Israël dreigt met een grote militaire operatie tegen Gaza als de wekelijkse Mars van Terugkeer-demonstraties niet ophouden. Bovendien legde het de doorvoer van brandstof naar de strook stil, net op het moment dat de bevolking dankzij extra steun uit Qatar enig licht in de duisternis zag. In acht dagen werden tijdens demonstraties tien Palestijnen door Israëlische scherpschutters gedood.
Vijftienduizend Palestijnen namen afgelopen vrijdag in Gaza deel aan de demonstraties in het kader van de Grote Mars van Terugkeer. Zoals gebruikelijk staken zij autobanden in brand, lieten vliegers en balonnen met brandbaar materiaal over het zogenoemde ‘grenshek’ vliegen en bekogelden de Israëlische militairen aan de andere kant van het hek met stenen en – volgens het leger – zelfgemaakte explosieven. De militairen bestookten de demonstranten met scherpe munitie, met metaal omhulde rubberkogels en grote hoeveelheden traangas.
Volgens de in Gaza gevestigde mensenrechtenorganisatie Al-Mezan werden zeven Palestijnen doodgeschoten, onder wie twee jongens van 17 en 18 jaar. Daarnaast raakten 257 demonstranten gewond, onder wie vier journalisten en een medisch hulpverlener. Drie van de gedode Palestijnen hadden volgens een legerwoordvoerder het hek doorbroken en renden op militairen af. Een Palestijnse fotograaf verklaarde echter dat een van de doorgebroken Palestijnen, een 17-jarige jongen, werd doodgeschoten terwijl hij juist probeerde naar Gaza terug te keren. Uit filmbeelden blijkt verder dat een 22-jarige demonstrant werd gedood terwijl hij ver van het hek brandende autobanden voortsleepte.
Bij de demonstraties een week eerder vielen volgens Al-Mezan drie doden, onder wie twee jongens van 13 en 19 jaar oud. Daarnaast vielen er 211 gewonden, onder wie vijf journalisten en vier medisch hulpverleners. Volgens tellingen van The Rights Forum werden sinds het begin van de demonstraties op 30 maart jongstleden 204 demonstranten gedood.
De Israëlische regering dreigt met grootschalig geweld tegen Gaza als de Palestijnen hun wekelijkse demonstraties voortzetten. Zowel premier Benjamin Netanyahu als minister van Defensie Avigdor Lieberman stelde de bevolking van Gaza gisteren ‘zware klappen’ en ‘een grote militaire operatie’ in het vooruitzicht als de demonstraties niet stoppen. Volgens Israëlische media voelt de militaire top niets voor zo’n operatie.
Afgelopen vrijdag al liet minister Lieberman de levering van diesel en gas aan Gaza staken ‘tot de terreur en het geweld in Gaza volledig zijn gestopt’. Daaronder ook de door Qatar betaalde extra leveranties van brandstof, die juist op gang waren gekomen. Qatar stelde eerder deze maand 60 miljoen dollar voor extra brandstof beschikbaar voor de enige elektriciteitscentrale in Gaza. Daarmee zou de bevolking de komende zes maanden gedurende acht uur per etmaal van elektriciteit kunnen worden voorzien, in plaats van de huidige vier uur.
Afgelopen dinsdag, woensdag en donderdag bereikten de eerste trucks met extra brandstof Gaza vanuit Israël, onder begeleiding van VN-voertuigen. Maar vrijdag besloot Lieberman een eind aan alle brandstofleveranties te maken, ook aan de reguliere, door de Palestijnse Autoriteit (PA) betaalde leveranties die Gaza voor complete duisternis behoeden. Ook ditmaal passeerde Lieberman de Israëlische defensietop, die volgens de krant Haaretz (€) vreest dat publieke voorzieningen in Gaza, zoals ziekenhuizen, binnen enkele dagen zullen stilvallen.
De deal tussen Qatar, Israël en Hamas – dat het feitelijke bestuur in de Gazastrook vormt – werd tot stand gebracht door Nickolay Mladenov, de Speciale VN-Coördinator voor het Midden-Oosten Vredesproces. Israël stemde ermee in, juist uit vrees dat het uitblijven van verbetering van de humanitaire omstandigheden tot meer onrust zal leiden.
Mladenov, die net als Egypte al langer betrokken is bij pogingen een wapenstilstand tussen Hamas en Israël te bereiken, wekte de wrevel van de PA. Die voelt zich buitenspel gezet en liet donderdag weten niet langer met Mladenov te willen samenwerken.
De Palestijnse president Abbas stelt als voorwaarde voor de extra steun aan Gaza dat die via zijn PA loopt en dat vooruitgang wordt geboekt met de verzoening tussen de PA en Hamas. De met Egyptische bemiddeling in 2017 ingezette verzoeningspoging raakte in het slop vanwege de weigering van Hamas zijn veiligheidsdiensten te ontwapenen. Abbas dreigt nu de sancties die hij eerder tegen Gaza instelde te verscherpen. Vorig jaar schroefde hij de leverantie van stroom en medicijnen terug en stelde hij de betaling van ambtenarensalarissen uit om Hamas onder druk te zetten.
