Zij aan zij met Israël verzet de regering-Biden zich tegen het aangekondigde onderzoek van het Internationaal Strafhof naar Israëlische oorlogsmisdaden. Daarmee ondermijnt ze de internationale rechtsorde en roept ze de vraag op waar de Palestijnen dan hun recht kunnen halen.
Een onafhankelijk onderzoek naar Israëlische en Palestijnse oorlogsmisdaden is een ‘eenzijdige actie’ en ‘een oneerlijke aanval op Israël’. Dat stelt de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken in reactie op de recente bekendmaking van de hoofdaanklaagster van het Internationaal Strafhof om zo’n onderzoek te openen. Schouder aan schouder met Israël verzet de VS zich ‘uit alle macht’ tegen het onderzoek. Een kwestie van ‘onze sterke toewijding aan Israël en zijn veiligheid’, aldus Blinken.
De regering-Biden nam zich bij haar aantreden voor korte metten te maken met het in veel opzichten desastreuze en roekeloze beleid van de regering-Trump. Wat de kwestie-Palestina/Israël betreft is enig herstelwerk aangekondigd, maar als het gaat om het verantwoordelijk stellen van Israël voor oorlogsmisdaden staat de VS onveranderlijk klaar om de bondgenoot in bescherming te nemen. Trump deed er alles aan het Strafhof te ondermijnen, mede vanwege een aangekondigd onderzoek van het hof naar (Amerikaanse) oorlogsmisdaden in Afghanistan, en vaardigde zelfs zware sancties uit tegen hoofdaanklaagster Fatou Bensouda en een naaste medewerker. Joe Biden trekt die lijn door en houdt vooralsnog ook de sancties in stand.
Nog maar een maand geleden kondigde Biden aan dat zijn buitenlandbeleid geënt zou worden op ‘het verdedigen van vrijheid, het handhaven van universele rechten en respect voor de rechtsorde’. Waar nodig zal de VS zich inzetten ‘voor herstel van de democratie en de rechtsorde’. Wie er een potje van maakt kan erop rekenen dat de VS ‘consequenties oplegt’.
Maar voor Israëlische misdaden maakt de regering-Biden een uitzondering. Dan keert zij zich, zoals vicepresident Kamela Harris telefonisch bevestigde aan de Israëlische president Benjamin Netanyahu, met Israël tegen diezelfde rechtsorde die zij zegt te beschermen. Dan valt zij het hof aan dat die rechtsorde belichaamt. Dat is niet alleen hypocriet, maar ook gevaarlijk. De rechtsorde verdraagt geen uitzonderingen.
Met haar verzet tast de Amerikaanse regering niet alleen de legitimiteit van het hof, maar ook de onafhankelijkheid van de rechtspraak aan. Hoewel de VS niet bij het Strafhof is aangesloten, leest minister Blinken in zijn verklaring de rechters van het hof ongegeneerd de les. Oordeelden die vorige maand na rijp beraad dat het hof rechtsmacht heeft in door Israël bezet Palestijns gebied, Blinken beweert botweg dat ze ongelijk hebben.
‘Amerika is terug op het wereldtoneel’, stelt Joe Biden. Voor de Palestijnen is het een terug van nooit weggeweest. Net als Trump ontzegt Biden hen het recht de misdaden waaronder zij al 53 jaar lijden aanhangig te maken bij een onafhankelijk internationaal gerechtshof. Dat het hof tegelijkertijd de mogelijke Palestijnse misdaden wil onderzoeken die Israël naar eigen zeggen dwingen tot zijn eeuwige overheersing van de Palestijnen, daarover is in de Amerikaanse verklaringen niets terug te vinden.
