in medeplichtigheid aan genocide heeft diepe wonden geslagen. Eerder droeg onder meer de komst van de Israëlische president Yitzhak Herzog al bij aan de conclusie dat maatschappelijke afspraken als ‘Nooit meer’ ongeldig zijn verklaard. En dat loyaliteit aan Israël door het kabinet boven het welzijn en de belangen van de eigen bevolking wordt geplaatst.
Tegelijkertijd ziet de bevolking hoe Nederland tegenover een andere agressor, Rusland, een tegengestelde koers vaart. Rusland wordt zwaar gesanctioneerd, en het slachtoffer, Oekraïne, wordt terecht op elke denkbare manier geholpen. Naar die compassie kunnen de Palestijnen fluiten: de Nederlandse regering heeft nou eenmaal zijn hart verpand aan hun Israëlische bezetter. Niet eerder kwam die hypocrisie zo zwart-wit in beeld. Ook op dit gebied zijn grenzen overschreden en is vertrouwen geschaad.
NRC heeft gelijk. Dit zijn niet zomaar ‘spanningen’. Dit gaat over de normen die mensen bindt, en die de basis vormen voor hun samenleving. Die zijn ernstig beschadigd. Ook Nederland heeft zich ‘op zijn allerlelijkst’ laten zien. Als Schoof de wonden wil helen, zal het akkoord tussen Hamas en Israël hem niet helpen. De bal ligt bij hemzelf, te beginnen met de erkenning van het aandeel van de regering in de aangerichte schade. En met zijn bekering tot de internationale rechtsorde. De samenleving kan niet wachten.
