De HEMA ligt onder vuur vanwege de verkoop van Teperberg-wijnen. Dat Israëlische wijnhuis verwerkt druiven uit bezet Palestijns gebied, en hoort om die reden te worden gemeden. De HEMA wordt gevraagd gehoor te geven aan de fundamente bezwaren tegen het wijnhuis.
De HEMA ligt onder vuur vanwege de verkoop van Teperberg-wijnen. Dat Israëlische wijnhuis verwerkt druiven uit bezet Palestijns gebied, en hoort om die reden te worden gemeden. De HEMA wordt gevraagd gehoor te geven aan de fundamentele bezwaren tegen het wijnhuis.
Deze week ontstond ophef nadat een burger de HEMA aansprak op de verkoop van Israëlische wijn van het merk Hadar (Efrat). Zij riep het bedrijf op na te gaan of deze wijn wel echt uit Israël komt, en sprak het vermoeden uit dat die afkomstig is uit een illegale Israëlische kolonie in bezet Palestijns gebied.
Haar zorg is terecht. In februari publiceerde The Rights Forum een onderzoek naar de verwevenheid tussen de Israëlische wijnindustrie en de illegale Israëlische kolonisering van bezet Palestijns en Syrisch gebied. Daaruit blijkt dat de overgrote meerderheid van de Israëlische wijnproducenten betrokken is bij de illegale exploitatie van die gebieden.
De door de HEMA te koop aangeboden wijnen worden geproduceerd door het Israëlische wijnhuis Teperberg 1870, dat druiven verwerkt die afkomstig zijn van de door Israël bezette Palestijnse Westelijke Jordaanoever. Het wijnhuis bezit daar uitgestrekte wijngaarden rond de illegale Israëlische kolonies Mevo Horon en Gush Etzion. Bij die laatste bevindt zich ook de kolonie Efrat – naamgever van de wijnen waartoe die van de HEMA behoren.
De druiven worden na de oogst naar Israël gebracht, en daar verwerkt en gebotteld. Aansluitend worden de wijnen geëxporteerd als ‘Made in Israel’, voorzien van een Israëlische streepjescode.
De HEMA is bekend met de status van de Efrat-wijnen. Enkele jaren geleden nam de winkelketen ze op in het assortiment, maar na te zijn geïnformeerd over de werkelijke herkomst en de activiteiten van Teperberg 1870, leek de HEMA de verkoop te hebben beëindigd.
Dat besluit zou niet meer dan logisch zijn. Slechts drie maanden geleden werden de illegale activiteiten van Teperberg 1870 bevestigd door de onderzoekers van de Israëlische organisatie Who Profits. Ook zal de HEMA op de hoogte zijn van de consumentencampagnes die in landen als Canada worden gevoerd tegen Efrat-wijnen.
In een verklaring stelde de HEMA dinsdag – één dag na de klacht – dat de ‘Judean Hills-wijnen die door Hema verkocht worden, zijn geproduceerd met druiven, welke uitsluitend geteeld en geoogst zijn op Israëlisch grondgebied’. Waarop de HEMA die informatie baseert blijft onvermeld, maar vermoedelijk is die afkomstig van de producent, Teperberg 1870.
Die trekt zich echter niets aan van de grenzen tussen Israël en de bezette gebieden; op haar website worden Palestina en de Syrische Golan als deel van Israël gepresenteerd. Desondanks tracht de HEMA consumenten gerust te stellen: ook al staat het woord ‘Efrat’ met koeienletters op de doos en is de Efrat-huisstijl onmiskenbaar, dit keer komen de druiven écht niet uit de wijngaarden rond Efrat.
Kennelijk schept de HEMA vetrouwen in een producent die op de eigen website aantoont elk vertrouwen onwaardig te zijn. Dat is slecht te begrijpen, maar discussie daarover gaat voorbij aan de kern. De relevante vraag is namelijk niet of de HEMA specifieke wijnen van Teperberg 1870 wel of niet aan zijn klanten kan voorzetten, maar waarom de winkelketen überhaupt zaken doet met bedrijven die zich schuldig maken aan de illegale exploitatie van bezet land. Dat zijn geen acceptabele handelspartners.
De vraag die bedrijven als de HEMA zich dienen te stellen is of hun activiteiten inbreuk maken op de mensenrechten, in dit geval met name die van de Palestijnen. Om dat te beoordelen staan hen diverse instrumenten ter beschikking, waaronder de UN Guiding Principles on Business and Human Rights, OESO-richtlijnen en het Nationaal Actieplan bedrijfsleven en mensenrechten.
Bestudering daarvan wijst onomstotelijk uit dat (directe of indirecte) samenwerking met bedrijven als Teperberg 1870 de HEMA betrekt bij goed gedocumenteerde schendingen van de het internationaal recht en de mensenrechten. Dat ernstige feit kan niet worden afgedaan met een nietszeggende – en onbetrouwbare – verklaring over de herkomst van druiven.
De HEMA moet niet alleen de Efrat-wijnen uit het schap verwijderen, maar elke vorm van samenwerking met Teperberg 1870 beëindigen. Niet omdat een consument daarop aandringt, maar om zelf als fatsoenlijk bedrijf door het leven te kunnen. Zolang het dat nalaat, kan de HEMA zich opmaken voor toenemend protest. Dat draait niet om druiven, maar om mensenrechten.
