Sinds het begin van Israëls genocidale campagne in Gaza ontvingen Israëlische instellingen bijna een kwart miljard euro subsidie. Tot de begunstigden behoren acht omstreden universiteiten en wapenfabrikant IAI.
Dat blijkt uit onderzoek van Al-Jazeera op basis van gegevens van de Europese Commissie. De subsidies zijn verstrekt in het kader van Horizon Europa, het ‘toonaangevende EU-initiatief voor onderzoek en ontwikkeling’, zoals het zichzelf aanprijst. Hoewel formeel civiel van aard, blijkt ontwikkelde kennis volop militaire toepassingen te krijgen.
De EU heeft Israël (geen lid van de EU) in 1996 toegelaten tot zijn stimuleringsfondsen voor onderzoek en innovatie op het gebied van wetenschap en technologie, schrijft Al-Jazeera. Zo ontvingen Israëlische instellingen 864 miljoen euro onder het programma FP7 (2007 tot 2013), 1,28 miljard in het kader van Horizon 2020 (2014 tot 2020), en tot dusver 747 miljoen onder zijn opvolger Horizon Europa (2021 tot 2027). Opgeteld is dat bijna 2,9 miljard euro sinds 2007, gemiddeld ruim 160 miljoen per jaar.
Daarvan werd 238 miljoen euro verstrekt in de periode sinds 7 oktober 2023 – de dag van de aanval van Hamas, en de start van Israëls genocide op de Palestijnse bevolking van Gaza; die duurt nu bijna 450 dagen, met ruim 45 duizend doden als gevolg. Des te schrijnender is dat het geld grotendeels terecht komt bij instellingen die vervlochten zijn met Israëls militair-industriële complex.
Tot de Israëlische instellingen die het meeste profijt hebben van Horizon Europa behoren acht universiteiten, blijkt uit het onderzoek van Al-Jazeera. Samen ontvingen zij tot nu toe ruim een half miljard euro. Die universiteiten maken van oudsher deel uit van het Israëlische regime van bezetting en kolonisering, zoals uitvoerig gedocumenteerd in het boek Towers of Ivory and Steel van de Israëlische onderzoekster Maya Wind.
In mei beschreven wij de rol van de Israëlische universiteiten bij het verspreiden van de propaganda die de weg plaveide voor Israëls genocide in Gaza. Zij presenteerden in hun verklaringen een vijandig, volstrekt onwetenschappelijk beeld van een strijd tussen ‘licht en duisternis’, met de Palestijnen in Gaza als onmensen. Ook bepleitten zij hard ingrijpen tegen pro-Palestijnse protesten op universiteiten in onder meer de VS.
In juli van dit jaar tekenden ruim tweeduizend Europese academici en 45 organisaties een petitie waarin de Europese Commissie wordt opgeroepen om Israël uit te sluiten van Horizon Europa. Ook eisen zij dat alle institutionele banden met Israëlische universiteiten worden verbroken.
In Nederland eisen studenten en academici datzelfde ten aanzien van de goed gedocumenteerde banden tussen hun universiteiten en Israëlische instellingen. Hun eisen en begeleidende protesten leidden tot de instelling van adviescommissies. In Tilburg adviseerde de commissie begin december dat Tilburg University zijn samenwerking met Israëlische universiteiten moet opschorten.
Ook wapen- en techfabrikant Israel Aerospace Industries (IAI) profiteert van EU-subsidies. Dat staatsbedrijf produceert onder meer gevechtsvliegtuigen, drones, raketten en militaire technologie, en is een belangrijke leverancier van het Israëlische leger. Sinds 7 oktober 2023 ontving het 640 duizend euro aan EU-subsidie. Onder Horizon Europa ontving het tot dusver 2,7 miljoen, onder Horizon 2020 in totaal 10,7 miljoen.
Binnen dat laatste programma werkte IAI in diverse projecten samen met de Technische Universiteit Delft. Eén daarvan liep tot 30 april 2024, bijna zeven maanden na het begin van Israëls genocidale geweld in Gaza. Ook GKN Fokker Aerospace nam deel aan het project. Dat bedrijf produceert ook onderdelen voor F-35-gevechtsvliegtuigen. In een door The Rights Forum, PAX en Oxfam Novib aangespannen rechtszaak verbood het gerechtshof Den Haag in februari 2024 de levering van Nederlandse F-35-onderdelen aan Israël. Daartegen ging de Staat in cassatie bij de Hoge Raad. Eind november adviseerde de advocaat-generaal de Raad het verbod in stand te houden.
