Ayyash wordt zonder bewijs beschuldigd van banden met Hamas: een beproefde Israëlische tactiek om Palestijnse stemmen het zwijgen op te leggen. De vrees bestaat dat hem in Oostenrijk geen eerlijke behandeling wacht of dat hij aan Israël wordt uitgeleverd.
De Internationale Rechtshulpkamer van de Rechtbank Amsterdam die op dinsdag 11 november besloot tot Ayyash’ overlevering aan Oostenrijk vond dergelijke garanties niet nodig. Hoewel het VN-Comité tegen Folering in mei 2024 serieuze zorgen uitte over de omstandigheden in Oostenrijkse detentiecentra, zag de rechtbank geen reëel gevaar dat Ayyash zal worden onderworpen aan een slechte behandeling.
Verder stelt de rechtbank geen aanwijzingen te hebben dat Israël verzocht heeft om uitlevering van Ayyash door Oostenrijk. Ook het vage Oostenrijkse arrestatiebevel werd niet als bezwaar gezien. Zo kan het gebeuren dat Ayyash vandaag tegen zijn wil wordt overgeleverd.
Mustafa Ayyash (33) is oprichter en directeur van het online nieuwsmedium Gaza Now (Ghazzah al-An). Geboren en getogen in het vluchtelingenkamp Nusayrat in Centraal-Gaza, leeft hij als zo’n tien jaar in Oostenrijk. Na 7 oktober 2023 groeide Gaza Now vanwege zijn live verslaggeving op sociale media uit tot prominente bron van informatie over de Israëlische genocide. Ook werden via het platform fondsen geworven voor humanitaire hulp.
Ayyash werd op 19 september op Schiphol aangehouden op grond van een door Oostenrijk ingediend Europees arrestatiebevel. In Oostenrijk loopt een strafrechtelijk onderzoek naar zijn ‘banden met Hamas’. Die beschuldiging wordt sinds eind 2023 door Israël en zijn bondgenoten geuit en heeft voor Ayyash al tot grote gevolgen geleid – maar nog nooit tot bewijs.
Gevolg is dat het arrestatiebevel op grond waarvan Ayyash werd aangehouden ‘heel vaag’ is, en gebaseerd op ‘met name algemene verdenkingen’. De citaten komen uit het zittingsverslag van Trouw, dat het arrestatiebevel heeft ingezien. Vanwege die vaagheid werd het door Ayyash’ advocaat aangevochten. De rechtbank nam er echter genoegen mee onder verwijzing naar het nog lopende Oostenrijkse onderzoek.
Maar juist dat had argwaan moeten wekken. Op 18 april 2024 viel de Oostenrijkse politie de woning van Ayyash binnen. Zijn telefoons, computers en andere electronica werden in beslag genomen; hij en zijn vrouw werden verhoord. Terwijl dit ruim anderhalf jaar geleden was, zijn de Oostenrijkers nog altijd op zoek naar bewijs. Dat is niet geruststellend, zoals de rechtbank vindt, maar alarmerend.
Het Oostenrijkse onderzoek werd mede ingegeven door santies die de VS op 27 maart 2024 instelden tegen Gaza Now en Ayyash vanwege gesuggereerde fondsenwerving voor Hamas en het verspreiden van terroristische propaganda. Ayyash werd de toegang tot de VS ontzegd, Amerikaanse bezittingen en tegoeden werden geblokkeerd, en zakendoen met Amerikanen werd verboden. Het Verenigd Koninkrijk stelde vergelijkbare sancties in.
Maar ook die sancties zijn gebaseerd op de ‘algemene verdenkingen’ die Trouw teruglas in het Oostenrijkse arrestatiebevel. Verdenkingen die, daarover bestaat geen twijfel, door Israël de wereld in zijn geholpen. En ook Israël beschikt niet over concreet bewijs, anders had Oostenrijk er niet al anderhalf jaar naar hoeven zoeken.
