Het opgelaaide geweld tussen Israël en gewapende groeperingen in Gaza onderstreept de noodzaak van een duurzame oplossing. Nederland kan en moet daarbij een actievere rol spelen.
Het was vrijdag 3 mei weer raak in Gaza. Israël schoot bij de wekelijkse demonstratie bij het grenshek tientallen ongewapende demonstranten neer, waarvan er twee werden gedood. Als represaille werd er vanuit Gaza geschoten, waarschijnlijk door de pro-Iraanse Islamitische Jihad, waarbij twee Israëlische soldaten gewond raakten. Het antwoord daar weer op was een Israëlisch luchtbombardement op een militaire positie van Hamas, waarbij twee leden van de Palestijnse organisatie werden gedood.
Dat was het begin van een escalatie tussen het Israëlische leger en gewapende Palestijnse groepen, die inmiddels aan 23 Palestijnen en een viertal Israëli’s het leven heeft gekost. Honderden projectielen vanuit Gaza en honderden luchtaanvallen door Israël: het gaat om de grootste geweldsuitbarsting sinds de oorlog van 2014.
De vraag naar de chronologie van de gebeurtenissen –wie begon eerst –is in zoverre belangrijk dat het antwoord aantoont dat het hier zeker niet gaat om een blinde agressie tegen Israël, zoals sommigen beweren. Dat Israël ‘dus’ het recht heeft op grootscheepse zelfverdediging is een wel zeer eenzijdige lezing van de gebeurtenissen.
Het buitensporig geweld tegen demonstranten de afgelopen 57 weken, waarbij Israëlische militairen het internationaal humanitair recht en de universele mensenrechten schonden door in Gaza met scherpe munitie op Palestijnse betogers te schieten, heeft olie op het vuur gegooid en absoluut geen de-escalerend effect gesorteerd. Een door de VN-Mensenrechtenraad ingestelde onafhankelijke commissie die onderzoek deed naar het geweld, concludeerde dat Israëlische militairen op grote schaal demonstranten, die geen enkel gevaar voor hen vormden, doodden en verminkten.
Het onacceptabele geweld aan de grens is maar een deel van het verhaal. Al meer dan een decennium worden de twee miljoen inwoners van Gaza collectief gestraft met de praktisch hermetische afsluiting van het gebied. Die afsluiting is dodelijk voor de economie; de handel, industrie, visserij en landbouw. De afsluiting is dramatisch voor de gezondheidszorg, voor het onderwijs, voor het perspectief van jongeren. De afsluiting van Gaza was en is onmenselijk en heeft bijgedragen tot de verdere ontmenselijking van de Palestijnse bevolking van: ‘allemaal terroristen’. De blokkade van Gaza heeft zeker niet geholpen om meer veiligheid in Israël te creëren.
Dat is misschien wel het meest trieste: het geweld eist opnieuw een heel hoge tol maar lost niets op. Net zomin als de Israëlische agressie tegen Gaza in 2008-2009, 2012 en 2014 iets heeft opgelost.
Aan beide kanten wordt het internationaal humanitair recht geschonden. Er is geen enkele rechtvaardiging voor de Palestijnse strijdgroepen om burgers te beschieten: het is een misdaad volgens het internationaal recht. Het maken van burgerslachtoffers is niet alleen amoreel maar ook weinig effectief: Israëlische concessies zijn er zelden mee afgedwongen.
Het gericht uitschakelen zondag door Israël van een commandant van Hamas, de eerste ‘targeted killing’ sinds 2014, valt in dezelfde categorie van het zinloos en illegaal voeden van de geweldscyclus. Hoeveel Hamasleiders zijn in de afgelopen jaren niet door Israël vermoord? En hebben die moorden de islamisten werkelijk verzwakt? Er werd hoogstens toegegeven aan de primitieve verleiding om wraak te nemen.
De Nederlandse ambassadeur in Israël, Gilles Beschoor Plug, pleitte dit weekend op sociale media voor een ‘duurzame oplossing voor Gaza’. Hij heeft zeker gelijk als het gaat om de noodzaak van duurzame oplossingen. Het probleem is echter vooral Israël. Als eerste stap moet Israël zijn afspraken met Egypte en de Verenigde Naties nakomen om de blokkade van Gaza te verlichten. Voorrang moet worden gegeven aan het wegnemen van alle belemmeringen voor adequate medische hulpverlening. En daarna moet er definitief een einde worden gemaakt maken aan de blokkade van de kuststrook.
The Rights Forum vindt dat de Nederlandse regering een actievere rol kan en moet spelen bij het zoeken naar een rechtvaardige vrede. Ook in Gaza. De bescherming van Palestijnse burgers onder Israëlische bezetting heeft daarbij prioriteit. Ook het principe van accountability is cruciaal: zij die het internationaal recht en de mensenrechten schenden zullen daarvoor verantwoording moeten afleggen.
