Vandaag maakte het in Den Haag gevestigde Internationaal Strafhof bekend arrestatiebevelen uit te vaardigen voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, voormalig minister van Defensie Yoav Gallant, alsmede voor Hamasleider Muhammad al-Masri (aka Muhammad Deif). Het verzoek tot de arrestatiebevelen werd op 20 mei ingediend door de hoofdaanklager van het hof, de Brit Karim Khan. Dat is door de rechters nu unaniem gehonoreerd. Twee door Israël op 26 september opgebrachte bezwaren werden van tafel geveegd.
Nederland werkt mee
Concreet betekent het besluit dat de 124 staten die het aan het Strafhof ten grondslag liggende Statuut van Rome hebben geratificeerd, verplicht zijn de drie te arresteren als die hun grondgebied betreden. Ook dienen zij niet-essentiële contacten te vermijden. Tot de 124 verdragsstaten behoren vrijwel alle Europese landen, waaronder Nederland, maar bijvoorbeeld ook de door Israël bezette staat Palestina. Israël en de VS zijn geen verdragsstaat.
Het nieuws werd bekend terwijl in de Tweede Kamer de begrotingsbehandeling van het ministerie van Buitenlandse Zaken plaatsvond. Minister Caspar Veldkamp stelde daarin dat Nederland als verdragsstaat voor ‘honderd procent’ zal voldoen aan het Statuut van Rome, en zich dus gehouden voelt om aan de arrestatiebevelen gehoor te geven en niet-essentiële contacten te vermijden.
Pikant is dat Veldkamp komende week voor een gepland bezoek naar Israël afreist. In december reist ook PVV-leider Geert Wilders naar Israël. Ook is hij voornemens om een bezoek te brengen aan illegale Israëlische nederzettingen in bezet Palestijns gebied.
Intimidatie en chantage
Lang werd gevreesd dat de rechters zouden buigen voor de externe druk die op het Strafhof is uitgeoefend. Eind mei bleek uit journalistiek onderzoek dat Israël het Strafhof en de toenmalige hoofdaanklaagster Fatou Bensouda bijna tien jaar lang heeft bespioneerd, geïntimideerd en gechanteerd. En begin september maakte Khan bekend dat zijn medewerkers worden bedreigd door pro-Israëlische (en pro-Russische) personen of entiteiten.
Ook van Amerikaanse zijde werd druk op het Strafhof uitgeoefend. Op 24 april 2024 stuurden twaalf Amerikaanse senatoren Khan een brief met onverholen dreigementen:
Target Israel, and we will target you. If you move forward with the measures indicated in the report, we will move to end all the American support for the ICC, sanction your employees and associates, and bar you and your families from the United States. You have been warned.
In juni nam het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden een wetsvoorstel aan dat sancties oplegt aan (medewerkers van) het Strafhof, als dat zou overgaan tot arrestatiebevelen. Afgelopen weekend kwamen die sancties dichterbij, waarschuwde de Amerikaanse senator John Thune:
If the ICC and its prosecutor do not reverse their outrageous and unlawful actions to pursue arrest warrants against Israeli officials, the Senate should immediately pass sanctions legislation, as the House has already done.
Uit een interview van Khan met CNN op 20 mei bleek dat ook andere, niet met name genoemde ‘senior leaders’ zich met ‘botte kritiek’ tot Khan wendden. Als voorbeeld noemde hij de opmerking (19’00’’) dat ‘This court is built for Africa, and for thugs like Putin’. De vraag staat open of ook toenmalig premier Mark Rutte het Strafhof onder druk heeft gezet. Vaststaat dat Netanyahu hem op 24 april heeft gebeld met het verzoek om ‘politieke pressie’ op het hof uit te oefenen ‘ten gunste van Israël’.
Overwinning voor de rechtsorde
Dat Khan zich zorgen maakte over mogelijke beïnvloeding van de drie rechters die zijn verzoek beoordeelden, bleek tussen de regels uit zijn schriftelijke reacties van 23 augustus en 9 september. Die zorgen blijken terecht nu het hof na zes maanden tot een besluit komt dat al in juni werd verwacht. Vooralsnog is echter sprake van het eerste concrete resultaat in een onderzoek dat inmiddels bijna tien jaar loopt. Dat moet worden gevierd als een belangrijke overwinning voor de internationale rechtsorde.
Onderzoek van het Internationaal Strafhof in vogelvlucht
Onderzoek naar Israëlische (en Palestijnse) misdaden in het door Israël bezette Palestina kwam in 2015 op gang. Het besluit van het Internationaal Strafhof om arrestatiebevelen uit te vaardigen is pas het eerste concrete resultaat.
- Op 16 januari 2015, bijna tien jaar geleden, stelde het Internationaal Strafhof een ‘verkennend onderzoek’ in naar wat formeel de Situatie in de Staat Palestina heet. Het onderzoek, en de angst voor de consequenties, brachten Israël tot een campagne van beïnvloeding en ondermijning.
- Pas op 20 december 2019, bijna vijf jaar later en onder grote maatschappelijke druk, kondigde hoofdaanklager Fatou Bensouda aan over voldoende bewijs te beschikken voor een officieel onderzoek.
- Eerst verzocht ze de rechters van het Hof nog te beoordelen of het Strafhof daarvoor de rechtsbevoegdheid heeft. Op 5 februari 2021 oordeelden die dat dit het geval is.
- Daarop kondigde Bensouda op 3 maart 2021 een officieel onderzoek aan, inmiddels ruim zes jaar na de start van het vooronderzoek.
- Het eerste voorzichtige resultaat daarvan volgde op 20 mei 2024, toen Bensouda’s opvolger, de Brit Karim Khan, de rechters verzocht om arrestatiebevelen voor onder meer de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en minister van Defensie Yoav Gallant.
- Op 28 mei 2024 publiceerden The Guardian, +972 Magazine en Local Call de uitkomst van hun onderzoek naar de Israëlische beïnvloeding en ondermijning van het Strafhof. Daaruit werd duidelijk waarom het zich voortslepende onderzoek nog niet had geleid tot concrete maatregelen.
- Op 23 augustus en 9 september drong Khan bij de rechters aan op spoed.
- Op 21 november 2024 vaardigden die de door Khan gevraagde arrestatiebevelen uit.
Lees verder
Lees minder