Ook een andere wapen- en techfabrikant, Elbit Systems, profiteerde van Europese subsidies. Elbits grootste opdrachtgever is het Israëlische ministerie van Defensie; zijn producten worden ingezet bij de onderdrukking van de Palestijnen. Toch toucheerde het onder Horizon 2020 in totaal 2,2 miljoen euro. Intussen wordt Elbit in onder meer Australië verdacht van spionage. In Nederland werkt het sinds 2019 aan een ‘kant en klaar’ telefoon- en data-tapsysteem dat nog steeds niet functioneert.
Nederland doet volop zaken met Israëlische wapenfabrikanten, ook nog na 7 oktober 2023. Op 20 november onthulde NRC dat het ministerie van Defensie in de afgelopen vijf jaar voor 1,89 miljard euro aan Israëlische wapens kocht, waarvan 0,95 miljard sinds 7 oktober 2023 werd besteed. Leveranciers zijn IAI, Elbit en Rafael. Ook wil Nederland zijn militaire samenwerking met het ‘door en door verrotte’ Israëlische leger intensiveren. Het verdrag dat dit moet regelen ligt al ruim een jaar ter goedkeuring in de Eerste Kamer.
Aan de hand van een aantal voorbeelden weerlegt Al-Jazeera het door de EU (en de Nederlandse universiteiten) herkauwde argument dat subsidies voor (en samenwerking met) Israëlische instellingen uitsluitend civiele doelen dienen. Dat gaat compleet voorbij aan het feit dat elke technologie en alle kennis in een gemilitariseerde samenleving ook een militaire toepassing krijgt, of daar ten minste aan bijdraagt. De praktijk toont dat overtuigend aan.
Zo kreeg IAI in 2019 1,4 miljoen euro om 3D-cartografie te ontwikkelen voor drones. Daarmee zouden eerste hulpverleners kunnen beschikken over accurate locatiegegevens. Dat IAI die technologie aansluitend op zijn eigen militaire drones toepast, ligt voor de hand. Mogelijk worden die nu in Gaza gebruikt om Palestijnse eerste hulpverleners te doden.
Andere voorbeelden zijn minder goed te voorspellen. Al-Jazeera citeert de directeur van de Italiaanse Nationale Onderzoeksraad, die dezelfde (met kunstmatige intelligentie ontwikkelde) technologie om middeleeuwse teksten te kunnen toeschrijven, tot zijn schrik terug zag als basis voor het zogenoemde Lavender-systeem. Daarmee selecteert het Israëlische leger in Gaza doelwitten zonder tijdrovende menselijke analyse of morele afwegingen.
Voor dergelijk misbruik rolt de EU zélf de loper uit door Israëlische partners te selecteren voor projecten op het gebied van terrorismebestrijding, grensbewaking, suveillance en veiligheid. Zo werkte Elbit met de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem aan kwantumstippen-technologie waarmee beveiligingssystemen worden verstoord of afgeluisterd. En in januari van dit jaar startte een EU-project op het gebied van terrorismebestrijding waarin Israëls International Institute for Counter-Terrorism en zijn moederuniversiteit (Reichman) participeerden. Zo wordt de kat op het spek gebonden.
Al-Jazeera schrijft dat de EU geen mechanisme kent dat het gebruik van met EU-subsidie ontwikkelde speerpunttechnologie voor militaire toepassingen monitort of verbiedt. Wél zegt de Europese Commissie bij het toekennen van subsidies een ethisch afwegingskader te hanteren. Maar een Woo-verzoek naar de resultaten daarvan werd afgewezen. Het zou ‘het functioneren en besluitvormingsproces van de Commissie ernstig ondermijnen’.
En in maart werden vragen over het toekennen van subsidie aan IAI door de Commissie ontweken met het antwoord dat de EU ‘geen projecten financiert voor de ontwikkeling van producten en technologie die zijn verboden onder het van toepassing zijnde internationaal recht’. Zo omzeilt de Commissie het verwijt dat ze met subsidies voor AIA en anderen juist zélf het internationaal recht ‘ernstig ondermijnt’. Willens en wetens, bovendien.
Dit is hoe de EU-subsidiëring van Israëlische instellingen zelfs tijdens de genocide in Gaza gewoon doorgaat. Waarbij aangetekend dat de discussie over de militaire toepassing van civiele technologie in feite irrelevant is. Het aangaan van banden met Israëlische universiteiten en wapenleveranciers – onderdelen van een systeem van onderdrukking en genocidaal geweld – is onder alle omstandigheden volstrekt taboe.
