Satellietfoto’s lijken uit te wijzen dat Israël werkt aan uitbreiding van zijn nucleaire capaciteit. Voor een vergelijkbare verdenking werd Iran bestraft met sancties, en Irak met een militaire invasie. Dat gebeurde mede op grond van Israëlische verzinsels.
Amerikaanse satellietfoto’s lijken uit te wijzen dat Israël in het geheim werkt aan uitbreiding van zijn nucleaire programma. De foto’s tonen bouwactiviteit pal naast het nucleaire onderzoekscentrum bij de stad Dimona in de Naqab-woestijn (Negev). Daar lijkt onder andere te worden gewerkt aan een gebouw met meerdere ondergrondse verdiepingen en de oppervlakte van anderhalf voetbalveld. De foto’s zijn gemaakt door het Amerikaanse bedrijf Planet Labs en werden gepubliceerd door persbureau AP.
Planet Labs heeft daarnaast nog een tweede geheime Israëlische faciliteit gefotografeerd. Het zou gaan om de luchtmachtbasis Kanaf 2 ten westen van Beit Shemesh. Op openbare Israëlische kaarten is de basis niet zichtbaar. In plaats daarvan is onbebouwde grond te zien. Naar verwachting leiden de foto’s binnenkort tot nadere informatie over de basis.
De ontdekking van de nieuwe activiteiten bij Dimona is het gevolg van een presidentieel besluit van Donald Trump. In 1997 nam het Amerikaanse Congres op verzoek van Israël een wet aan die het Amerikaanse bedrijven verbood satellietfoto’s van Israël te maken en publiceren met een hogere resolutie dan foto’s die door buitenlandse bedrijven werden gemaakt.
Om die reden hadden de door bedrijven als Google Earth gemaakte foto’s van Israël en de bezette gebieden een veel lagere resolutie dan hun foto’s van andere landen. Maar nadat een Zuid-Koreaans bedrijf foto’s met een hogere resolutie begon te maken, besloot Trump afgelopen zomer op aandringen van Amerikaanse onderzoekers en bedrijven tot versoepeling. Daar heeft Planet Labs gebruik van gemaakt.
De nucleaire reactor bij Dimona werd vanaf 1958 met hulp van Frankrijk in het diepste geheim gebouwd. Israël stelt dat de reactor vreedzame onderzoeksdoeleinden dient, maar het is een publiek geheim dat er van meet af aan kernwapens zijn ontwikkeld. Halverwege de jaren zestig kwamen de eerste wapens beschikbaar. Aangenomen wordt dat Israël over tussen de zeventig en vierhonderd kernwapens beschikt. Het land bevestigt noch ontkent dat.
In 2017 onthulde The New York Times dat Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog van 1967 plannen had om in de Egyptische Sinaï-woestijn een atoombom tot ontploffing te brengen. Vanwege het gunstige verloop van de oorlog zag het daarvan af.
Israël is naast India, Pakistan en Zuid-Sudan de enige VN-lidstaat die weigert het Non-proliferatieverdrag (het verdrag tegen verspreiding van kernwapens) te tekenen, dat door 191 landen is onderschreven. Ook weigert het inspecteurs van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) van de VN toe te laten.
In 2003 kwam alarmerend nieuws naar buiten over de armoedige staat van de reactor, en over een rechtszaak waarin compensatie werd geëist voor de stralingsdood van vijf werknemers. In 2004 kregen de inwoners van Dimona preventief jodiumtabletten uitgereikt voor het geval er straling uit de reactor zou vrijkomen. In 2011 bleek tijdens een rechtszaak, aangespannen door 44 ernstig zieke werknemers, dat zich al sinds de bouw van de reactor stralingsincidenten hebben voorgedaan. In 2019 werd dit tijdens een andere rechtszaak bevestigd.
Analisten noemen de huidige activiteiten noodzakelijk, aangezien Israël niet bereid is tot sluiting van de versleten reactor. Dat betekent dat substantiële delen volledig moeten worden vervangen. Bovendien zal Israël naar verluidt meer tritium en plutonium willen produceren. Daarnaast moeten de vermoede problemen met de opslag van radioactief afval worden opgelost. Er lijkt dus in het geheim sprake van zowel modernisering als uitbreiding van Israëls nucleaire programma.
