De regering-Trump wil half mei een ambassade openen in Jeruzalem. Op hetzelfde moment herdenken de Palestijnen de massale verdrijving uit hun vaderland.
De Verenigde Staten (VS) zijn van plan om al dit voorjaar een ambassade in Jeruzalem te openen. De opening moet plaatsvinden op 14 mei, de dag dat Israël zijn 70-jarig bestaan viert. Dat werd vrijdag bevestigd door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. In eerdere berichten werd Israëls ‘Onafhankelijkheidsdag’ als openingsdatum genoemd; die valt dit jaar op 18-19 april.
De vérgaande stap volgt op het omstreden besluit van president Trump van 6 december 2017 tot erkenning van Jeruzalem als Israëls hoofdstad. Dat besluit stuitte wereldwijd op afkeuring. In de VN-Veiligheidsraad werd een kritische resolutie door 14 landen gesteund, maar getroffen door een Amerikaans veto. De Algemene Vergadering veroordeelde Trumps besluit met een overweldigende meerderheid (128-9), en bekrachtigde onder meer het Palestijnse recht op zelfbeschikking.
Israël reageerde juichend op de Amerikaanse bekendmaking. In december meldden Israëlische media dat Israël nauw samenwerkt met de regering-Trump om Jeruzalem middels een politiek van voldongen feiten onder permanente Israëlische hegemonie te brengen.
Sa’ib ‘Urayqat (Sa’eb Erakat), topfunctionaris van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO, stelde in een reactie dat de nieuwe Amerikaanse stap in strijd is met het internationaal recht – Veiligheidsraad-resolutie 478 in het bijzonder –, en de tweestatenoplossing verder ondermijnt. Het voornemen om de opening van de nieuwe ambassade te laten samenvallen met de 70-jarige herdenking van de Nakba (‘Catastrofe’) – de verdrijving van circa tweederde van de lokale Palestijnse bevolking in 1948, om plaats te maken voor de nieuwe staat Israël – noemde hij een provocatie aan het adres van moslims en christenen.
Mustafa Al-Barghuthi (Barghouti), voorman van de Palestijnse partij Al-Mubadarah, riep de PLO en de Palestijnse Autoriteit (PA) op tot uitvoering van de besluiten die de Centrale Raad van de PLO half januari nam. Daartoe behoren het opzeggen van de erkenning van Israël en van de ‘veiligheidscoördinatie’ tussen de PA en Israël. Afgelopen week deed de president van de PA, Mahmud Abbas, juist een ultieme poging het vredesproces en de tweestatenoplossing te redden. De Amerikaanse aankondiging wijst eens te meer uit dat de VS en Israël het vredesproces achter zich hebben gelaten en het recht van de sterkste laten prevaleren.
De nieuwe ambassade, die gevestigd wordt in een bestaande Amerikaanse consulaire faciliteit in de wijk Arnona in West-Jeruzalem, zal een voorlopig karakter hebben en beperkte diensten verlenen. Mogelijk wordt ze in de komende jaren uitgebouwd, onder meer door overname van een naastgelegen bejaardentehuis. Wél zal de Amerikaanse ambassadeur David Friedman – een van de pleitbezorgers van het project – er direct zijn intrek nemen.
Onlangs verklaarde vice-president Pence dat de opening van de ambassade pas voor eind 2019 was voorzien. De huidige versnelling lijkt mede mogelijk gemaakt door private financiering van de nieuwe ambassade. Volgens berichten heeft Sheldon Adelson – een uitbater van casino’s in Las Vegas, financier van de Trump-campagne, en verklaard supporter van Israëls extreem-rechtse establishment – zich bereid verklaard een substantieel deel van de kosten voor zijn rekening te nemen. Ook wordt een scenario genoemd waarin evangelische en joodse organisaties om bijdragen wordt gevraagd. Naar verluidt buigen juristen zich over de rechtmatigheid van private financiering voor een overheidsinstelling.
Israël bezette West-Jeruzalem in 1948 en Oost-Jeruzalem in 1967. De Israëlische annexatie van en soevereiniteit over de stad wordt door de internationale gemeenschap niet erkend. In het vredesproces dat met de Oslo-akkoorden van de jaren negentig op gang kwam werd de stad als gedeelde hoofdstad aangemerkt, met West-Jeruzalem als hoofdstad van Israël en Oost-Jeruzalem als die van Palestina. Volgens het mede door Israël en de VS ondertekende verdrag dienen Palestijnen en Israëli’s in onderhandelingen definitieve afspraken over de stad te maken, en dient voor die tijd te worden afgezien van eenzijdige maatregelen, zoals Israëls kolonisering van Oost-Jeruzalem en Trumps erkenning van Jeruzalem als Israëls hoofdstad. In december wijdde The Rights Forum een artikel aan de status van Jeruzalem.
