Schaakmat in Oost-Jeruzalem

‘Sportwashing’ heet het fenomeen. Landen die de mensenrechten schenden organiseren prestigieuze internationale sportevenementen om het eigen imago op te vijzelen en hun kwalijke praktijken te verdoezelen. Met een glimlach, een gelikte PR-campagne en goede faciliteiten heten zij de wereld welkom.

Het WK voetbal in Qatar heeft het fenomeen vol in de schijnwerper gezet. De dood van enkele duizenden arbeiders uit Midden- en Oost-Azië die de stadions en andere faciliteiten bouwden, daar bleek geen witwassen meer aan. Vlak voor de aftrap op 20 november zitten zo’n beetje alle betrokkenen met het toernooi in hun maag.

Lessons learned? Dat geldt niet voor de Nederlandse schaakbond. Die stuurt een topteam naar het WK schaken voor landenteams, dat tegelijk met het WK voetbal begint. De organisatie is door de wereldschaakbond in handen gegeven van Israël, dat een chique hotel in Oost-Jeruzalem als locatie heeft aangewezen. Inderdaad, het stadsdeel dat het al 55 jaar militair bezet houdt en illegaal heeft geannexeerd, dát Oost-Jeruzalem.

Wat die bezetting onder andere betekent: de circa 360 duizend Palestijnse inwoners waren uitgesloten van de onlangs gehouden Israëlische parlementsverkiezingen, en daarmee van invloed op de politiek die hun levens bepaalt. Dat geldt niet voor de 230 duizend (and counting) Israëlische kolonisten die zich in 14 illegale ‘nederzettingen’ in het stadsdeel hebben gevestigd, gefaciliteerd door de bezettingsautoriteiten. Oost-Jeruzalem wordt op klassiek koloniale wijze ‘verjoodsd’.

Het hotel is daar een symbool van. Het is geen Palestijns hotel, maar onderdeel van een Israëlische hotelketen in het duurdere segment. De bovenste etages bieden een pittoresk uitzicht op Sheikh Jarrah, Silwan en de andere wijken waar honderden Palestijnse gezinnen uit hun huizen dreigen te worden gegooid. In de ochtend is de kans groot dat de schakers vanaf hun balkon de sloop van één of meer Palestijnse woningen kunnen meebeleven – woningen die zijn gebouwd zonder vergunning van de bezetter, die voor Palestijnen vrijwel onverkrijgbaar is.

De wereldschaakbond beschrijft het hotel in lyrische termen. Dat is nog niets vergeleken met zijn lofzang op Jeruzalem, die leest als een vakantiefolder van de bezettingsauto­ri­teiten. In Jeruzalem is alles pais en vree, stelt de bond, het is er één en al harmonie en verrukking. Van Palestijnen is geen spoor te bekennen. Het woord ‘bezetting’ valt niet.

Het is sportwashing in optima forma, een ideaal waar mensenrechtenschendende regimes normaal gesproken alleen van kunnen dromen. Niet alleen zijn de internationale schaakbonden bereid in bezet gebied te komen spelen en zodoende de Israëlische annexatie te legitimeren, ze fungeren ook nog eens vrijwillig als PR-bureau. Ik weet niet of er een term bestaat voor een zet waarmee een schaker zichzelf mat zet, maar dat is wat de schaakbonden in moreel opzicht hebben gedaan.