Dieptepunt in de aanhoudende Israëlische beschuldigingen van Iran was de toespraak van premier Netanyahu tot de VN in 2012, waarbij hij een afbeelding van een op ontploffen staande bom presenteerde en met militaire actie dreigde. Daarnaast bevocht Israël uit alle macht de totstandkoming van containment-afspraken met Iran, waarbij Netanyahu president Obama in zijn hemd zette door in maart 2015 diens ‘Iran-deal’ in het Amerikaanse Congres aan te vallen.
Desondanks kwam de Iran-deal tot stand. In juli 2015 sloten de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad, Duitsland en de EU een akkoord met Iran. Hoewel de navolgende controles door het IAEA uitwezen dat het akkoord door Iran werd nageleefd, trok de regering-Trump zich er in mei 2018 uit terug, en stelde er harde sancties voor in de plaats. Die dwongen ook niet-Amerikaanse bedrijven – denk aan KLM – hun Iraanse activiteiten te beëindigen.
Opmerkelijk is dat het Israëlische militaire en veiligheids-establishment zich in 2015 achter de Iran-deal blijkt te hebben opgesteld. Dat brisante feit werd recent door voormalig topmilitair Yair Golan in The Washington Post naar buiten gebracht. Golan schrijft dat Netanyahu het standpunt destijds van tafel veegde omdat het zijn imago als compromisloze politieke havik doorkruiste.
Netanyahu stelde dat Israël over informatie beschikte dat Iraks leider Saddam Hussein op het punt stond een nucleair wapen te verwerven en bezig was zijn arsenaal aan biologische en chemische wapens te perfectioneren. Verwijzend naar de aanslagen van 11 september 2001 waarschuwde hij de Amerikanen dat ‘once Saddam has nuclear weapons, the terror networks will have nuclear weapons’.
Bij die gelegenheid lanceerde Netanyahu de theorie van de ‘portable manufacturing sites of death’: Irak zou geen gebruik maken van een centrale reactor, maar de beschikking hebben over ‘centrifuges zo groot als wasmachines’, die overal in het land verborgen waren. Om die reden ook zouden nieuwe VN-inspecties geen zin hebben. Zijn conclusie: ‘Today the United States must destroy the regime because a nuclear-armed Saddam will place the security of our entire world at risk.’
In de nacht van 19 op 20 maart 2003 viel een coalitie onder Amerikaanse leiding Irak binnen. President George W. Bush legitimeerde de aanval met de claim dat Irak massavernietigingswapens verborgen hield. Die claim bleek niet te deugen: er werden in Irak geen wapens gevonden. Evenmin werd een exemplaar van Netanyahu’s centrifuges aangetroffen.
De oorlog veroorzaakte in Irak een humanitaire catastrofe. Delen van het land raakten bedekt met miljoenen kilo’s radioactief verarmd uranium – het residu van de overvloedige westerse kogels, raketten en granaten. Deskundigen vergeleken de gevolgen met die van de ramp bij Tsjernobyl. Een alarmerend rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie werd door de regering-Obama geblokkeerd, maar later onderzoek, onder meer door IKV Pax Christi, bracht de gruwelijke gevolgen aan het licht die Irak nog generaties zullen teisteren.
Irak beschikte begin deze eeuw niet over een nucleair programma, maar is cynisch genoeg door toedoen van Bush’ ‘coalition of the willing’ veranderd in een nucleaire schroothoop. Mede op grond van Israëlische verzinsels is een ‘Tsjernobyl aan de Tigris’ gecreëerd.
Ook Netanyahu’s voorspelling dat als gevolg van een aanval op Irak het regime in buurland Iran zou imploderen, kwam niet uit. Integendeel: Iran wist zijn invloed in Irak en de regio sterk uit te breiden. Bovendien effende de Irak-oorlog het pad voor de opkomst van Islamitische Staat.
Ten aanzien van Netanyahu resteert de vraag hoe hij er – in weerwil van zijn status als ‘expert’ – op elk gebied zo volledig naast heeft kunnen zitten. Het antwoord is allang bekend: de informatie waarop Netanyahu en zijn Amerikaanse neoconservatieve bondgenoten zich baseerden was van A tot Z gefabriceerd. Het waren leugens.