Israëls pogingen om Gaza Now en Ayyash uit te schakelen passen in de bestaande Israëlische strategie om elke invloedrijke (pro-)Palestijnse stem het zwijgen op te leggen. In Gaza werden sinds 7 oktober 2023 door Israël ten minste 198 journalisten vermoord, volgens cijfers van Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ). Andere voorbeelden zijn de moord op Shireen Abu Akleh en de verbanning van Al-Jazeera. Ook veelzeggend: op dit moment zitten zeker 30 Palestijnse journalisten in Israëlische gevangenissen.
Naast media en journalisten vormen (pro-)Palestijnse ngo’s een voornaam doelwit. Ze worden verboden of hun internationale financiering wordt afgeknepen. De voorbeelden variëren van de zeven prominente ngo’s die door Israël werden vervolgd en gesloten tot het verbod van VN-organisatie UNRWA – de belangrijkste hulpbron voor de Palestijnen.
In alle gevallen waren Israëls ‘bewijzen’ nergens op gebaseerd, maar dat bleek ook niet nodig. Zo staakte Nederland bijvoorbeeld zijn financiering van UNRWA en landbouworganisatie UAWC op grond van Israëlische desinformatie, ook al was die overtuigend weerlegd.
Israël suggereert telkens banden met Hamas, de Palestijnse Islamitische Jihad of het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP). Dat leidt tot ongekende uitwassen, ook in Nederland. In mei en november 2024 werden Nederlandse burgers en organisaties in Israëlische rapporten van zulke banden beticht. Ook al ontbrak elk serieus bewijs, toch nam een rechtse pro-Israël-meerderheid van de Tweede Kamer twee moties aan die Nederlanders criminaliseerden vanwege hun pro-Palestijnse opvattingen.
Het is deze praktijk die Ayyash moet vrezen: een Israëlische lastercampagne die dankzij de medewerking van westerse bondgenoten vérgaande consequenties krijgt. Dit grotere perspectief is door de Rechtbank Amsterdam niet gewogen in het besluit tot overlevering van Ayyash. De rechtbank heeft zich naar eigen zeggen verre gehouden van de inhoudelijke kant, maar alleen gekeken of de overlevering aan de wettelijke eisen voldoet.
Cynisch is dat Ayyash uitgerekend naar Nederland kwam om bij het Internationaal Strafhof in Den Haag een klacht in te dienen tegen Israël, schrijft de Volkskrant. Op 22 november 2023 werd vrijwel zijn hele familie gedood bij een Israëlisch bombardement op het familiehuis in Nusayrat. Onder de doden waren zijn ouders, zus en broer Muhammad, fotojournalist van Gaza Now. Ayyash trachtte een strafklacht tegen Israël in te dienen, die door de Oostenrijkse autoriteiten echter niet in behandeling werd genomen.
Even cynisch is dat Ayyash en zijn gezin Oostenrijk al ruim voor zijn aanhouding op Schiphol hadden verlaten omdat zij zich er niet langer veilig waanden. Juist in Nederland wilde hij zich kunnen beschermen. Van het in augustus uitgevaardigde arrestatiebevel had hij geen weet.
Ayyash is er als gevolg van zijn arrestatie slecht aan toe. Hij heeft ernstige psychische klachten en deed tijdens zijn detentie een zelfmoordpoging, reden waarom hij in isolatie werd geplaatst. Bezoek van familieleden liep stuk op de ernstig vertraagde screening. En nu komt zijn grootste angst uit.
De vraag die resteert is of het besluit van de rechtbank verantwoord is. Dat de regels voor zijn overlevering netjes zijn gevolgd, leidt geen twijfel, maar gezien de risico’s en persoonlijke omstandigheden had de rechtbank op zijn minst garanties moeten bedingen om Ayyash’ veiligheid te garanderen. Dat dit niet is gebeurd is een tenenkrommende misstand.
