Jan KeulenIsraël, de ultieme trol

Sommige mensen krijgen een waas voor ogen als ze het woord ‘Palestijnen’ lezen. Dat geldt bijvoorbeeld voor bepaalde lezers van het EO-blad Visie. “Het lijkt wel of sommige lezers al afhaken als het woord ‘Palestijnen’ in de kop staat”, verzucht Visie-hoofdredacteur Marco van der Straten. “Ze slaan dan in hun reactie de plank echt mis”. Het advies is dan het verhaal nog maar eens te lezen en “vaak komt het dan goed”.

Ook bij het orthodox-christelijke Nederlands Dagblad “is Israël de absolute nummer één als het gaat om lezersreacties”. Buitenland-commentator Jan van Benthem “is zo uitbundig uitgescholden voor alles wat mooi en lelijk is, dat hij zich daar niets meer van aantrekt”. Volgens hem komen “de zwaarste scheldpartijen vooral van mensen die Israël door dik en dun steunen”.

“Zij willen geen kritische noot horen. En als je die wel benoemt, zeggen ze dat je pro-Palestijns bent, een vijand van Israël. Het is lastig door die heftige taal heen te prikken om te zien of er argumentatie achter zit die misschien hout snijdt”, aldus Van Benthem.

Het Nederlands Dagblad krijgt veel reacties binnen via de sociale media. Volgens Van Benthem zijn de berichtjes “negen van de tien keer nep”. “Foto’s zijn vaak ergens anders gemaakt, één keer kwam het beeld zelfs uit een horrorfilm.”

Er zijn onderzoeksmethoden om te achterhalen  of de berichten op Facebook en Twitter kloppen. “We hebben een jaar lang alle pro-Israël berichten gecheckt die we binnenkregen”, vertelt Van Benthem aan EO-Visie. “Vroeger kostte dat uren. Nu weten we soms binnen tien minuten al of iets waar is. In die tijd was er één berichtje dat klopte. De rest was meuk.”

Voor de goede orde: de EO en het Nederlands Dagblad zijn uitgesproken pro-Israëlische media. Als zij al last hebben van trollen, hoe zit het dan met meer doorsnee media? Om maar te zwijgen van organisaties als The Rights Forum, die kritisch staan ten opzichte van de Israëlische nederzettingen- en bezettingspolitiek.

Trollen zijn personen die, volgens de definitie van Wikipedia, op websites en sociale media “berichten plaatsen met het doel voorspelbare emotionele reacties – bijvoorbeeld woede, irritatie, verdriet, of scheldpartijen – van andere mensen uit te lokken, opzettelijk verkeerde informatie te geven of zichzelf expres anders voor te doen”.

Er zijn regimes die lijken te beschikken over een leger aan trollen. Neem Rusland, Turkije en Israël: drie landen die actief trollen inzetten voor propaganda en desinformatie. In Rusland zijn de trollen georganiseerd in “web brigades”: georganiseerde groepen anonieme politieke commentatoren op internet, betaald door de Russische overheid. De trollen gebruiken meestal schuilnamen en hun belangrijkste taak is het ondersteunen van Putin’s propaganda, bijvoorbeeld over de toedracht van de ramp met de MH17 of over de bezetting van de Krim.

In Turkije beschikt de regerende AK-partij over een divisie van 180 “content makers” die 24 uur per dag actief zijn om regeringspropaganda te bedrijven op Twitter, Facebook en andere sociale media. Zelf ondervond ik hoe mijn kritische tweets over de schending van persvrijheid in Turkije werden tegengesproken in keurig Engels, door mij onbekende Turkse twitteraars.

De pro-Israëlische trollen zijn een verhaal apart. Er zijn ongetwijfeld betaalde beroepstrollen actief, maar er lijkt ook een leger fanatiekelingen te zijn dat er een sport van maakt te reageren op elke kritiek op de Israëlische regering. Velen van hen schuwen noch het schelden in alle toonaarden, noch het toewensen van vreselijke ziektes, gelardeerd met een animatie-gifje van een wapperende Israëlische vlag. Het is allemaal nogal ontluisterend. En wie wordt erdoor overtuigd?

In een genuanceerde tweet hebben we de Vlaamse Pax Christi medewerkster Brigitte Hermans onlangs geciteerd: “Het conflict tussen Israëli’s en Palestijnen is niet zwart-wit, wel asymmetrisch”. Die tweet werd onmiddellijk geriposteerd: “Tikfoutje. U bedoelde antisemitisch”. De beschuldiging anti-Joods te zijn of antisemitisch, nazi, of voorstander van terrorisme slaat elke discussie dood. Argumenteren heeft geen zin meer.

Op de sociale media van The Rights Forum verwijderen we de ergste beledigingen en verwensingen. Haat zaaien, antisemitisme, islamhaat en andere vormen van racisme zijn ook niet toegestaan. Trollen “ontvrienden” we. Voor de rest staan we open voor alle argumenten, die met een minimale dosis respect worden geventileerd.

Dat er veel feitenvrij wordt gezwamd op sociale media, over elk denkbaar onderwerp waarover mensen van mening kunnen verschillen, is bekend. Veel van die feitenvrije “informatie” is echter niet afkomstig van een legertje trollen of verwarde fanatici. Veel komt uit officiële bron. Zo publiceerde premier Netanyahu van Israël onlangs twee propagandavideo’s, waarin hij beweerde dat geen Palestijnse leider zo goed voor de Palestijnen is als hij. In een ander filmpje beschuldigt hij de Palestijnen ervan met hun streven naar een onafhankelijke staat uit te zijn op “etnische zuivering” van Joden.

Het bontst maakt het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken het, dat vorige week een filmpje op haar Facebook pagina zette, getiteld “Welkom in het Huis van het Joodse Volk”. In het filmpje wordt een modern gezin getoond: Jacob, Rachel en hun kind. Ze krijgen een hele serie ongenode gasten, maar “wie er in 3000 jaar ook op hun deur klopte, de Joden bleven home-sweet-home”. Het lukt de Assyriërs, de Grieken, de Romeinen, de Arabieren, de kruisvaarders, de Mammelukken en Ottomaanse Turken niet hen uit hun huis te verjagen. Al moeten ze op een gegeven moment wel verhuizen naar de keuken of de kinderkamer.

Uiteindelijk komen de Britten. Ze geven het gezin “in naam van de Volkerenbond”  hun huis terug. Helemaal voor hen. “Eindelijk een staat voor onszelf”, juicht het echtpaar, “het land Israël”. De feestvreugde duurt echter niet lang, want er wordt weer op de deur geklopt. Nu staat er een Palestijns echtpaar voor de deur, dat blijkbaar het huis opeist.

Het schandelijke filmpje, dat de Palestijnen voorstelt als indringers in een huis dat niet van hen is, die pas arriveerden na de stichting van de staat Israël, werd tot dusver haast een miljoen keer bekeken op Facebook. Het is onduidelijk of je om zo’n flagrante vervalsing van de geschiedenis moet lachen of huilen. Hier is de ultieme trol aan het werk, die elke “argumentatie die hout snijdt” bij voorbaat weglaat en ondermijnt.