Net als Trump spreekt de regering-Biden van een ‘eenzijdig gerechtelijke actie’. Het is goedkope kritiek, want nog afgezien van het feit dat er niets tegen eenzijdige gerechtelijke actie is, is het voorgenomen onderzoek het tegendeel van eenzijdig. Sterker nog, toen de aansluiting van Palestina bij het Internationaal Strafhof in 2015 een feit werd, lag daaraan mede een instemmingsverklaring van alle relevante Palestijnse organisaties – op Islamitische Jihad na – ten grondslag. Daarin accepteerden zij de rechtsmacht van het hof en de mogelijke consequenties, inclusief de mogelijkheid dat leden van de organisaties gedagvaard, verhoord en gearresteerd zouden kunnen worden op verdenking van oorlogsmisdaden. Israël daarentegen heeft zich niet bij het hof aangesloten, in de hoop een onderzoek naar zijn bezettingsregime te kunnen vermijden.
‘Where do they go?’ In vier woorden stelde AP-journalist Matt Lee tijdens een persconferentie van de woordvoerder van minister Blinken de hamvraag: waar kunnen de Palestijnen hun recht halen als Israël, de VS en andere landen erin slagen het onderzoek van het Strafhof te dwarsbomen? Het hof is immers het laatste toevluchtsoord voor slachtoffers van oorlogsmisdaden. En dát zulke misdaden zijn gepleegd, en mogelijk nog steeds worden gepleegd, lijdt volgens hoofdaanklaagster Bensouda geen twijfel.
Met zijn vraag bracht de journalist Blinkens woordvoerder in verlegenheid. Zoals op video te zien (vanaf 46’15’’) bleef die het antwoord schuldig. Hij vluchtte in een nietszeggende uiteenzetting over het belang dat de VS hecht aan mensenrechten en de tweestatenoplossing, onderbroken door het sonore stemgeluid van Lee, die zijn vraag onverstoorbaar bleef herhalen, tot twaalf maal toe: ‘Where do they go?’
Wie zich afvraagt hoe het kan dat de kwestie-Palestina/Israël na vele tientallen jaren volstrekt uitzichtloos is, vindt hier een belangrijk deel van het antwoord. Het machtigste land ter wereld houdt Israël opzichtig uit de wind – ook in de VN-Veiligheidsraad, waar het Israël-kritische resoluties vrijwel per definitie met een veto blokkeert – terwijl het de Palestijnen in een klem van rechteloosheid houdt. Ondertussen blijft de al 53 jaar durende bezetting in stand, breidt Israël in bezet gebied zijn illegale kolonies (‘nederzettingen’) steeds verder uit en handhaaft het er een apartheidsregime, waarbij voor verschillende bevolkingsgroepen verschillende regels gelden. Verzetten de Palestijnen zich met geweld tegen de Israëlische overheersing, dan heet dat ‘terreur’. Willen zij Israël door middel van boycots, desinvesteringen en sancties (BDS) dwingen hun rechten te respecteren, dan is dat volgens Biden ‘een oneerlijk uitzonderen van Israël’. En stappen zij naar de rechter, dan is dat ook ‘oneerlijk en eenzijdig’.
Wat moeten de Palestijnen dan? Een plan voor vrede heeft de regering-Biden niet. Tenzij we de woorden van minister Blinken dat er ‘bruggen moeten worden gebouwd en nieuwe wegen voor dialoog en uitwisseling worden gecreëerd’ een plan noemen. In een volgende fase kan er dan volgens Blinken worden onderhandeld over de tweestatenoplossing. Voor de goede orde: die oplossing wordt door Israël afgewezen en feitelijk onmogelijk gemaakt. De voortgaande uitbreiding van de Israëlische kolonies op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem maakt een aaneengesloten, levensvatbare staat Palestina tot een illusie, beseft inmiddels ook de EU.
Het koloniseren van bezet gebied is een grove schending van het internationaal recht, en geldt onder de Conventies van Genève en het oprichtingsverdrag van het Internationaal Strafhof – het Statuut van Rome – als een oorlogsmisdaad. In het door hoofdaanklaagster Bensouda aangekondigde onderzoek is de Israëlische kolonisering dan ook een van de kernpunten. Maar als het aan Biden en Blinken ligt gaat dat feest dus niet door. Zij manen de Palestijnen af te zien van verdere ‘eenzijdige stappen’, want daarmee ‘ondermijnen zij de pogingen om tot een tweestatenoplossing te komen’, stelt Blinken. Het zijn woorden van Trumpiaanse allure.
